پيدايښت د شيانو ددوه ØØ§Ù„اتو په پايله Ú©Û Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ يو Ø¯Ø§Ø³Û Ú†Û Ø¯ يو شي Ù…Ùکوره موجوده وي خلک د Ù‡ØºÛ Ù¾Ù„Ù¼Ù†Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او په پایله Ú©Û Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ راشي، دوهم ØØ§Ù„ت دا Ú†Û Ø¯ يو Ø´Û Ù¾Ù„Ù¼Ù†Ù‡ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ خو يو بل Ø´Û Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ شي Ú†Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù† سره د Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ پارهيڅ Ùکر نه وي.
Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ø³Û Ø¯ نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©Ùˆ Ù…Ùکوره د پخوا نه الله (ج) په خپل کتاب Ú©Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù†Ø§Ù†Ùˆ ته ÙˆØ±Ú©Ú“Û ÙˆÙ‡ ،اول الله پاک وويل Ú†Û Ø¯ Ù†Ø´Û Ù¾Ù‡ ØØ§Ù„ Ú©Û Ù„Ù…Ø§Ù†ÚÙ‡ ته مه Ù†Ú–Ø¯Û Ú©ÙŠÚ–Ø¦ØŒ او بيا ÛŒÛ Ø§Ù†Ø³Ø§Ù†Ø§Ù†Ùˆ ته د نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©Ùˆ د ګټو او تاوانونو په پار وویل Ú†Û ØªØ§ÙˆØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ ÛŒÛ Ù†Ø¸Ø± ګټو ته زيات دي، او په Ø§Ø®ÙŠØ±Ú©Û ÛŒÛ ÙˆÙˆÙŠÙ„ دا ØØ±Ø§Ù… دي او Ú©Ù‡ چا استعمال نه Ú©Ú“Ù„ الله به پري رØÙ… ÙˆÚ©Ú“ÙŠ
همدارنګه زمونږ پيغمبر ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د ص ÙˆØ§ÙŠÛ Ú©Ù‡ يو انسان د تنور لوګی په قصد سره ØªÙ†ÙØ³ Ú©Ú“ÙŠ دا هم ØØ±Ø§Ù… دي په Ø¯Û Ú©Û Ú©ÙˆÙ…Ù‡ بله ÙلسÙÙ‡ نه شته Ùقط دانسان روغتيا ته زيان رسوي ØŒ او د ډيرو ناروغيو د Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کيدو سبب Ú©ÙŠÚ–ÙŠØŒ Ú†Û ÚÙŠÙ†Û Ù‡ÙŠÚ… درملنه نه لري .
نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©ÙŠ اود Ù‡ØºÛ Ø²ÙŠØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ Ú†Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù† ته ÛŒÛ Ø±Ø³ÙˆÙŠ په لنډ ډول يادونه کوم
څکونکي نشه ÛŒÛ ØªÙˆÚ©ÙŠ Ù„Ú©Ù‡ سيګرټ، چرس ØŒ هيروين ØŒ کوکاين ØŒ شيشه او Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ± د سږو ( هواي Ú©Ú…ÙˆÚ“Ùˆ ) د دوامداره ( مزمينو ) ناروغيو سب ګرÚÙŠ ØŒ ناروغ دوامداره ټوخی کوي ØŒ د ټوخي سره بلغم لري او همدارنګه سالنډي ØŒ پدي ناروغیو Ú©Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØº Ø¨Û Ù„Ù‡ درملو څخه ورته ژوند ډير ستونزمن وي ØŒ او Ø¯Ø¯Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÙŠÙˆ په اخيري مرØÙ„Ùˆ Ú©Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØº Ø¯Û ØØ§ لت ته ورسيږي Ú†Û Ø¯ مرګ غوښتنه کوي ØŒ ژوندی وي خو د ژوند څخه ګټه نه شي پورته Ú©ÙˆÙ„Ø§ÙŠÛ ØŒ او ناروغ د ژوند څخه مرګ غوره بولي .
د سږو سرطان Ú†Û Ø¯Ø§ هغه ÙˆÚ˜ÙˆÙ†Ú©Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÙŠ ده Ú†Û Ø¯Ø±Ù…Ù„Ù†Ù‡ نه لري ØŒ د کيمياوي موادو په ذریه ÙŠÛ Ø¯Ø±Ù…Ù„Ù†Ù‡ پيل Ú©ÙŠÚ–Û Ø®Ùˆ پدي سره دسرطان درملنه نه Ú©ÙŠÚ–ÙŠØŒ Ùقط ژوند Ù„Ú– Ú…Ù‡ اوږديږي.
څکونکي نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©ÙŠ د زړه او رګونو د ناروغيو سبب Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ د څکونکو نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©Ùˆ څخه په دوامداره ډول ګټه پورته کول د رګونود بنديدو سبب Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ Ú©Ù‡ د زړه رګونه بند شي د زړه ډول ډول Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي او Ú©ÙŠØ¯Ø§ÙŠÛ Ø´ÙŠ Ú†Û Ø¯ ناروغ د مرګ سبب شي، او همدارنګه Ú©Ù‡ په سر Ú©Û Ø±Ú«ÙˆÙ†Ù‡ بند شي نو ناروغ Ùلجيږي ÙŠØ§Ù†Û Ù„Ø§Ø³ÙˆÙ†Ù‡ او Ù¾ÚšÛ ÙŠÛ ÙŠÙˆ طرÙÙ‡ کار نه کوي ØŒ خبري Ø³Ù…Û Ù†Ù‡ شي Ú©ÙˆÙ„Ø§ÙŠÛ ØŒ د ټول عمر دپاره په Ú©Ù¼ Ú©Û Ù¾Ø±ÙˆØª او بل Ú…ÙˆÚ© ÙŠÛ Ø¯ مرګ تر وخته په چوپړ Ú©Û ÙˆÙŠ.
Ú©Ú†ÙŠØ±Û Ø¯ ناروغ د لاسونو او Ù¾ÚšÙˆ رګونه بند شي ØŒ Ú©ÙŠØ¯Ø§ÙŠÛ Ø´ÙŠ Ú†Û Ø¯ Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù¾Ù‡ پرمختللي ØØ§Ù„ت Ú©Û ØªØ±Û Ù¾ÚšÙ‡ او يا لاس غوڅ Ø´Û Ø§Ùˆ ټول عمر نورو خلکو ته اړ وي Ú†Û Ø¯Ø¯Û Ø®Ø¯Ù…Øª ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
د څکونکي نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©Ùˆ څخه ګټه پورته کولو په پايله Ú©Û Ø¬Ù†Ø³ÙŠ کمزوري په نارينوو او ÚšÚÙˆ Ú©Û Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ همدارنګه د Ù…Ø¹Ø¯Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ù„Ú©Ù‡ د معدي زخم ØŒ د بښتورګو Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø§Ùˆ Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ±Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø±Ø§Ù…Ù†Ú… ته کوي
Ø¯Ø¯Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÙŠÙˆ نور لاملونه هم شته خو سيګرټ Ú…Ú©Ù„ ÙŠÛ Û¹Û°Ùª Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي ØŒ او چرس، هيروين ØŒ کوکاين ،،، ÙŠÛ Û²Û° Úله زيات د سيګرټوپه پرتله دا Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي
همدارنګه نصوارو Ú©Û Ù‡Ù… هغه ماده ده کوم Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø³ÙŠÚ«Ø±Ù¼ÙˆÚ©Û Ø¯Ù‡ ÙˆÙŠÙ†Û ØªÙ‡ داخليږي او د رګونو بندښ، او همدرانګه د غاښونو د ډول ډول ناروغيو لامل کیږي ØŒ او ÚÙŠÙ†Û Ø¯ روغتيا پوهان ÙˆØ§ÙŠÛ Ú†Û Ø¯ Ø®ÙˆÙ„Û Ø³Ø±Ø·Ø§Ù† هم Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي.
څښونکي نشه ÙŠÛ ØªÙˆÚ©ÙŠ Ù„Ú©Ù‡ الکول هم ډول ډول Ù†Ø§Ø±ØºÛ Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي، د Ø¨ÙŠÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ ډول Úګر ( Ø§ÙŠÙ†Û ) ته زيان رسوي او د Úګر ( Ø§ÙŠÙ†Û ) ناروغي Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي ØŒ په نارينه او ÚšÚÙˆÚ©Û Ø¯ جنسي Ú©Ù…Ø²ÙˆÛ Ù„Ø§Ù…Ù„ Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ روØÙŠ Ø§Ùˆ عصبي Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÛ Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي، خو ډيره ÙˆÚ˜ÙˆÙ†Ú©Û Ù†Ø§Ø±ÙˆØºÙŠ Ú†Û Ø±Ø§Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ کوي هغه د Ø®ÙˆÙ„Û ØŒ Ù…Ø±Û ØŒÙ…Ø¹Ø¯ÛØŒ پانکريس ØŒ او کولمو سرطان دی او Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ±
په Û²Û°Û°Û· کال Ú©Û IARC (International Agency for reserch of Concer) خبر ورکړ Ú†Û Ø§Ù„Ú©ÙˆÙ„ يوه سرطاني ماده ده