پولیتیکن: په کابل کی د یونما دپخوانی مشرنوی څرګندونی

         کای ایدی په افغانستان Ú©ÛŒ د یونما پخوانۍ مشر د ډنمارکی یوی ډیری مشهوری ورځپاڼی پولیتیکن ( Û± ) په بلنه په ډنمارک Ú©ÛŒ یوی ناستی ته راغلی وو Ú…Ùˆ دافغانستان پر حالاتو وږغیږی . دده دڅرګندونو یو لندیز د نوموړی ورځبانی په Û¸ / Û±Û°/ Û²Û°Û±Û° Ú«Ú¼Ù‡ Ú©ÛŒ خپور شوی او هلته یی پر امریکا باندی پدی خاطر نیوکی Ú©Ú“ÛŒ Ú†ÛŒ دافغانانو سره سلامشوری نه Ú©ÙˆÛŒ  . دادی دده دڅرګندونو دغټو ټکیو پښتو ژباړه په لاندی کرښو Ú©ÛŒ لوستونکو ته وړاندی کوم :
        کای ایدی وایی Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†ÛŒ افغانستان د اوسنی حکومت په وخت Ú©ÛŒ ÚšÙ‡ حال نلری ØŒ دطالبانوسره یی هم راتلونکی ÚšÙ‡ نه ښکاری . ددی سوال په خواب Ú©ÛŒ Ú†ÛŒ ایا جنګ ته دوام ورکول به کومه دپام ÙˆÚ“ پرمختیا ولری Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ ØŒ دی څرګندوی :   « له هر Ú…Ù‡ نه وړاندی باید ځانونه پدی خبره پوه Ú©Ú“Ùˆ Ú†ÛŒ افغانستان Ú…Ù‡ ډول یو هیواد دی . بهرنیان په افغانستان Ú©ÛŒ یوازی دکابل ارامو سیمو ته تګ راتګ او دهغو سیاستوالو سره خبری او مصاحبی Ú©ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ هغه د لودیز مینه وال خلګ دی . پدی توګه دافغانستان څخه تل یو غلط انځور تر لاسه شویدی » . دی افغانستان دداسی یوه هیواد په توګه یادوی Ú†ÛŒ داوسیدونکو دریمه برخه یی دلوږی اوفقر پرخط پراته دی ØŒ دښځو د ژوند منځنۍ اوږدوالۍ یی Û´Û´ کاله او ددغه معیار له مخی افغانستان دنړی د دوو هیوادونو څخه یو دی (دافغانستان په ګډون د یو دوو هیوادونو پرته نژدی په ټولی Ù†Ú“ÛŒ Ú©ÛŒ دښځو منځنۍ عمر تر نارینه وو زیات دی . زباړونکۍ ) ØŒ دهیواد په ډیرو برخو Ú©ÛŒ دوګړو یوازی دری سلنی ( فیصده ) لیک لوست کولای Ø´ÛŒ . ددی  سره سره Ú†ÛŒ افغانستان داسیا تر ټولو ستر د اوسپنی کانونه اوهمدارنګه نور معدنونه لری ØŒ دهیواد ÙˆÚ«Ú“ÛŒ یی داقتصادی حالت له مخی اصلا منځنۍ طبقه نلری ( لږکۍ یی ډیر شتمن او ډیرکۍ یی بیخی نیستمن دی . ژباړونکی ) . پدی توګه دنړی یو دډیرو فقیرو هیوادونو په ډله Ú©ÛŒ راځی .
       کای ایدی په افغانستان Ú©ÛŒ یوه د ډیرو لویو لاسته راوړنو څخه Ùˆ ښوونځیو ته د Û· میلیونه ماشومانو تګ بولی Ú†ÛŒ دوه نیم میلیونه یی نجونی دی . دی زیاتوی ØŒ سره لدی Ú†ÛŒ دداسی هیوادونو په پرتله Ù„Ú©Ù‡ بوسنیا ØŒ وافغانستان ته Ù„Ú–ÛŒ مرستی رسیدلی دی ØŒ خوبیاهم کیدلای شوه پدغو پیسو باندی ډیر کارونه تر سره Ø´ÛŒ . ددغو نیمګړتیاوو یو مهم لامل همدا وو Ú†ÛŒ په پیل Ú©ÛŒ امریکا دافغانستان دپاره هیڅ یوه ستراتیژی ندرلوده . ددغه لامل له مخی ډیر ارزښتناک وخت بیځایه تیر او له لاسه ووت .
       هغه مهال په افغانستان Ú©ÛŒ د  نوی کال د ونی سیاست  پر مخ بیول کیده ( اروپایان د مسیحی نوی کال په درشل Ú©ÛŒ دناجو یوه ÙˆÚ“Ù‡ ونه په خپل کور Ú©ÛŒ دروی او دکور هر غړی دخپلی خوښی ÙˆÚ“ تزئینی توکی ور پوری په ښاخونو Ú©ÛŒ ځړوی . ژباړونکی ) او هرچا به دا ونه په خپل ذوق ÚšÚ©Ù„ÛŒ کول ØŒ د مرستو څخه په  اغیزمنو ګټه اخیستلو Ú©ÛŒ اصلا همږغی توب موجود نه وو . دی دبیلګی په توګه یادوونه Ú©ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ یو ځل یی په کندهار Ú©ÛŒ د کرهنیزو حاصلاتو سوړځۍ ( سردخانه ) ولیده Ú†ÛŒ دیخولو سیسټم دچالان ساتلو دپاره یی ډیزل ندرلوده او دا پداسی حال Ú©ÛŒ وه Ú†ÛŒ امریکا Û²ÛµÛ° میلیونه ډالره  ددغه ډول کارونو دپاره ځانګړی Ú©Ú“ÛŒ وه .
       دی وایی Ú†ÛŒ په پیل Ú©ÛŒ امریګا دافغانانو د زړونو دلاسته راوړلړ په موخه هرکال Û´Û° میلیونه ډالر لګول خو اوس یی دارقم تر یوه میلیارد بوری رسولی مګر ددی پیسو دلګولو په چارو Ú©ÛŒ  دافغانانو سره مشوری هم Ù†Ú©ÙˆÛŒ . ما وخت په وخت ورته یاده Ú©Ú“ÛŒ Ú†ÛŒ داپیسی باید پر مناسبو چارو باندی په اغیزمنو ځایونو Ú©ÛŒ ولګیږی ځکه Ú†ÛŒ د فوندامنتالیزم د ناروغی پر ضد تر ټولو ÚšÙ‡ او موثر واکسین اقتصادی پرمختیا ده . په افغانستان Ú©ÛŒ باید په اقتصادی چاروکی له هرڅه نه زیات Ùˆ دی کارته پاملرنه وشی Ú†ÛŒ په ټولنه Ú©ÛŒ یی یوه پراخه منځنۍ طبفه منځته راشی او پدی توګه د کښتني فقیری طبقی وزن Ú©Ù… Ø´ÛŒ . پدی اړه هم دافغانانو سره سلامشوری نه کیږی او نظر یی نه ارویدل کیږی .
       کای ایدی یو ځل دخپل سفر پرمهال په واشنګټن Ú©ÛŒ دیوه افغان سیاستوال څخه یو تلیفونی پیغام تر لاسه Ú©Ú“ÛŒ وو Ú†ÛŒ فقط یوه کلمه او هغه نیوکلونیالیزم ( نوی استعمار ) وو
        اختلاس هم دافغانستان په لوړ پوړو کړیو Ú©ÛŒ د پرمحتیا په وړاندی یو ستر خنډ جوړوی . ددی کار دمخنیوی په چارو Ú©ÛŒ هم پکار ده دافغانانو نظر ته ډیره پاملرنه وشی . داهم د اختلاس یو Ø´Ú©Ù„ ګڼلای شو Ú†ÛŒ افغانستان ته د ټولو وارداتو نیمه برخه نړیوالو قواوو ایساف ته رسیږی . داپریکړه هم ایساف Ú©ÙˆÛŒ نه افغان چارواکی Ú†ÛŒ Ú…ÙˆÚ© باید له محصول څخه معاف ÙˆÚ«Ú¼Ù„ Ø´ÛŒ .
        کای ایدی پر دی بحث باندی نیوکی Ú©ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ دامهال  دنړیوالو قوتونو دبیرته ایستلو په موخه روان دی . دی وایی Ú†ÛŒ داکار د وسله والو مخالفانو مورال ورجګوی ØŒ نوموړی پر دی خبره ټینګار Ú©ÙˆÛŒ Ú†ÛŒ د طالبنو سره دیالوګ او خبری اتری یوه بیړنۍ اړتیاده . Ú©Ù‡ داکار ترسره کیږی نو موږ باید هیڅکله هم ځانونه ورڅخه تر شا Ù†Ú©Ú“Ùˆ او په وړاندی یی خنډ Ùˆ نه ګرځو .
        د کای ایدی سره په ډنمارک Ú©ÛŒ ددغی ناستی پر مهال یو شمیر افغانان هم حاضر وه . دوی پر کای ایدی باندی پدی خلطر نیوکی ÙˆÚ©Ú“ÛŒ Ú†ÛŒ دی په افغانستان Ú©ÛŒ د امریکا په مشری دنړیوالو وسلوالو قوتونو مداخله د یوی تیروتنی او غلط کار په توګه نه بولی .حاضرو افغانانو دی خبری ته اشاره ÙˆÚ©Ú“Ù‡ Ú†ÛŒ د۲۰۰۱ کال دسپتمر پر Û±Û± نیټه پر نړیوال سوداګریز مرکز باندی د الوتکو بریدونو د انتقام اخیستنی یو ضرورت را منځته Ú©Ú“ او ددغه غچ اخیستنی په کار Ú©ÛŒ دناټو هیوادونو د امریکا سره د خواخوږۍ ښودلو په خاطر خپل وسلوال قوتونه افغانستان ته ولیږل ØŒ نه دتروریزم سره د مقابلی دضرورت په خاطر.
        کای ایدی ددی سوال په ځواب Ú©ÛŒ Ú†ÛŒ ایا دتروریزم څخه به دلودیز د خوندی ساتلو په موخه دا ÚšÙ‡ نه ÙˆÛŒ Ú…Ùˆ په اقتصادی برخه Ú©ÛŒ زیاتی پرمختیایی پروژی پکار واچولی Ø´ÛŒ تردی Ú†ÛŒ د وسلو پرمټ تکیه وشی ØŸ ده وویل : ددی کار دمخنیوی پخاطر نباید یوازی وسلی وکارولی Ø´ÛŒ بلکه اړینه او ګټوره ده Ú†ÛŒ پرمحتیایی چارو ته هم ډیر پام واړول Ø´ÛŒ . 

   Politiken Û± ) Ù€ ‎(