دخپریدو نیټه : 2005-11-26 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
پښتو Ùلم،ډرامه او Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡
نذيراØÙ…د سهار
نذيراØÙ…د سهار
پښتو Ùلم تر Ù†ÙŠÙ…Û Ù¾ÛÚ“Û Ø²ÙŠØ§Øª عمر ØªÛØ± ÙƒÚ“ØŒ خو ÚØ§Ù† ÙŠÛ Ø¯Ø¯Û Ø¬ÙˆÚ«Ù‡ نه ÙƒÚ“ØŒ Ú†Û Ù„Ù‡ سيمه ييزو او يا Ù„Ú– تر Ù„Ú–Ù‡ له پښتو ډرامو سره ÚØ§Ù† سيال كړاى شي. پښتو Ùلم له پيل نه تر ننه په تقليد، كليشه او Ø§Ù†ØØµØ§Ø± ÙƒÛ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÙ‰ØŒ دغه تقليد ØŒ ÙƒÙ„ÙŠØ´Û Ø§Ùˆ Ø§Ù†ØØµØ§Ø± پښتو Ùلم د مرګ ÙƒÙ†Ø¯Û ØªÙ‡ Ù†Ú–Ø¯Û ÙƒÚ“Ù‰ دى.
په اوسمهالي Ù¾ÛØ± ÙƒÛ Ø¯ پښتو Ùلمونو دغه ناكامه بهير او د Ùلم جوړوونكو Ø¨Û ØºÙˆØ±ÙŠ د پښتو Ùلم پر مرګ ØªÙ…Ø§Ù…ÛØ¯Ù„Ù‰ شي. Ú…Ùˆ ګوته په Ø´Ù…ÛØ± پخوانيو Ùلمونو وكړاى شول Ù„Ú– تر Ù„Ú–Ù‡ پښتني Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ø§Ùˆ كورنيو ته ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ ورسوي، خو وروستيو هغو ÙŠÛ Ù¾ÚšØªÙˆ او پښتون د شرم په څلي ودرول.
په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† ÙƒÛ Ø¯ پښتو Ùلم په برخه ÙƒÛ Ø¯Ø¯ÙˆÙ„Øª او Ø§ÙØºØ§Ù† Ùلم Ø¨Û ØºÙˆØ±ÙŠ د پښتو Ùلم د ÙˆØ¯Û Ù„Ø§Ø±Ù‡ ډب ÙƒÚ“ÛØ¯Ù‡ØŒ پر تلويزيون د هندي Ùلمونه غږيزه ژباړه پر ژبه او اصلي اثر له ملنډو پرته بله هيڅ مانا نه لري، دغه ژباړه، Ú†Û Ù†Ù† سبا په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† ÙƒÛ Ø¯ÙˆØ¯ ده، نه ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø§ØŒÚ†Û Ø¯ نندارچيانو پر روØÙŠØ§ØªÙˆ بده اغيزه Ù¾Ø±ÛØ¨Ø§Ø³ÙŠØŒ Ø¨Ù„ÙƒÛ Ø¯ Ùلم اصلي منÚپانګه هم تر ګواښ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø±Ø§ÙˆÙ„ÙŠ.
كه Ù„Ú– پښتو Ùلم او پښتو انÚÙˆØ±ÙŠØ²Û Ú‰Ø±Ø§Ù…Û ØªÙ‡ Úير شو، پښتو ډرامه به تر Ùلم ØºÚšØªÙ„Û Ø§Ùˆ مخ پر وده ووينو. سړي ته دا پوښتنه Ø±Ø§ÙˆÙ„Ø§Ú“ÙŠÚ–ÙŠØŒÚ†Û Ú‰Ø±Ø§Ù…Ù‡ ÙˆÙ„Û ØªØ± Ùلم Ù…Ø®ÙƒÛ Ù…Ø® پر لوړ روانه ده، په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛØŒ Ú†Û Ùلم مو له Ú…ÛÙ„Ù…Û Ù…Ø® پر ÚÙˆÚ“ Úي؟
زما په اند د Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ø³Ø³ØªÙ…Ø§ØªÙŠÙƒ پرمختګ Ú…Ùˆ لاملونه لرلاى شي:
ï‚§ پښتو ډرامه د Ùلم په پرتله ازاده نه ده، ډرامه په لره پښتونخوا ÙƒÛ ØªØ± Ú‰ÛØ±Ù‡ د دولت په واك ÙƒÛ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÛØ¯Ù‡ØŒ دولتي او تلويزيوني Ø§Ù†ØØµØ§Ø± پښتو Ú‰Ø±Ø§Ù…Û ØªÙ‡ يو ÚØ§Ù†Ú«Ú“Ù‰ قالب ور ÙƒÚ“ او دغه قالب تر كورونو او كورنيو ÙˆØ±Ø³ÛØ¯. د Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ù¾Ù‡ برخه ÙƒÛ Ø¯ دولتي كړيو او تلويزيون مستقيمه پاملرنه Ø¯Ø¯Û Ù„Ø§Ù…Ù„ شوه، Ú†Û Ù¾ÚšØªÙˆ ډرامه د اردو Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ø³ÙŠØ§Ù„Ù‡ او يا Ù„Ú– تر Ù„Ú–Ù‡ Ù‡Ù…ØºØ§Ú“Û Ùˆ اوسي.
د Ùلم په برخه ÙƒÛ Ù¾Ø§ÙƒØ³ØªØ§Ù† تر Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† بتر برÛÚšÙŠØŒ هلته د Ùلم او سينما برخليك د Ú‰ÛØ±Ùˆ بدو او ككړو خلكو په لاس ÙƒÛ Ø¯Ù‰ØŒ هغوى د Ùلم تر هنريت ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ Ùلم پر بازار او ماركÛÙ¼ سوچ كوي، Ú…ÙˆÙ…Ø±Ù‡ØŒÚ†Û Ø§Ø±Ø¯Ùˆ Ùلم په بد ØØ§Ù„ت ÙƒÛ ÙˆØ§Ù‚Ø¹ دى، پښتو Ùلم ÙŠÛ Ù‡Ù… په همغه برخليك اخته دى. ډرامه كه پښتو ده او كه اردو زياتره د تلويزيوني شبكو له خوا جوړيږي او هغوى تر ماركÛÙ¼ زيات پر هنر Ú‰Ú‰Ù‡ كوي. كله، Ú†Û Ø³ÙŠÙ†Ù…Ø§ په خپله اصلي او ØÙ‚يقي بڼه Ùˆ كارول شي هنر بيا خپل اصالت او هنريت جوتولى شي. پښتو Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ø¯ اردو Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ Ú…ÛØ± خپل ارزښت او هنريت ساتلى او دغه بهير تر ننه خوندي Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÙ‰. په Ø¯Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙŠÙˆ ÙƒÛ Ø¯ شخصي كمپنيو او سټوډيوګانو له خوا د طنزيه ډرامو او Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ú†Ø§Ø±Ùˆ پښتو ډرامه هم له ګواښ سره مخ ÙƒÚ“ÛØ¯Ù‡ØŒ خو د Ùلم په پرتله ÙŠÛ ØØ§Ù„ت ÚšÙ‡ بللاى شو.
ï‚§ پښتو ډرامه خپل مقام او لارښودي بهير ته په Ù¾Ø§Ù…Ù„Ø±Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ د ÚšÙˆ ليكوالو او لارښوديو لاس ته پرÛÙˆØªÛ Ø¯Ù‡. د Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ù„ÙŠÙƒÙˆØ§Ù„ د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ ننوÚÙŠ او تر ټولنيزو او ډراماتيكو قالبونو Ù¾ÚšÙ‡ نه اړوي. لارښودي Directors او لوبغاړي ÙŠÛ ØªØ± ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø±ÙˆØ²Ù†Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÙƒØ§Ø± كوي او Ù‡Ú…Ù‡ كوي پښتو Ú‰Ø±Ø§Ù…Û ØªÙ‡ په شعوري توګه وده وركړي، دغه شعور دÚينو Ùلمونو په ليكوالو او لوبغاړو ÙƒÛ Ú‰ÛØ± Ù„Ú– او يا بيخي نه تر سترګو كيږي.
Ùلم زياتره له پنجاب نه راÚÙŠ او پنجاب له پښتون شعور او پښتون كلچر سره غاړه نه ÙˆÚ“ÙŠ او نه هم د پښتون د Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ او ټولنيزو دودونو درك كولاى شي. كله، Ú†Û Ùلمي ÙƒÙ…Ù¾Ù†Û Ù¾Ø±Ø¯Û ÙˆÙŠØŒ چمتووال Producer پردى وي او ليكوال ÙŠÛ ØºÙŠØ±Ù…Ø³Ù„ÙƒÙŠ او پر تقليدي يا ÙØ±Ù…ايشي چارو بوخت وي، Ø¯ØºØ³Û Ùلم به په كومو ÚšÛÚ«Ú“Ùˆ او معيارونو برياليتوب مومي، ښكاره ده، Ú†Û ØªØ± څلورو پنÚÙˆ سينماوو به Ù…Ù†ØØµØ± Ù¾Ø§ØªÛ ÙƒÙŠÚ–ÙŠ او نندارچيان به ÙŠÛ Ù‡Ù… د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û ÙŠÙˆÙ‡ ټيټ Ø°ÙˆÙ‚Û Ø·Ø¨Ù‚Ù‡ وي.
له بده مرغه د Ù¾Ûښوريو Ùلمونو اغيز او ورته سوژه ټاكنه په ننګرهاريو Ùلمونو ÙƒÛ Ù‡Ù… تر سترګو كيږي، د كركټرونو ډيالوګونه، د Ùلمونو سرليكونه، پوسټرونه او نور توكي ټول تقليد او كليشه ده. ØªØ§Ø³Û ÙˆÙˆØ§ÙŠØ§Ø³Øª يو Ùلم، Ú†Û Ù¾Ù‡ اته يا لس لكه Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠÙˆ جوړيږي، كيÙيت به ÙŠÛ Ú…Ù‡ وي؟ په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛØŒ Ú†Û Ù„ÙˆØ¨ØºØ§Ú“ÙŠ او لارښودي ÙŠÛ Ù‡Ù… ټول اماتور او له كلي ÙƒÙˆÚ…Û Ø±Ø§ØºÙˆÙ†Ú‰ شوي وي. Ù„Ú– تر Ù„Ú–Ù‡ كه ÚšÙ‡ سوژه، ÚšÙ‡ لارښود او لوبغاړي ولري، بيا به هم تر يوه بريده د Ùلم چوكاټ ته ولويږي، خو كه داهم نه وي، نو تر Ù‡ØºÛØŒ خو ÙŠÛ Ù†Ù‡ جوړول ÚšÙ‡ دي!!
اوس پوښتنه داده، Ú†Û Ú…Ù†Ú«Ù‡ د Ùلم مخه ماته ÙƒÚ“Ùˆ او د خلكو ذوقونو او غوښتنو ته Úواب ووايو؟
تر هرڅه د مخه د نندارچيانو د ذوقونو بدلون او لوړتيا په كار ده. موږ په Ø¯Û Ù†ÙŠÙ…Ù‡ Ù¾ÛÚ“Û ÙƒÛ Ù¾Ø± Ø¯Û Ø¨Ø±ÙŠØ§Ù„ÙŠ نه شوو، Ú†Û Ù¾Ù‡ خپلو پښتو Ùلمونو سره لوړ ذوقونه خړوب او ټيټ هغه راسره لوړ كړو، پكار ده كاري پلان او تګلاره بدله ÙƒÚ“Ùˆ.
دغه كار په Ú…Ùˆ لارو تر سره ÙƒÛØ¯Ù„اى شي:
• دوبله او ژباړه (Dubing & translation )
دوبله او ژباړه د هنر دوه هغه Ú…Ø§Ù†Ú«Û Ø¯ÙŠØŒ Ú†Û Ø¯ تاريخ په اوږدو ÙƒÛ Ù„Ù‡ مثبتو او منÙÙŠ دواړو غبرګونونو سره مخ شويدي. يو وخت ژباړه د اصلي اثر د مسخ كولو په Ù…Ùهوم كارول ÙƒÛØ¯Ù‡ØŒ ژباړن او ژباړه د اصلي ليكوال او اصلي اثر تباهي بلل ÙƒÛØ¯Ù‡ØŒ خو وروسته د Ù¾ÙˆÙ‡Û Ø§Ùˆ Ù¼ÙƒÙ†Ø§Ù„ÙˆÚ˜Û Ù¾Ù‡ پرمختګ سره دغه الواك تغيير وموند او Ú˜Ø¨Ø§Ú“Û Ø§Ùˆ ژباړن يو ÚØ§Ù†Ú«Ú“Ù‰ مقام ورخپل ÙƒÚ“.
په سينمايي Ù†Ú“Û ÙƒÛ Ø¯ Ùلمونو Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø¯ Ú˜Ø¨Ø§Ú“Û Ú…ÛØ±Ù‡ ورخپله كړه، په Ø¯Û Ù…Ø§Ù†Ø§ØŒ څومره، Ú†Û Ù¾Ù‡ پيل ÙƒÛ Ú˜Ø¨Ø§Ú“Ù‡ Úپل Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ ټكول Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ دوبله هم په همغه برخليك اخته شوه، خو كله، ÙŠÛØŒÚ†Û د هنر د ÙŠÙˆÛ Ø§ØºÙŠØ²Ù†Ø§ÙƒÛ Ú…Ø§Ù†Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه ÚØ§Ù† جوت ÙƒÚ“ØŒ اغيز او رغنده توب ÙŠÛ Ù‡Ù… جوت شو.
دوبله Ù†Ú–Ø¯Û Ø§ÙˆÙŠØ§ كاله ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ اسياپه لويه ÙˆÚ†Ù‡ ÙƒÛ Ø¯ÙˆØ¯ شوه، دغه كار دومره چټك شو، Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú‰ÛØ± Ù„Ú– وخت ÙƒÛ ÙŠÛ Ø¯ كلونو كلونو مزلونه ووهل. Ø¯Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø¯ØºÙ‡ پرمختګ له نيوكو سره مل و، Ú‰ÛØ±ÙŠÙˆ كره كتونكو دوبله د اصلي نښيرونو جعلي بڼه بلله ØŒ هغوى استدلال كاوه، Ú†Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡ په هيڅ صورت هم خپله اصلي بڼه نشي ساتلاى.
د Ù†Ú“Û Ù¾Ù‡ Ú‰ÛØ±Ù‰ Ù‡Ûوادونو ÙƒÛ Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡ دود نه ده، خو هغوى د Ùلم په ÚšÙƒØªÙ†Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ ÙƒÛ Ø¯ كركټرونو او Ù¾ÛÚšÙˆ ژباړه راوړي. دغه ژباړه كه له ÙŠÙˆÛ Ø®ÙˆØ§ له ليدونكو سره د Ùلم په Ù¾ÙˆÙ‡ÛØ¯Ø§ ÙƒÛ Ù…Ø±Ø³ØªÙ‡ كوي، بل خوا د ليدونكو ټول ØÙˆØ§Ø³ پر ژباړه او د توريو پر تشخيص بوختوي. كله، Ú†Û Ø¯ انسان ØÙˆØ§Ø³ پر توريو او ټكيو راغونډيږي، ØØªÙ…ÙŠ ده، Ú†Û ØªØµÙˆÙŠØ± او Ùلم به د ليدونكو په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ù¾Ù„ رښتينى رسالت او ارزښت له لاسه وركوي. په دوبله ÙƒÛ Ø¯ ژباړونكو كمزوري د Ùلم اصلي منÚÙ¾Ø§Ù†Ú«Û ØªÙ‡ ÙˆÚ˜ÙˆÙ†ÙƒÛ Ø¶Ø±Ø¨Ù‡ رسوي. د جملو ناسم اوډون او د Ø§ØµØ·Ù„Ø§ØØ§ØªÙˆ هوبه هو ژباړه د Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø§Ùˆ دوبله والو Ù¼ÙˆÙ„Û Ø®ÙˆØ§Ø±Û Ù¾Ù‡ اوبو لاهو كوي.
د اصلي اثر امانت:
په دوبله ÙƒÛ Ø¯ اصلي اثر امانت او خونديتوب تر Ú‰ÛØ±Ù‡ بريده ناشونى برÛÚšÙŠØŒ دغه ناشونتيا په دوبله شويو Ùلمونو ÙƒÛ ØªØ±Ø§ تر سترګو كيږي، كولاى شئ خداګواه او نورو پښتو دوبله شويو Ùلمونو ته مراجعه وكړئ. په Ù‡Ø±ØØ§Ù„ موږ كه Ú†ÛØ±Û يو بهرنى Ùلم پښتو ته ژباړو، Ù¼ÙˆÙ„Ù†ÛØŒ دين، مذهب او دودونو ته په Ù¾Ø§Ù…Ù„Ø±Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ اړيو د Úينو صØÙ†Ùˆ په دوبله ÙƒÛ Ú«ÙˆØªÙˆÙ‡Ù†Ù‡ او تصر٠وكړو او دغه تصر٠بيا په خپل وار سره اصلي اثر تر Ù¾ÙˆÚšØªÙ†Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø±Ø§ÙˆÙ„ÙŠ. زموږ ټولنيز دودونه او ديني ارونه د Ùلمونو روغه دوبله نشي زغملى، دوبله كوونكي اړ دي، دغو ارونو او دودونو ته په Ù¾Ø§Ù…Ù„Ø±Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ د Ùلمونو ÚÙŠÙ†Û Ø¨Ø±Ø®Û Ù„Ø±Û ÙŠØ§ په بله بڼه Ùˆ ژباړي. په Ùلم ÙƒÛ Ø¨ÛØ®ÙˆÙ†Ø¯Ù‡ ژباړه ØŒ د ناسمو غږونو غوراوى، بÛÚØ§ÙŠÙ‡ سكته Ú«ÙŠØŒ د صØÙ†Ùˆ بÛÚØ§ÙŠÙ‡ غوڅول، د شاÚÙ…ÙƒÛ (Back ground ) د غږ نشتوالى يا دمتن د Ù…ÙˆØ³ÙŠÙ‚Û Ù¾Ø±Û ÙƒÙˆÙ„ Ùلم او Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û ØªÙ‡ ستر زيان اړوي.
غږ او د Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ درك:
د اصلي كركټر له غږ سره د دوبله كوونكي د غږ ناسمي ليدونكي له Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø¨ÛØ²Ø§Ø±Ù‡ كوي. دوبله كوونكى بايد د اصلي كركټر په كردار، ØØ±ÙƒØ§ØªÙˆ او Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ ÙƒÛ Ú‰ÙˆØ¨ او په يوه Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ت ÙƒÛ ÙˆØ§Ù‚Ø¹ واوسي، Ú†Û Ù„ÙŠØ¯ÙˆÙ†ÙƒÙŠ ÙŠÛ Ø¯ اصلي كركټر په توګه وپÛژني.
الن دلن، مشهور ÙØ±Ø§Ù†Ø³ÙˆÙ‰ هنرمند وايي: " Ú‰ÛØ±Ù‰ Ùلمي Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ø¯Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ù¾Ø± ارزښت نه پوهيږي او يو Ùلم په يوه ÙˆØ±Ú Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡ كوي، په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ ÙƒÛØŒ Ú†Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ø±Ø§Ù† د Ùلم د اصلي كركټرونو Ù¾ÛÚ˜Ù†Ø¯Ù†Û Ø§Ùˆ د هغوى د Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ او رواني ØØ§Ù„اتو درك ته اړتيا لري او كه دغه Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª درك نه كړاى شي، دوبله به د Ùلم ماهيت ونه ساتلاى شي".
روغ ډيالوګ:
د Ùلم ډيالوګ ليكنه او بيا د ډيالوګونو پرله ØºÚšØªÛ Ø§Ùˆ له ګونګتيا پرته دوبله د Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ù¾Ù‡ برياليتوب ÙƒÛ Ø³ØªØ± رول لوبوي. كله، Ú†Û ÙŠÙˆ څوك ډيالوګ ليكي، يا ÙŠÛ Ú˜Ø¨Ø§Ú“ÙŠØŒ بشپړ وخت او پر اصلي اثر پرله Ù¾Ø³Û ÙƒØ§Ø± ته اړتيا لري او كه بيړه Ù¾Ø±Û ÙˆØ´ÙŠ ښايي Ú‰ÛØ±Û Ú«ÙˆÙ†Ú«Û Ø§Ùˆ Ø³Ø®ØªÛ ØµØÙ†Û له Ú…ÛÙ„Ù…Û ØØ°Ù يا Ø¨Ø¯Ù„Û ÙƒÚ“ÙŠØŒ دغه كار Ø¯Ø¯Û Ù„Ø§Ù…Ù„ ګرÚÙŠØŒ Ú†Û Ø¯ Ùلم او نندارچي ØªØ±Ù…Ù†Ú Ù¼ÙŠÙ†Ú«ÛØ¯ÙˆÙ†ÙƒÙŠ Ø§Ú“ÙŠÙƒÙŠ Ø¨ÛØ±ØªÙ‡ له منÚÙ‡ لاړ شي.
دوبله په ØÙ‚يقت ÙƒÛ Ø¯ Ù‡Ù†Ø±Ù…Ù†Ø¯Û ÙŠÙˆÙ‡ څانګه ده، دوبلران بايد په خپل وجود ÙƒÛ Ø¯ Ù‡Ù†Ø±ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه Ùˆ پالي، دوبلران بايد دا وړتيا ولري، Ú†Û Ø¯ اصلي كركټر په ØØ³ او ØØ§Ù„اتو ÙƒÛ Ú‰ÙˆØ¨ شي، غم او Ø®ÙˆÚšÛ Ø¯Ø±Ùƒ كړاى شي او ډيالوګ ÙŠÛ Ù„Ù‡ اصلي ØØ§Ù„تونو سره توپير ونه ÙƒÚ“ÙŠ.
پښتو Ø§ÙˆØ³Ù†Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡:
ګلان Ùˆ ÚÙ†Ú‰ÛØ¯Ù„ØŒ خداګواه او ÚÙŠÙ†Û Ù†ÙˆØ±Ùˆ Ùلمونو د دوبلاژ په برخه ÙƒÛ Ù†Ú“ÙŠÙˆØ§Ù„ دود معيارونه تر Ú‰ÛØ±Ù‡ بريده خوندي ساتلي، خو اوسمهالو دوبله ييزو چارو نه ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø§ØŒÚ†Û Ø¯ØºÙ‡ بهير له ګواښ سره مخ كړى، Ø¨Ù„ÙƒÛ Ø¯ Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø¯ اصولو د مسخ كولو يوه شعوري Ù‡Ú…Ù‡ هم ده. دسكسي Ùلمونو، دمسټربين او Úينو هندي لوبغاړو Ù¾ÛÚšÙˆØ±Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Ù‡ ددغه كار روښانه بÛÙ„Ú«Û Ø¯ÙŠ. دا او Ø¯Û ØªÙ‡ ورته Ù†ÙˆØ±Û Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ø¯ كيÙيت او كميت له Ù…Ø®Û Ø¯ Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ù¾Ù‡ اډانه ÙƒÛ Ù†Ù‡ راÚÙŠØŒ Úكه په دغو پوچو دوبلو ÙƒÛ Ù†Ù‡ ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø§ØŒÚ†Û Ø¯ لوبغاړو پر شخصيتونو Ù…Ù„Ù†Ú‰Û ÙˆÙ‡Ù„ كيږي، Ø¨Ù„ÙƒÛ Ø¯ يوه شرير سياسي غرض له Ù…Ø®Û Ù¾Ø± ولسونو او ÙØ±Ù‡Ù†Ú«ÙˆÙ†Ùˆ هم د ملنډو Ù‡Ú…Ù‡ كوي.
موږ كولاى شو، لومړى هغه معياري Ùلمونه پښتو ته دوبله كړو، Ú†Û Ù„Ù‡ پښتون تاريخ او پښتون كولتور سره تړاو مومي. خداګواه ( دوبله) ددغو Ùلمونو غوره بÛÙ„Ú«Ù‡ ده، Ø¯ØºØ³Û Ùلمونه كه موږ پښتو ته دوبله كوو ،نندارچيان مو د پښتو Ùلم د ليدو Ø§ØØ³Ø§Ø³ كوي او دغه Ø§ØØ³Ø§Ø³ ÙŠÛ Ø¯ يوه لوړ او هنري خوÚښت ترڅنګ ذوق ته هم بدلون وركولاى شي. په دوهم ګام ÙƒÛ Ù…ÙˆÚ– هغه Ùلمونه دوبله كولاى شو، Ú†Û ØªØ§Ø±ÙŠØ® او لوړ رومانتيك داستانونه بيانوي. تاريخ او رومانس د Ùلمونو اړينه برخه ده او دغه برخه كولاى شي د نندارچيانو شعور او زړه راښكون روښانه وساتي. د Ù†Ú“Û Ø¯ شهكارو Ùلمونو دوبله به تر Ú‰ÛØ±Ù‡ بريده د پښتو سينما د نندارچيانو او سينمايي لوبغاړو تګلوريو ته بدلون وركړي.
• سكالو ( Subject)
سكالو او سوژه ټاكنه د هر هنري ژانر او اثر بنسټ جوړوي، كله، Ú†Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼ اوم او Ø¨ÛØ®ÙˆÙ†Ø¯Ù‡ وي، هرڅه ورسره Ø´Ú“ÙŠÚ–ÙŠ. پښتو Ùلم دسكالو له Ù…Ø®Û ÙŠÙˆÙ‡ تكراري بڼه ورخپله ÙƒÚ“Û Ø§Ùˆ تل په يوه دايروي چوكاټ ÙƒÛ Ù¾Ø±Ù…Ø® ÚÙŠØŒ دايروي چوكاټ پيل او پاى دواړه لري، Ú†Û Ø¯ اوج ټكى ÙŠÛ Ø¨ÛØ±ØªÙ‡ پيل ته راÚÙŠ او پيل ÙŠÛ Ø¨ÛØ±ØªÙ‡ له ØµÙØ±Ù‡ پيلوي، ترڅو، Ú†Û Ø¯ پرمختګ دغه بڼه بدله نشي تر هغو به ÙŠÛ ÙˆØ¯Ù‡ هم Ù†Ø§Ø´ÙˆÙ†Û ÙˆÙŠ.
كه Ú†ÛØ±Û موږ د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ ننوÚو، په سلګونو Ø¯Ø§Ø³Û Ø¨ÙƒØ±Û Ø³ÙƒØ§Ù„ÙˆÙˆÛ Ø¨Ù‡ ومومو، Ú†Û Ø¯ Ùلم او Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ به يوه شهكاري بڼه ورخپلوي. پښتو Ùلم له پيله تر ننه په تكرار، كليشه او مضخرÙÙˆ څيزونو ÙƒÛ Ø±Ø§ÚšÙƒÙŠÙ„ دى، قلم او ÙƒÙ„Ø§Ø´ÙŠÙ†ÙƒÙˆÙØŒ انتقام، د سپي Ù„ÙƒÛØŒ ملنګانو سره مه Ú†ÙŠÚ“Ù‡....هغه Ùلمي سرليكونه دي، Ú†Û Ø¨Ø§Ø°ÙˆÙ‚Ù‡ مينه وال ÙŠÛ Ù¾Ø± ليدو د شرم Ø§ØØ³Ø§Ø³ كوي.
• ليكوال (Writer ):
يو ÚšÙ‡ ليكوال او ÚšÙ‡ Ø³Ù†Ø§Ø±ÙŠÛØ³Øª د يوه ÚšÙ‡ Ùلم او ÚšÙ‡ داستان ضمانت وركوي. كله، Ú†Û Ù„ÙŠÙƒÙˆØ§Ù„ او Ø³Ù†Ø§Ø±ÙŠÛØ³Øª اماتور او له Ø®Ù¾Ù„Û Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù†Ù‡ Ø¨Û Ø®Ø¨Ø±Ù‡ وي، له هغه نه به Ú…Ù†Ú«Ù‡ د يوه ÚšÙ‡ تخليقي اثر تمه وكړو. وايي:" په كلي ÙƒÛ Ø¯ÙˆÙ‡ پك وو، هغه هم سره ورك وو"ØŒ يو Ú…Ùˆ ګوته په Ø´Ù…ÛØ± ليكوالان مو لرل، هغه هم د سياسي ØŒ ټولنيزو او خپلمنÚÙŠ ستونزو له امله يا ورك شول او يا په يوه Ø¯Ø§Ø³Û Ø¯Ø±ÙŠÚ ÙƒÛ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÙ„ØŒ Ú†Û Ù†Ù‡ مرګ ØŒ نه ژوندون!!
د پښتو Ùلم د ÙˆØ¯Û Ø§Ùˆ پرمخيون لپاره تر ټولو بنسټيزه چاره داده، Ú†Û Ù¾Ù‡ ليكنيو ډلو ÙƒÛ ÙŠÛ Ø³Ù¾Ûڅوب ( تصÙيه) وشي، هر كس د Ù„ÙŠÙƒÙˆØ§Ù„Û Ø§Ùˆ كيسه ييزو چوكاټونو وړتيا نشي لرلى، په كارده ليكوال Ù„ÙŠÙƒÙˆØ§Ù„Û Ø§Ùˆ ډاكټر Ú‰Ø§ÙƒÙ¼Ø±Û ØªÙ‡ پرÛږدو، په يوه لاس ÙƒÛ Ø¨Ù‡ دوه Ù‡Ù†Ø¯ÙˆØ§Ú¼Û Ù†Ù‡ اخلو.
• چمتووال (Producer ):
چمتووال د Ùلم او Ùلمي ÙƒÙ…Ù¾Ù†Û Ø¯ مشرتابه او تمويل سرچينه ده، څومره ØŒ Ú†Û Ú†Ù…ØªÙˆÙˆØ§Ù„ ( پروډيوسر) غښتلى، باجرئته او د لوړ ذوق خاوند وي، په همغه ÙƒÚ†Ù‡ به ÙŠÛ Ùلم هم هنري وي. پښتو Ùلم په اوسمهالي Ù¾ÛØ± ÙƒÛ Ø¯ پښتون چمتووال پر ÚØ§Ù‰ د نورو هغو په لاس ÙƒÛ Ø¯Ù‰ او نور كله هم Ø®Ù¾Ù„Û Ú«Ù¼Û ØªØ± نورو هغو نشي ÚØ§Ø±ÙˆÙ„Ù‰. كله، Ú†Û Ù¾Ø±ÙˆÚ‰ÙŠÙˆØ³ او چمتووالي زموږ پر غاړه شوه، لارښود ØŒ لوبغاړي، او ليكوالان به هم زموږ وي او كه Ø¯Ø§Ø³Û Ù†Ù‡ وي ØŒ " همغه خرك، همغه درك".
• لارښود(Director ) :
ډايركټر د Ùلمي كمپنيو د ملا د تير ØÙŠØ«ÙŠØª لري، د Ùلم كيسه، ډيالوګ، غږبندي، Ùلم اخستنه، Ùلمبندي، د سيمو او صØÙ†Ùˆ ÙˆÛØ´ او جوړاوى، رڼا، Ø²Ø§ÙˆÙŠÛØŒ ليدلوري، ډيكور، د لوبغاړو څار، د Ùني او تخنيكي Ú‰Ù„Û Ù„Ø§Ø±ÚšÙˆÙˆÙ†Ù‡ØŒ مونتاژ، توليد هرڅه د هغه تر Ù†ÛØºÛ Ù„Ø§Ø±ÚšÙˆÙˆÙ†Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ØªØ± سره كيږي. ډايركټ او لارښوونه د هرچا د وس خبره نه ده، ډايركټر بايد د يوه نه قانع ÙƒÛØ¯ÙˆÙ†ÙƒÙŠ Ø´Ø®Øµ دنده پر مخ بوÚÙŠØŒ په Ø¯Û Ù…Ø§Ù†Ø§ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ يوÚلي شوټنګ او ... بسنه ونه ÙƒÚ“ÙŠØŒ تكرار ÙŠÛ ÙƒÚ“ÙŠ او د تكرار په بهير ÙƒÛ Ø¯ ÚšÙ‡ او بد تشخيص او انتخاب وكړاى شي.
موږ په خپلو سينمايي چارو ÙƒÛ Ú‰ÛØ± Ù„Ú– مسلكي لارښودي لرو، نور هغه ÙŠÛ ÙŠØ§ په شوق او يا هم له نورو سره د Ø³ÙŠØ§Ù„Û Ù¾Ù‡ توګه Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شوي، Ú†Û Ù†Ù‡ مسلكي زده ÙƒÚ“Ù‡ لري او نه ÙŠÛ Ù‡Ù… په Ø¯Û Ú…Ø§Ù†Ú«Ù‡ ÙƒÛ Ø±ÙˆØ²Ù†Ù‡ او تجربه Ù…ÙˆÙ†Ø¯Ù„Û Ø¯Ù‡.
• لوبغاړي (Actors) :
په كيسه يا Ùلم ÙƒÛ Ø¯ لوبغاړو ټاكنه ØŒ د غږ څرنګوالى، عمر او نور اړين توكي د Ø³Ù†Ø§Ø±ÙŠÛØ³Øª دنده ده. هر كس نشي كولاى په هر رول ÙƒÛ ÙˆØ§Ú†ÙˆÙˆ. د ÙƒÙŠØ³Û Ú…Ø±Ù†Ú«ÙˆØ§Ù„ÙŠ ته په Ù¾Ø§Ù…Ù„Ø±Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ ليكوال له Ø³ÙˆÚ˜Û Ø§Ùˆ د Ø³ÙˆÚ˜Û ÙŠØ§ داستان د اتلانو او كركټرونو له ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ø³Ø±Ù‡ سم لوبغاړي ټاكي او هغوى ته د خپلو رولونو د Ù¾ÛÚ˜Ù†Ø¯Ù†Û Ø§Ùˆ درك سپارښتنه كوي. ÚšÙ‡ لوبغاړي په خپل ټاكلي رول ÙƒÛ Ù†Ù†ÙˆÚÙŠØŒ د Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙˆ او عواطÙÙˆ درك كوي او يوه ريالسټيكه او Ø±ÚšØªÙŠÙ†Û Ø¨Ú¼Ù‡ ورخپلوي. څومره، Ú†Û Ù„ÙˆØ¨ØºØ§Ú“ÙŠ په خپل رول ÙƒÛ Ø¯ رياضت او درك څښتنان Ùˆ اوسي په همغه ÙƒÚ†Ù‡ ÙŠÛ Ø¯ برياليتوب Ù„Ø§Ø±Û Ù‡Ù… پرانستل كيږي. د لوبغاړو Ùني او مسلكي روزنه ØŒ Ú…ÛØ±Û ØŒ ØØ±ÙƒØ§Øª او كوميډي او تراژيدي ژستونه او ØØ§Ù„تونه د هغوى په رول ټاكنه ÙƒÛ ØºÙˆØ±Ù‡ او رغنده رول لوبوي.
• Ø§Ø³Ø§Ù†ØªÙŠØ§ÙˆÛ (Facilities) :
پورتني توكي مو كه په پام ÙƒÛ ÙˆÙ†ÙŠÙˆÙ„ ØŒ Ø§Ø³Ø§Ù†ØªÙŠØ§ÙˆÛ ØŒ امكانات او لګښتونه په خپله برابريږي. داسمه Ø¯Ù‡ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ اوسمهالي Ù¾ÛØ± ÙƒÛ Ø²Ù…ÙˆÚ– تر ټولو ستره ستونزه مالي لګښتونه، امكانات او د كار پوهو ممثلانو نشتي ده، خو كه موږ پورتني اړونه په پام ÙƒÛ ÙˆÙ†ÙŠØ³ÙˆØŒ په Ú‰ÛØ±Ùˆ Ù„Ú–Ùˆ امكاناتو سره كولاى شو، يوښه Ùلم توليد ÙƒÚ“Ùˆ. Ø§ÙØºØ§Ù† Ùلم سره له Ø¯ÛØŒ Ú†Û ÙŠÙˆÚ…Ù‡ امكانات او او Ø§Ø³Ø§Ù†ØªÙŠØ§ÙˆÛ Ù‡Ù… لري، خو د نورو اړونو د نشتوالي يا ضع٠له امله ÙŠÛ ØªÙ„Ù‡ سپكه برÛÚšÙŠ. د امكاناتو او د ممثلانو د Ø±ÙˆØ²Ù†Û Ù¾Ù‡ برخه ÙƒÛ ÙƒÙˆÙ„Ø§Ù‰ شو خپل اړيكي له دولتي كړيو را وباسو او يوه ملي او نړيواله بڼه وركړو.
پښتانه نندارچيان:
Ú‰ÛØ±Ù‰ Ùلم جوړوونكي سر ټكوي، Ú†Û Ù¾ÚšØªØ§Ù†Ù‡ سينما او سينماوالو ته په ÚšÙ‡ سترګه نه ګوري او دغه كار ددوى د Ùلمونو د پرمختګ مخه ډب كوي!
دا سمه ده، Ú†Û Ù¾ÚšØªØ§Ù†Ù‡ ،سينما او سينماوال ÚšÙ‡ نه بولي، خو دابايد ومنو، Ú†Û Ù¾ÚšØªÙˆÙ† ولس پرهنر عقيده لري او كه Ú†ÛØ±Û دغه ګروهه او عقيده ورسره نه واى نود پښتو Ù…ÙˆØ³ÙŠÙ‚ÛØ§Ùˆ هنر جنازه به مو لا دوخته پورته ÙƒÚ“Û ÙˆØ§Ù‰. پښتانه به په كومو سترګو هغه Ùلمونه ګوري، Ú†Û Ù¾Ù‡ هغو ÙƒÛ Ø¯ پښتون قوم سپكاوى كيږي، هغه Ùلمونه به Ú…Ù†Ú«Ù‡ پښتنو كورنيو ته ورسيږي ØŒ Ú†Û Ù¾ÚšØªÙ†Û Ø®ÙˆÙŠÙ†Ø¯Û Ù¾ÙƒÛ Ú«Ú‰ÙˆÙ„ كيږي. پښتو( Ù¾Ûښوري – ننګرهاري) Ùلمونه كه سر تر پايه ÙˆÚ«ÙˆØ±ÛØŒ پر ÚØ§Ù† له ملنډو پرته به هيڅ Ù¾ÙƒÛ ÙˆÙ†Ù‡ مومÛ.
څه كولاى شو ؟
پورتنيو يادونو ته په Ù¾Ø§Ù…Ù„Ø±Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ كولاى شو، د خپل سينمايي بهير لاره بدله ÙƒÚ“Ùˆ او د تګلارو د بدلون، Ù„ÙŠÙƒÙ†Û Ú˜Ø¨Ø§Ú“Û Ø§Ùˆ Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û Ù„Ù‡ Ù„Ø§Ø±Û ÙŠÛ Ù¾Ù‡ سستماتيكه توګه د ÙˆØ¯Û Ù„Ø§Ø±Ù‡ Ù¾Ø±Ø§Ù†ÛØ²Ùˆ.
زما په اند په اوسمهالي Ù¾ÛØ± ÙƒÛ ØªØ± ټولو غوره لاره داده، Ú†Û Ù¾Ù‡ پيل ÙƒÛ Ø¯ بهرنيو Ùلمونو پښتو Ù„ÙŠÙƒÙ†Û Ú˜Ø¨Ø§Ú“Û Ø§Ùˆ Ø¯ÙˆØ¨Ù„Û ØªÙ‡ مخه كړو، په Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ به موږ وكړاى شو د خپلو نندارچيانو ذوقونه بدل ÙƒÚ“Ùˆ او په تدريج سره پښتو Ùلم ته يوه Ù†ÙˆÛ Ø¨Ú¼Ù‡ وركړو، Ú†Û Ù‡Ù… معيار راخپل ÙƒÚ“Ùˆ او هم پښتانه ذوقونه خړوب كړاى شو.