دخپریدو نیټه : 2012-06-02 مخپرونکئ : Û±Û²Û± بÛنوا - جنوبي پښتونخوا
Ø§ØµØØ§Ø¨ کرام وپÛÚ˜Ù†Û(Ûµ)برخه (خديجة الکبری) .
علامه معین الدین Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„
Ø§ØµØØ§Ø¨ کرام وپÛÚ˜Ù†Û(Ûµ)برخه (خديجة الکبری د اسلام په پيل Ú©ÚšÙŠ ) :
ليکوال  : علامه، Ù…ØÙŽÙ‚Ù‚Â Ù…ØÙ…د معین الدین Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ ØŒ Ø£ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ú©Ø§Ù† الله له ودامت برکاته .
د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û (رضي الله عنها) ايمان راوړل :
 په تيره برخه Ú©ÚšÙŠ دا خبره تيره سوه چي د ØØ¶Ø±Øª (Ù…ØÙ…د صلی الله عليه وسلم) Ù†Ú©Ø§Ø Ù„Ù‡ Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ سره په پنÚÙ‡ ويشت Ú©Ù„Ù†Û Ú©ÚšÙŠ واقع سوه ØŒ پنÚلس کاله وروسته (کله Ú†ÙŠ د نبي عليه السلام عمر مبارک ۴۰کاله ته ورسيدئ) نبي کريم (صلی الله عليه وسلم) د نبوت او رسالت په منصب ÙØ§Ø¦Ø² سو ØŒ او د عمل وخت راورسيدئ نو تر ټولو لومړئ ÙŠÛ Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ ته اسماني پيغام واوروئ ، خو ØØ¶Ø±Øª خديجه له پخوا لا مومنه او مسلمانه وه ، د نبوت تر ابتدآء له مخه لا Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ ته دا يقين ØØ§ØµÙ„ ؤ Ú†ÙŠ Ù…ØÙ…د به د الله رسول وي ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª بي بي خديجه خو له پخوا لا Ø¯Ø¯Û Ù¾Ù‡ انتظار وه Ú†ÙŠ کله به دَئ مبارک نبي Ú©Ú“ سي ØŒ Ù„Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ په نورو برخو Ú©ÚšÙŠ موږ Ø¯Ø¯Û Ø°Ú©Ø± ÙˆÚ©Ú“ Ú†ÙŠ بي بي Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ù‡Ù… پخپله له ده مبارک څخه خارق العادته کارونه ليدلي وه ØŒ او هم ÙŠÛ Ø¯ خپل مريي ميسره له Ø®ÙˆÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ اوريدلي ؤ ، او هم ورقه بن نوÙÙ„ په وار وار Ùˆ بي بي Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û ØªÙ‡ دا خبردارئ ورکړئ ؤ Ú†ÙŠ Ù…ØÙ…د (صلی الله عليه وسلم) اخيري نبي دئ ØŒ او په نبوت سره به مشر٠ګرÚÙŠ ØŒ او Ø¯Û Ù†Ú©Ø§Ø Ù‡Ù… په همدغه سبب ورسره Ú©Ú“Û ÙˆÙ‡Â . نو Úکه تر نبوت ورسته ÙŠÛ Ø¯ خپل ØªØµØ¯ÙŠÙ‚Â Ø¯ÙØ¹ØªÙ‹Ø§ اظهار ÙˆÚ©Ú“ او پر نبي (صلی الله عليه وسلم) باندي ÙŠÛ Ø§ÙŠÙ…Ø§Ù† راوړئ ØŒ او په ایمان راوړلو Ú©ÚšÙŠ ÙŠÛ ØªØ± ټولو انسانانو اول نمبر وګټئ ، Ø¯Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Ùˆ ثبوت له لاندي رواياتو څخه په ÚšÙ‡ ډول معلوميږي :Â
د نبوت تر Ø³Ù„Ø³Ù„Û Ù„Ù‡ مخه يوه ÙˆØ±Ú Ù†Ø¨ÙŠ (عليه السلام) Ùˆ Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ ته تشري٠راوړئ نو سمدستي ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ø¯ÙŽØ¦ مبارک په ÚØ§Ù† پسي ټينګ Ú©Ú“ او داسي ÙŠÛ ÙˆÙˆÙŠÙ„ : Úما مور او پلار دي تر تا قربان سي ØŒ Úما له دغه کاره څخه Ú†ÙŠ ستا سره مي Ù†Ú©Ø§Ø ÙˆÚ©Ú“Ù‡ بل هيڅ مقصد نه ؤ مګر دا Ú†ÙŠ Úما أميد ؤ Ú†ÙŠ ته به همهغه نبي ÙŠÛ Ú©ÙˆÙ… Ú†ÙŠ په لنډ وخت Ú©ÚšÙŠ به ښکاره Ú©ÙŠÚ–ÙŠÂ ØŒ نو کچيري ته هغه نبي Ø³ÙˆÛ Ù†Ùˆ دا عرض درته کوم Ú†ÙŠ تر نبوت وروسته Úما ØÙ‚ هير Ù†Ú©Ú“ÙŠ ØŒ او له خپله ربه څخه به Úما دپاره Ø¯ÙØ¹Ø§ Ú©ÙˆÛ ، نبي (عليه السلام) Ø¯Ø¯Û Ù¾Ù‡ جواب Ú©ÚšÙŠ ÙˆÙØ±Ù…ايل کچيري زه هغه نبي سوم نو ته يقين ÙˆÚ©Ú“Ù‡ Ú†ÙŠ زه به ستا Ø§ØØ³Ø§Ù† او نيکي Ú†ÙŠ له ما سره دي Ú©Ú“ÛØ¯Ù‡Â هيڅ وخت هم هيره Ù†Ú©Ú“Ù… (يعني نو همداسي به درسره ÙˆÚ©Ú“Ù… Ù„Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ ته وايي) او کچيري هغه نبي بل Ú…ÙˆÚ© ؤ نو Ù¾Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ سه چي د کوم ذات دپاره Ú†ÙŠ تا دغه کار ÙˆÚ©Ú“ هغه به ستا نيکي هيڅ وخت ضايع Ù†Ú©Ú“ÙŠ [ÙØªØ الباري ج۷ ص۱۳۴،۱۳۵] .Â
زبير بن بکار (راوي) وايي Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª خديجه به Ùˆ ورقه بن نوÙÙ„ ته (Ú†ÙŠ Ø¯Ø¯Û Ø¯ أکا ÚÙˆÛ Ø¤) هر وخت ورتلله او د ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د (صلی الله عليه وسلم) د Ù¾ÙŠØºÙ…Ø¨Ø±Û Ù¾ÙˆÚšØªÙ†Ù‡ Ø¨Û ÙˆØ±Ú…Ø®Ù‡ کوله ØŒ او هغه به په جواب Ú©ÚšÙŠ ورته ويل : «مآ أراه٠الا نبيّ هذه الأمة الذي بشر به موسی وعيسی» . يعني زه دَئ نه بولم مګر هغه نبي کوم Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª موسی او عيسی (عليهما السلام) ÙŠÛ Ù¾ÙŠØ´Ú«ÙˆÙŠÙŠ او زيرئ ÙØ±Ù…ايلئ دئ .
په يو بل روايت Ú©ÚšÙŠ راÚÙŠ Ú†ÙŠ يو وار Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ له ورقه څخه دده په باره Ú©ÚšÙŠ پوښتنه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ نو هغه په جواب Ú©ÚšÙŠ دا قصيده وويله :
هذه   خديجة   تأتيني  لأخبرها        و ما لنا بخÙيّÙ  الغيبÙ  من خبر
بأن   أØÙ…ــــــد  يأتيه   Ùـــــيخبره         جبريل أنک  مبعوثٌ الی البشر
Ùقلت٠علی الذي ترجين  ينجزه     لک Ø§Ù„Ø§Ù„Ù‡Â ÙØ±Ø¬ÛŒ الخير وانتظري .
ترجمه : Â
دغه خديجه په وار وار ماته راÚÙŠ Ø¯Ø¯Û Ø¯Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†ÙŠ زه دا خبره Ú©Ú“Ù… ØŒ ØØ§Ù„ دا Ú†ÙŠ ماته د غيب په پټو هيڅ خبر نسته .Â Ù¾Ø¯Û (ÙŠÛ Ø®Ø¨Ø±Ù‡ Ú©Ú“Ù…) Ú†ÙŠ جبريل به وده ته راسي او د الله پاک له طرÙÙ‡ به پيغام ورته راوړي Ú†ÙŠ ته Ùˆ خلګو ته راليږل سوئ ÙŠÛ . ما ورته وويل (ورقه وايي) Ú†ÙŠ دا خبره عجيبه نه ده Ú†ÙŠ د کوم شي Ú†ÙŠ ته ÙŠÛ Ø£Ù…ÙŠØ¯ Ú©ÙˆÛ Ù‡ØºÙ‡ الله پاک درپوره Ú©Ú“ÙŠ ØŒ ته د خير أميد کوه او منتظره اوسه . [الاصابة ج۳ ص Û¶Û³Û´].
په يوه ØØ¯ÙŠØ« Ú©ÚšÙŠ Ú†ÙŠ امام Ø£ØÙ…د (رØÙ…Ù‡ الله) ÙŠÛ Ù¾Ø®Ù¾Ù„ مسند Ú©ÚšÙŠ روايت کړئ دئ راغلي دي Ú†ÙŠ نبي کريم (صلی الله عليه وسلم) ÙˆÙØ±Ù…ايل : ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ù¾Ø± ما باندي پداسي وخت Ú©ÚšÙŠ ايمان راوړئ Ú†ÙŠ خلګ Úما له رسالت څخه منکر وه ØŒ او پداسي ØØ§Ù„ Ú©ÚšÙŠ ÙŠÛ Úما د نبوت تصديق ÙˆÚ©Ú“ Ú†ÙŠ خلګو زه دروغجن وبللم ØŒ او پداسي ØØ§Ù„ Ú©ÚšÙŠ ÙŠÛ Ù¾Ø®Ù¾Ù„ مال سره Úما کومک او امداد ÙˆÚ©Ú“ Ú†ÙŠ خلګو زه له خپلو مالو څخه Ù…ØØ±ÙˆÙ… وګرÚولم ØŒ او له Ù‡Ù…Ø¯Û Ø¨ÙŠ بي څخه الله پاک زه د اولاد خاوند Ú©Ú“Ù…Â . (مسند Ø£ØÙ…د ج۶ ص Û±Û±Û·) .Â
په ÚšÚينه او نارينه Ú©ÚšÙŠ تر ټولو Ù…Ø®Ú©Ù†Û Ø§ÙŠÙ…Ø§Ù† راوړونکÛ :
ابن شهاب زهري (رØÙ…Ù‡ الله) ÙØ±Ù…ايلي دي Ú†ÙŠ له نبي کريم (صلی الله عليه وسلم) سره د ÙˆØÙŠ ØªØ± نازليدو له مخه ØØ¶Ø±Øª خديجه اوسیدله ØŒ بيا Ø¯Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©ÙŠ په موجودګي Ú©ÚšÙŠ د الله کلام نازل سو ØŒ او پر رسول الله باندي د ايمان راوړونکو له Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ تر ټولو Ú“ÙˆÙ…Ø¨Ù†Û Ø¯Ø§ مبارکه وه .Â
دارنګه علامه ابن عبدالبر (رØÙ…Ù‡ الله) ليکلي دي : يوه غټه ډله د علمآؤ دا وايي Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª خديجة الکبری په نارينه او ÚšÚينه طبقه Ú©ÚšÙŠ تر ټولو Ù…Ø®Ú©Ù†Û Ø§ÙŠÙ…Ø§Ù† Ø±Ø§ÙˆÚ“ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Ù‡Â .
ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د بن کعب (رØÙ…Ù‡ الله) ÙØ±Ù…ايلي دي : «اول Ù…ÙŽÙ† أسلمَ من هذه الأمة خديجة ØŒ واول٠رجلين اسلما أبوبکر وعلي» . يعني له Ø¯Û Ø£Ù…Øª څخه تر ټولو مخکي ايمان Ø±Ø§ÙˆÚ“ÙˆÙ†Ú©Û Ø®Ø¯ÙŠØ¬Ù‡ ده ØŒ او اول هغه دوه Ù†ÙØ±Ù‡ Ú†ÙŠ ايمان ÙŠÛ Ø±Ø§ÙˆÚ“Ø¦ دئ أبوبکر او علي دئ .
علامه ابن کثير د مختلÙÙˆ رواياتو له نقلولو وروسته دا Ùيصله Ú©Ú“ÛØ¯Ù‡ Ú†ÙŠ په ازادو خلګو Ú©ÚšÙŠ تر ټولو له مخه ØØ¶Ø±Øª أبوبکر ايمان راوړئ دئ ØŒ او په ÚšÚÙˆ Ú©ÚšÙŠ تر ټولو مخکي ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û ØŒ او په مرييانو Ú©ÚšÙŠ زيد بن ØØ§Ø±Ø«Ù‡ ØŒ په ماشومانو Ú©ÚšÙŠ سيدنا علي المرتضی ايمان راوړئ دئ .Â
له مذکوره بيان څخه دا خبره ښکاره سوه Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª خديجة الکبری هغه بي بي ده Ú†ÙŠ تر ټولو انسانانو له مخه Ú©Ù‡ نارينه دي Ú©Ù‡ ÚšÚينه د ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د (صلی الله عليه وسلم) د نبوت او رسالت تصديق ÙŠÛ ÙˆÚ©Ú“ ØŒ او نه يواÚÙŠ دا Ú†ÙŠ دده تصديق ÙŠÛ ÙˆÚ©Ú“ بلکي د مشکلاتو او سختيو په مقابل کښي دده مبارک ډيره سخته مددګاره او معاونه وګرÚيده .
د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û (رضي الله عنها) له عظمته Ú‰Ú© کور :
Ø¯ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û (رضي الله تعالی عنها) کور له عظيمو مقاماتو څخه شميرل سوئ دئ ØŒ د اسلام د مقدس دين نور او روښنايي له همدغه کوره څخه شروع سوه تر Ú…Ùˆ Ú†ÙŠ ټوله دينا ÙŠÛ Ù…Ù†ÙˆØ±Ù‡ وګرÚوله ØŒ Ù¾Ø¯Û Ú©ÙˆØ± Ú©ÚšÙŠ ØØ¶Ø±Øª خديجه او Ø¯Ø¯Û Ú…Ù„ÙˆØ± مبارکي لوڼي تر ټولو له مخه په اسلام مشرÙÙŠ Ø³ÙˆÛ .
علامه طبري (رØÙ…Ù‡ الله) ذکر کړيدي چي په Ù…Ú©Ù‡ Ú©ÚšÙŠ تر مسجد ØØ±Ø§Ù… وروسته تر ټولو زيات ÙØ¶ÙŠÙ„ت د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ùˆ کور ته ØØ§ØµÙ„ دئ .
Ø¯Ø¯Û ÙŠÙˆ Ù„ÙˆÛ Ø³Ø¨Ø¨ دا ؤ Ú†ÙŠ پدغه کور Ú©ÚšÙŠ نبي کريم (صلی الله عليه وسلم) ډير وخت مقيم ؤ او همدلته پر ده مبارک باندي د ÙˆØÙŠ Ù†Ø²ÙˆÙ„ وسو .
Ù¾Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ يو بل امام ØŒ امام ÙØ§Ø³ÙŠ (رØÙ…Ù‡ الله) ليکلي دي : د Ù…Ú©Û Ù…Ú©Ø±Ù…Û Ù¾Ù‡ کورو Ú©ÚšÙŠ د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ú©ÙˆØ± ډير مبارک ؤ Ø› ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ دلته د دواړو جهانو د ÚšÚÙˆ د سرداري ØØ¶Ø±Øª ÙØ§Ø·Ù…Û Ø§Ùˆ د Ù‡ØºÛ Ø¯ خوندو ولادت سوئ دئ ØŒ او Ù¾Ø¯Û Ú©ÙˆØ± Ú©ÚšÙŠ ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د (صلی الله عليه وسلم) له ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û Ø³Ø±Ù‡ وخت تير کړئ دئ ØŒ او Ù¾Ø¯Û Ú©ÙˆØ± Ú©ÚšÙŠ د ØØ¶Ø±Øª Ø®Ø¯ÙŠØ¬Û ÙˆÙØ§Øª سوئ دئ ØŒ او نبي (عليه السلام) دلته پاته ؤ تر Ú…Ùˆ Ú†ÙŠ ÙˆÙ…Ø¯ÙŠÙ†Û ØªÙ‡ ÙŠÛ Ù‡Ø¬Ø±Øª ÙˆÚ©Ú“Â Â .
وروسته دغه کور عÙقيل بن أبي طالب په خپل تصر٠کښي واخستئ ØŒ او بيا ØØ¶Ø±Øª معاويه دغه کور رانيوئ او مسجد ÙŠÛ Ù¾Ø± جوړ Ú©Ú“Â Â [Ø´ÙØ¢Ø¡ الغرام ج۱ ص۴۳۸] .
                                                                              والسلام    . نور بيا .....