دشپیګل انلاین : افغانستان بندیخانو کې شکنجې

  شپیګل انلاین ویبپاڼه   
 Ù„یکوال         :    یوهانس کورګه
      ژباړه        :    سراج الحق ببرک زی ځدراڼ
           

نوییم  بلاک کې  دوز Ø®
د بندیان سره مرکې داښیي چې بندیان سخت وهول ØŒ ټکول   او کړول شوي ،بریښنایي شوکونه او جټکې ورکړل شوي  او د مرګ ګواښونه ورته شوي دي . دافغانستان په اړه  د ملګروملتو  Ù… Ù…  دغه رپوټ د بشر  د حقوقو فعالین ډیر  خواشیني Ú©Ú“Ù„ØŒ خو Ù„Ú– حیران Ú©Ú“Ù„ . ځکه خلکو له کلونو څخه د دغو ناوړه اعمالو  په اړه شکایتونه Ú©Ú“ÙŠ وو،خوهیڅ Ú…Ù‡ Ú©Ù… بدلون په کې رانه  غلي  . د هیواد د کورنیو چارو وزارت دغه رپوټونه منلي  او په اړه یي څیړني پیل Ú©Ú“ÙŠ دي .
کابل  :   دا ډیرې  زړه بوګنوونکې پیښې او صحنې دي، کوم چې  افغان بندیان  دافغاني بندیخانو څخه بیانوي . په بریښنايي  کیبلونو باندې وهل ،بریښنایي شوکونه یا جټکې، په مرګ ګواښل  او داسي نور ناوړه چلندونه   .            د Ù…  Ù…   یوځانګړي  رپوټ  دغه شوکورکونکې  ØŒ ربړونکې حالات او  شکنجې  را بیرسیره Ú©Ú“ÙŠ .
 

دافغانستان  د کندهار په زندان   کې شکنجه   یوه نورماله خبره ده .

حقوقي دعوا
د بشر د حقوقو سازمانو د دغې زړبوګنوونکې څیړني په اړه سخت غبرګون وښود . دوی په هیواد کې  د بهرنیو پوځې ځواکونو په وړاندې سختي ګوټ نیوکې  راپورته Ú©Ú“ÙŠ . دعفي او بښنې  نړیوال سازمان وایي ،زموږله خوا  د نړیوالي ټولنې سوله ساتونکې ځواکونه ،، ایساف،،  ته  د هیواد په بندیخانو کې  د ناوړو حالاتو په  اړه خبر داري ورکړل شوي وو . د دې په ځاې چې  دوی غبرګون وښایي ØŒ د ایساف څخه حالات بلکل له کنټروله وتلي وو  . په سیمه کې دعفي او بښنې  نړیوال سازمان  غړي سم ظریفي وايي .
اوس حکومتونه  مسوول دي چې توضیح Ú©Ú“ÙŠ ،څنګه د دوی  په شتون کې  داسي  ناړوه چلند او پیښي ترسره شوي دي . دعفي او بښني نړیوال سازمان  د سپټمبر په میاشت کې د دغې څیړني دټولو جزیاتو له کنتي څخه ورسته  غبرګون  هم ښودلي  وو .
Ù… Ù…   خپل Û¸Û´  مخیزه  رپوټ   په ډیرو سختو  او حیرانوونکو Ù¼Ú©Ùˆ کې لیکلي دي، چې د افغان د بندیخا نو د ډیوالونو تر شا له بندیانو سره Ú…Ù†Ú«Ù‡  بد چلند کیږي او Ú…Ù‡ تیریږي  .
 Ø¯ØºÙ‡  Û³Û·Û± میړه  بندیان   د Ù… Ù…  د غږولو او مرکو پر مهال  بې نامه وو او  یواځې  یو نمبر  یا شمیره يي  درلوده .             مستنتقینو له بریښنایي کیبلونو څخه استفاده Ú©Ú“ÙŠ ده . يو بندي وايي ØŒ زه  په کیبلونو باندې  لاسو نو ته  وهلي شوي  یم ØŒ هر ځل به يي راته ویل، موږ به تا ووژنو Ú©Ù‡ ته په جرم اقرار او اعتراف  Ùˆ نه Ú©Ú“ÙŠ .  یوبل بندي وايي ØŒ دوی ما ته په ساعتونو ساعتونو  شکنجه را Ú©Ú“ÙŠ ده . دوی  زه په لاسونوباندې  پر سپنیزه دوروازه ځوړنډ ولم   . زما مخ  په یوه Ú©Ú…ÙˆÚ“Ù‡ کې پټ وو. ډیر ځنډ ورسته  بیا دوی  پیل کاوه او زه به يي  په پلاستیکې Ú‰Ù†Ú‰Ùˆ Ù¾ÚšÙˆ ته وهلم  .  Û²Û´Û³  تم  بندې په دغه رپوټ کې  وايي ØŒ  زه  يي  په تناسلي  اله کې هم  ډیر سخت وهلي یم . دغه مرکې او خبري  ټولو په یو ډول Ú©Ú“ÙŠ دي .         
                                                              
دغه رپوټ د بندیانو سره  د بد او ناوړه  چلند Ú©Ú†Ù‡ ورښیي .
د غه رپوټ په  ډیر پاڼو کې لیکل شوي دی .  د Ù… Ù…  د پلټنې پر بنسټ  په ډیرو  بندیان کې  د شکنجې نښې نښاني  له ورایه  لیدل کیږي  . ددوی  ټپونه د دوی د ځورولو شکنجو کیسو سره سمون خوري  . دغه رپوټ  نه یواځې په خپلو جزیاتو کې دقیق دی، بلکې دغه رپوټ یوه  جوته  شمیره  د بندیانود ځورولو، ربړولو او شکنجې ور ښيي .
د Ù… Ù… په چوکاټ کې د دوی  سیمیزه  چارواکې  تر فشار لاندې دي .  د Ù… Ù… د قوانینو پربنسټ Ø´Ú©Ù†Ú†Ù‡ د بشري حقوقو څخه په ښکاره سر غړونه   او ستر جرم  Ú«Ú¼Ù„ کیږي  . دغه عمل په نړیوالو قوانینو او  د افغانستان په قوانینو کې جرم دی .  له همدې امله د دغو پیښو  مسوولین باید مجازات شي ،د افغانستان لپاره  د  Ù… Ù…  د بشر د حقوقو مسوول او د Ù…  Ù…  د مرستو دانسجام ادارې يا یوناما   مشر وویل .  ده دا هم وویل چې سیمیزه  دولتي چارواکو د پلټنو پر مهال له  یوناما  سره ÚšÙ‡ همکاري Ú©Ú“ÙŠ ده .
اټکل یو کال له بندیاتو سره  مرکې ØŒ پوښتنې   او پلټنې شوي دي .
د Ù… Ù… چارواکو ددې  رپوټ  دبرابرلو لپاره ډير مصارف  تر سره Ú©Ú“ÙŠ  هم دي ØŒ تر Ú…Ùˆ دوی  له Û³Û°Û° میړه بندیانو  چې  په وسله والو نښتو کې نیول شي وو، خپلواکې خبري اترې او مرکې  ÙˆÚ©Ú“ÙŠ  .                                                                     Ù… Ù…  په ټول هیواد کې Û´Û· بندیخانو کې  له بندیانو څخه لیدنه Ú©Ú“ÙŠ ده . د پلټنو ،پوښتنو او مرکو  پرمهال  هېڅ   دپولیسو ساتونکې شتون نه درلود. مرکې اوخبرې اترې د بندیانو په مورني ژبه کې  ترسره شوي دي .  دافغان بندیانو سره دغه پلټنې او پښتنې  په نهو میاشتو کې د Û²Û°Û±Û° اوکتوبر څخه تر Û²Û°Û±Û± اګست میاشت پوري په پرلپسي توګه  تر سره شوي دي . 

Ù… Ù…  وايي، پلټنې ښايي چې یواځې د افغانستان د ملي پولیسو په بندیخانو کې دبندیانوسره  ددریمې برخي څخه ډیر  شکنجه او ناوړه چلند  شوي دی .

حقوقي دعوا
د Ù… Ù…  رپوټ پر بنسټ  حالات د ملي امنیت یا استخباراتو په بندیخانو کې تر دې هم بد تره وو  . دلته د ټولو پوښتل شویو  بندیانو څخه   Û´Û¶ سلنې د بند په موده کې Ù„Ú– تر Ù„Ú–Ù‡ یو وار  د دوی په وړاندې د  درندو شکنجې له میتودونو څخه کار اخیستل شوي  .  په  دولت باندې  د Ù… Ù…  رپوټ   تورنه ښیي چې دا کوم خل خل پیښې نه دي،  بلکې په  سیستماتیک ډول په بندیخانو کې شکنجې تر سره شوي  دي  .

 Ù†ÙˆÛŒÛŒÙ… بلاک کې ځورول  او رټل
رپوټ په ځانګړي ډول په  نوییم  ګوښمناکه بلاک کې  ساتل شویو بندیانوله ځورولو  څخه  خبر ورکوي .  دلته دملي امنیت په  ریاست کې  په ترهګریو جرمونو تورنوکسان او نور د دولت دښمنان بندیان دي . شکجه او ځورول په ډلیزه ډول  او په لیکو کې هم  تر سره شوي دي . د Û²Û¸ بندیانو څخه دوو کسانو وویل چې دوی د خپل بند په موده کې له شکنجوڅخه بچ  پاتي شوي دي . د دولت د دښمنانوپه منځ کې تنکې ځوانانو هم شتون درلود . دوی هر ځل  په مرکو کې  بندیخانه د دوزخ سره پرتله کوله .
د افغانستان دولت غبرګون په دې اړه ډیر  Ù¾Ú… وو، په کابل کې د کورنیو چارو وزارت  وویل ،موږ به دا  رپوټ  واخلو او په راتلوونکې Ú…Ùˆ ورځو کې به خپل غبرګون  څرګند Ú©Ú“Ùˆ . چارواکو Ùˆ منله چې ځینې تیروتنې تر سره شوي دي او وعده يي ÙˆÚ©Ú“Ù‡ چې د دغې  پرابلم د حل  په برخه کې  به کار ÙˆÚ©Ú“ÙŠ .
پای