دخپریدو نیټه : 2014-01-24 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
د کابل شرمونکي لوبي
عبدالباري جهاني
سرچینه : کریسچن ساینس مانیټر
د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو ÛŒÙˆÛ Ù…Ø¹ØªØ¨Ø±ÙŠ ورÚپاڼي کریسچن ساینس مانیټر ورÚپاڼي د Ù¾Ù†Ø¬Ø´Ù†Ø¨Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ø¯ ډان مرÙÙŠ په نوم خپل یوه مشهور خبریال رپوټ خپور Ú©Ú“ÛŒ او لیکي Ú†ÙŠ د کام ایر شرکت د ټولو تورونو څخه براءت تر لاسه Ú©Ú“ او کولای سي Ú†ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو څخه د قراردادونو اخیستلو ته درخواستي ورکړي. خبریال لیکي Ú†ÙŠ د Ø¯Û ÙÛŒØµÙ„Û Ù„Ù‡ Ú†Ù¼Ú©ÛŒ څخه په لومړي سر Ú©ÙŠ څرګنده وه Ú†ÛŒ دا یوه سیاسي تصمیم وو. د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† جمهوریس ØØ§Ù…د کرزي غوښتل Ú†ÙŠ خپل قوي ملاتړی، د کام ایر د هوایی شرکت مالک زمری کامګار ØÙ…ایه Ú©Ú“ÙŠ. د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو Ù¾ÙˆÚ Ø¯ Ø¯Û Ø²Ù‡Ø±Ø¬Ù†ÙŠ Ú«ÙˆÙ„Û Ù¾Ù‡ تیرولو چنداني خوشاله نه وو خو له مجبورتیه ÛŒÛ Ø¯Ø§ Ú«ÙˆÙ„Û ØªØ±Ø³ØªÙˆÙ†ÙŠ تیره Ú©Ú“Ù‡. خبریال لیکي Ú†ÙŠ د ایسا٠نطاق کرنل تامس وویل موږ د کام ایر په باب Ùیصله د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د ØÚ©ÙˆÙ…ت د تØÙ‚یقاتو د بشپړیدو تر وخته پوري Úنډوو، مګر زیاته ÛŒÛ Ú©Ú“Ù‡ Ú†ÙŠ د کام ایر د تریاکو د قاچاق په برخه Ú©ÙŠ شواهد څرګند او روښانه دي. دا به ایسا٠ته څرګنده وي مګر د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د ØÚ©ÙˆÙ…ت تØÙ‚یقات بشپړ سوي او نتیجه ÛŒÛ ØÛŒØ±Ø§Ù†ÙˆÙ†Ú©Û ده. د کام ایر هوایی شرکت ÛŒÛ Ù„Ù‡ ټولو تورونو څخه پاک Ú©Ú“ÛŒ دی او داسي ښکاري Ú†ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو ØÚ©ÙˆÙ…ت هم دا Ùیصله Ù…Ù†Ù„Û Ø¯Ù‡ او هیڅ نه Ù¾Ú©ÚšÙŠ وایي.
خبریال لیکي Ú†ÙŠ نن د کام ایر د هوایی شرکت د ملکي الوتنو عمومي مدیر ØÙ…ید ظاهر ماته د روان کال د جنوري د دوولسمي Ù†ÛŒÙ¼Û ÛŒÙˆ مکتوب را ولیږی Ú†ÙŠ په کابل Ú©ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو په Ø³ÙØ§Ø±Øª Ú©ÙŠ یوه ډیپلوماټ میلوین سینټورن لیکلی وو او د ټول مکتوب مطلب دا وو Ú†ÙŠ د کام ایر شرکت باید ویره ونه لري. په مکتوب Ú©ÙŠ راغلي وه Ú†ÙŠ موږ له خپلو پوÚÙŠ مقاماتو سره هم خبري Ú©Ú“ÙŠ دي او دا باید درته ووایم Ú†ÙŠ کام ایر نور د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو په تورلیست Ú©ÙŠ نه دی او په پوړه زړه کولای سي Ú†ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو څخه قراردادونه واخلي.
خبریال لیکي Ú†ÙŠ د کام ایر د هوایی شرکت په باب د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د لویی څارنوالی د Ø¯Û ÙÛŒØµÙ„Û Ù¾ÛŒØ´ بیني د تیري ÙØ¨Ø±ÙˆØ±ÙŠ Ù¾Ù‡ میاشت Ú©ÙŠ کیدلای سوای او علت ÛŒÛ Ø¯Ø§ دی Ú†ÙŠ د دغه شرکت څښتن زمري کامګار د Û²Û°Û°Û¹ کال د جمهوري ریاست په انتخاباتو Ú©ÙŠ د جمهوریس کرزي سره ډیره زیاته مرسته ÙˆÚ©Ú“Ù‡. دغه راز ÛŒÛ Ø¯ جمهوریس کرزي او د جنګ سالار رشید دوستم په پخلا کولو Ú©ÙŠ مهم رول ولوباوه او د هیواد په مهمو برخو Ú©ÙŠ ÛŒÛ Ø¬Ù…Ù‡ÙˆØ±ÛŒØ³ کرزي ته رایي ور وګټلÛ. اوس Ú†ÙŠ د اپریل په میاشت Ú©ÙŠ بیا د جمهوري ریاست انتخابات کیدونکي دي، جمهوریس کرزی، سره له هغه Ú†ÙŠ پخپله کاندید نه دی، خپلو ټولو Ù…ØªØØ¯Ù†ÛŒÙˆ ته اړتیا لري Ú†ÙŠ د ده د غوښتني سره سمي رايي ورته راغونډي Ú©Ú“ÙŠ. ÚÚ©Ù‡ نو باید د کام ایر ټوله مشکوکه سابقه او د مخدره موادو د قاچاق په اړه تورونه پاک سي.
خبریال د خپل رپوټ په پای Ú©ÙŠ په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو د بیا ابادولو د پروګرام د خاص Ù…ÙØªØ´ جان سوپکو د تیري Ù‡ÙØªÙŠ Ø¯ یوه مکتوب خلاصه وړاندي کوي او هغه لیکي Ú†ÙŠ د مخدره موادو تجارت د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† مالي سکټور زهرجن کوي او غیرقانوني اقتصاد تقویه کوي. دا کار د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د دولت قانونیت کمزوری کوي، اداري ÙØ³Ø§Ø¯ زیاتوي، جنایی Ø´Ø¨Ú©Û ØªØºØ°ÛŒÙ‡ کوي او د طالبانو او نورو یاغي ډولو لپاره ډیر زیات مالي ملاتړ برابروي. همدااوس داسي Ù†ÚšÛŒ لیدلي کیږي Ú†ÙŠ د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د ملي امنیت مقامات د کلیوالو سره په تماس Ú©ÙŠ دي او هغوی ته د کوکنارو د کښت اجازه ورکوي او ØØªÛŒ د کوکنارو کښت او Ú©Ø±ÙˆÙ†Ø¯Û ØªÙ‡ ÛŒÛ ØªØ´ÙˆÛŒÙ‚ÙˆÙŠ. خلاصه دا Ú†ÙŠ د مخدره موادو کښت او قاچاق د ÚšÚÙˆ د ØÙ‚وقو، روغتیا، تعلیم او ØªØ±Ø¨ÛŒÛØŒ د قانون د واکداری او د ØÚ©ÙˆÙ…تي Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ برخه Ú©ÙŠ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو د دوولسو کالو لاسته راوړني ټولي په اوبو لاهو کوي؛ خکه Ú†ÙŠ دا نه یوازي یاغیان غښتلي کوي بلکه په هیواد Ú©ÙŠ منظمي جنایی Ø´Ø¨Ú©Û Ø§Ùˆ اداري ÙØ³Ø§Ø¯ تقویه کوي.
اوس نو Ú©Ù‡ د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو دغه پالیسي وي Ú†ÙŠ د جمهوریس کرزي د خوشالولو لپاره تر خپلو ټولو پرنسیپونو تیریږي او په داسي ØØ§Ù„ Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ د دوی خپل عالي رتبه مقامات وایی Ú†ÙŠ د مخدره موادو قاچاق د دوی دولس کلني لاسته راوړني، Ú©Ù‡ ÛŒÛ Ú†ÛŒØ±ÙŠ درلودلي وي، په اوبو لاهوکوي او طالبان او یاغي ډلي تقویه کوي او بیا هم څرګندو جنایتکارانو او قاچاقبرانو ته اجازه ورکوي Ú†ÙŠ هم Ø³Ø±Û Ø³ØªØ±Ú«ÙŠ ازاد وګرÚÙŠØŒ هم د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په سیاسي او اقتصادي اینده Ú©ÙŠ ÙØ¹Ø§Ù„Ù‡ ونډه واخلي او هم لا پخپله له امریکا څخه هغه امتیازات Ú†ÙŠ نورو ته میسر نه دي ترلاسه Ú©Ú“ÙŠØŒ بیا نو د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† مظلوم ملت ته د دغه، په Ø§ØµØ·Ù„Ø§ØØŒ دوست هیواد ګټه په Ú…Ù‡ Ú©ÙŠ ده؟ زه دا خبره بیا هم کوم Ú†ÙŠ د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† څخه د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو د قواوو سمدستي وتل او د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د ملاتړ څخه لاس اخیستل د هیواد تباهي ده، ÚÚ©Ù‡ خو موږ ټول دا دوولس کاله په« شب درمیان خدا مهربان» خپلي Ø´Ù¾Û Ø³Ø¨Ø§ Ú©Ú“ÙŠ دي. مګر دا ØØ§Ù„ت تر کومه پوري؟ Ú©Ù‡ د امریکا ØÚ©ÙˆÙ…ت دونه کمزوری وي( Ú†ÙŠ ښایی نه ÛŒÛ Ù…Ø§ او نه ÛŒÛ Ø¨Ù„ چا Ùکر کاوه) Ú†ÙŠ د جمهوریس کرزي پر هر ډول غیر قانوني عمل باندي سترګي پټوي او په خلاصو سترګو په هیواد Ú©ÙŠ جنایتکاران ØÙ…ایه کوي او قدرت ته ÛŒÛ Ø±Ø³ÙˆÙŠ نو موږ به د راتلونکو انتخاباتو څخه، Ú†ÙŠ د دغه راز دسیسو په نتیجه Ú©ÙŠ به Ú…ÙˆÚ© قدرت ته رسیږي، Ú…Ù‡ انتظار ولرو. په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©ÙŠ د جنایتکارانو، قاتلانو، Ù…ÙØ³Ø¯Ùˆ عناصرو او قاچاقبرانو Ú©Ù…ÛŒ نسته او دا ټولي Ø´Ø¨Ú©Û Ù¾Ù‡ یوه او بل ډول سره تړلي دي؛ او هر Ú…ÙˆÚ© Ú†ÙŠ قدرت ته رسیږي هغه به د دغو زهرجنو او د ملت د قاتلو شبکو په ملاتړ قدرت ته رسیږي، دغه اوسنی ØØ§Ù„ت به دوام کوي، او زه یقین لرم Ú†ÙŠ وضع به تر Ø¯Û Ø³Ù„ چنده بد تره سي. اداري ÙØ³Ø§Ø¯ به روان وي، په لغمان Ú©ÙŠ به پرموټر سایکلونو سپاره لنډه غر د کریکیټ پنÚÙ‡ تنه بیګناه لوبغاړي قتل عاموي، په وزیر اکبرخان مینه Ú©ÙŠ به د خارجیانو امنیت خوندي کیدلای نه سي، پر کونړ باندي به د پاکستان راکټونه اوري او د مخدره مواو قاچاق به، Ú†ÙŠ تر اوسه پوري غیر قانوني وو او ستره ګناه بلله کیدله ØŒ وروسته تر Ø¯Û Ø¯ امریکایی مقاماتو تر سترګو لاندي سرته رسیږي، او لا به د امریکایانو څخه ØŒ Ú†ÙŠ زه یقین لرم عالي رتبه جنرالان او ØÚ©ÙˆÙ…تي مقامات به ÛŒÛ ÚšÙ‡ ونډه Ù¾Ú©ÚšÙŠ لري، امتیازات هم ترلاسه کوي؛ بالاخره به د امریکایانو او غربي قواوو پاته کیدل Ú…Ù‡ ګټه ولري.
زما څخه، کابل ته د Ø³ÙØ±ÙˆÙ†Ùˆ په ترڅ Ú©ÙŠØŒ تر لس Úله زیات پوښتنه Ø³ÙˆÛ Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ امریکایان له Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† څخه وزي کنه. ما به په جواب Ú©ÙŠ ورته ویل Ú†ÙŠ زما لومړنی سوال ØÙ„ نه دی او هغه دا Ú†ÙŠ دوی ولي راغلي دي. زما سره اوس هم دا سوال دی Ú†ÙŠ دوی په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©ÙŠ Ú…Ù‡ لري Ú†ÙŠ په دومره Ø¨Û Ø´Ø±Ù…ÙŠ خپل، په Ø§ØµØ·Ù„Ø§ØØŒ د ډیموکراسی او بشر پالني پرنسیپونه تر Ù¾ÚšÙˆ لاندي کوي. ایا امریکا په ریشتیا هم دونه Ú©Ù…Ø²ÙˆØ±Û Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ خپلو هغو ګوډاګیانو ته Ú†ÙŠ د دوی په مستقیمه ØÙ…ایه قدرت ته رسیدلي دي؛ او Ú©Ù‡ د دوی مستقیم ملاتړ ورسره نه وي یوه Ù‡ÙØªÙ‡ قدرت نه سي ساتلی، هیڅ نه سي ویلای. ایا دا خبره د منلو ده؟ او Ú©Ù‡ ÛŒÛ ÙˆÙ…Ù†Ùˆ نو بیا زموږ د دغو نا بللیو میلمنو او دوستانو پاته کیدل په Ú…Ù‡ ارزي؟ نو یا خو د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالات تیر او اوسنی ØÚ©ÙˆÙ…ت د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د جنایتکارانو او قاتلانو سره په دومره جنایتونو Ú©ÙŠ شریک دي Ú†ÙŠ د Ø§ØØªÙ…الي رسوایی څخه ویره لري او یا د امریکا Ú‰ یر عالي رتبه ØÚ©ÙˆÙ…تي مقامات او جنرالان په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د روانو جنایاتو، اداري ÙØ³Ø§Ø¯ او د مخدره موادو د قاچاق څخه دومره ګټي ترلاسه کوي Ú†ÙŠ په اسانه ورڅخه تیریدلای نه سي. کنه نو دا څرنګه امکان لري Ú†ÙŠØŒ د همدغه پورتني رپوټ په اساس، امریکا له خپلو ټولو پوÚونو او عصري وسایلو سره یوازي د مخدره موادو د کښت او Ú©Ø±ÙˆÙ†Ø¯Û Ø§Ùˆ قاچاق د مخنیوي لپاره اوه میلیارډه ډالره ولګوي او بیا هم ووايي Ú†ÙŠ د دوه زره دوهم کال راهیسي د مخدره موادو تولید Ø¯Ø±Û Ú†Ù†Ø¯Ù‡ سوی دی.
Ú©Ù‡ د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په باره Ú©ÙŠ د Ù†Ú“ÛØŒ په تیره بیا امریکايي، مطبوعاتو وروستیو رپوټونو ته وګورو نو Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† ته ډیره تاریکه آینده ګوري. د راتلونکو انتخاباتو په نتیجه Ú©ÙŠ به داسي ØÚ©ÙˆÙ…ت Ù…Ù†ÚØªÙ‡ راÚÙŠ Ú†ÙŠ ټول به د جنایتکارانو، قاتلانو او Ù…ÙØ³Ø¯ÛŒÙ†Ùˆ څخه جوړ وي. Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم Ú†ÙŠ اوسنی ØÚ©ÙˆÙ…ت خو هم په ټولي Ù†Ú“Û Ú©ÙŠ په اداري ÙØ³Ø§Ø¯ او رشوت Ú©ÙŠ Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ø¯Ø±Ø¬Ù‡ Ú«Ù¼Ù„Û Ø¯Ù‡ خو راتلونکی ØÚ©ÙˆÙ…ت به د داسي جنایتکارانو څخه جوړ وي Ú†ÙŠ ټول ملت به د کرزي په ØÚ©ÙˆÙ…ت او Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ù¾Ø³ÙŠ ارمانونه کوي. د جمهوري ریاست لپاره د ټولو کاندیدانو لمني له جنایتکارانو او مسلکي قاتلانو څخه Ú‰Ú©ÙŠ دي او هر یو Ú†ÙŠ بل ته تیریږي له ÚØ§Ù† سره به د جنایتکارانو ډلي وروړي. Ú©Ù‡ د کریسچن ساینس مانیټر ورÚپاڼي د تازه رپوټ څخه د مشت نمونه خروار په توګه کار واخلو نو هغه تمه Ú†ÙŠ مو له غربیانو په تیره بیا امریکایی دوستانو څخه کیدله ډیره Ø¨ÛŒÚØ§ÛŒÙ‡ وه. د Ø¯Û Ø±Ù¾ÙˆÙ¼ÙˆÙ†Ùˆ څخه خو داسي ښکاري Ú†ÙŠ امریکایانو، یا د مجبوریت یا د ګټو په اساس، زموږ د هیواد له جنایتکارانو سره لاسونه یو Ú©Ú“ÙŠ وي او د مظلومو او Ø¨Û Ø¯ÙØ§Ø¹ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù†Ùˆ لوټلو او Úپلو ته ÛŒÛ Ù…Ù„Ø§ ØªÚ“Ù„Û ÙˆÙŠ. خبري ÙˆØ±Ú Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ù¾ÛŒÚ†Ù„ÙŠ کیږي او هره ÙˆØ±Ú Ø¯Ø§Ø³ÙŠ زړه ربړونکي رپوټونه خپریږي Ú†ÙŠ د اینده په باره Ú©ÙŠ امیدونه له خاورو سره برابروي. Ú…Ù‡ به پیښیږي؟ والله اعلم.