Ù†ØÙ…ده Ùˆ نصلي علی رسوله الکريم امابعد :
شپږم ØÚ©Ù… : Ùَلَوْلَا كَانَ Ù…ÙÙ†ÙŽ Ø§Ù„Ù’Ù‚ÙØ±Ùون٠الآية ØŒ دی .
امر بالمعرو٠او نهي عن المنکر د عذاب د Ø¯ÙØ¹ Ú©ÛØ¯Ùˆ يو Ù…Ùهم سبب دی .
الله تعالی ÙØ±Ù…ايي : Ùَلَوْلَا كَانَ Ù…ÙÙ†ÙŽ Ø§Ù„Ù’Ù‚ÙØ±Ùون٠مÙنْ قَبْلÙÙƒÙمْ Ø£ÙولÙÙˆ بَقÙيَّة٠يَنْهَوْنَ عَن٠الْÙَسَاد٠ÙÙÙŠ الْأَرْض٠إÙلَّا Ù‚ÙŽÙ„Ùيلًا Ù…Ùمَّنْ أَنْجَيْنَا Ù…ÙنْهÙمْ وَاتَّبَعَ الَّذÙينَ ظَلَمÙوا مَا Ø£ÙØªÙ’رÙÙÙوا ÙÙيه٠وَكَانÙوا Ù…ÙØ¬Ù’رÙÙ…Ùينَ (سورة هود : Û±Û±Û¶)
ژباړه : نو ولي په هغو قومونو Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ تر تاسو مخکي ØªÛØ± شوي دي، د خير خلگ موجود نه وو، Ú†ÙŠ نور خلگ ÙŠÛ Ù¾Ù‡ زمکه Ú©ÙŠ له ÙØ³Ø§Ø¯ کولو منع Ú©Ú“ÙŠ وی، پرته له Ù„Ú–Ùˆ کسانو Ú†ÙŠ موږ هغوی له هغو قومونو څخه وژغورل .
او ظالمان په هغو خوندونو Ù¾Ø³Û Ø´ÙˆÙ„ Ú†ÙŠ د هغو وسايل پرÛمانه ور کول شوي وو او هغوی مجرمان وو !!
يعني دا ضروري وه Ú†ÙŠ په وړاندينو هلاک شوو امتونو Ú©ÙŠ د عقل د خاوندانو يوه ډله موجوده ÙˆÛŒ Ú†ÙŠ هغوی ÙŠÛ Ù„Ù‡ بدو کارو منع کولی، Ú…Ùˆ په Ø¯Û Ø³Ø±Ù‡ د الله پاک له عذاب څخه ژغورل شوي وی، ÚÚ©Ù‡ الله پاک يو قوم يوازي هغه وخت هلاکوي کله Ú†ÙŠ ÙØ³Ø§Ø¯ØŒ ظلم او گناوي په اکثريت Ú©ÙŠ عام شي، خو ليکن په دوی Ú©ÙŠ يوازي Ù„Ú– داسي Ø¶ÙØ¹Ùاء او کمزوري خلگ وو، Ú†ÙŠ خبره ÙŠÛ Ù†Ù‡ Ø§ÙˆØ±ÛØ¯Ù„ Ú©ÛØ¯Ù‡ØŒ خو کله Ú†ÙŠ عذاب راغی، دغه کمزوري خلگ بچ شول، ظالمان او Ù…ÙØ³Ø¯ÙŠÙ† هلاک شول .
په Ø¯Û Ø¢ÙŠØª Ú©ÙŠ د Ø¯Û Ø§Ùمت هڅونه ده Ú†ÙŠ په دوی Ú©ÙŠ بايد داسي د خير خلگ وي Ú†ÙŠ خلگ له بدو منع کوي او د ÚšÙˆ په لور بلنه ور کوي، Ú…Ùˆ له داسي برخليک سره مخ نه شي د کوم سره Ú†ÙŠ پخواني خلگ مخ شوي وو.
نو له Ø¯Û Ø¢ÙŠØª څخه معلومه شوه Ú†ÙŠ له بدو منع کول له عذاب څخه د خلاصون سبب دی .
په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ نور هم زيات آيتونه او ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ شته Ú†ÙŠ له هغو ټولو معلومÛÚ–ÙŠ Ú†ÙŠ امر بالمعرو٠او نهی عن المÙنکر د عذاب په مخنيوي Ú©ÙŠ مؤثر سببونه دي .
Û±Ûµ : بل سبب د عذاب د Ø¯ÙØ¹ Ú©ÛØ¯Ù„Ùˆ خاص دی، يوازي د Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ سره اړه لري او هغه دا Ú†ÙŠ الله - جل جلاله – له Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ عذاب له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ Ø¯ÙØ¹ کوي Ú†ÙŠ په دوی Ú©ÙŠ مسلمانان اوسي .
Ù„Ú©Ù‡ څرنگه Ú†ÙŠ د ØÙØ¯ÙŠØ¨ÙŠÛ Ø¯ صÙÙ„ØÙŠ Ù„Ù‡ ÙˆØ§Ù‚Ø¹Û Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…ÛÚ–ÙŠ Ú†ÙŠ الله تعالی دا خبره داسي بيان Ú©Ú“Û Ø¯Ù‡ : وَلَوْلا Ø±ÙØ¬ÙŽØ§Ù„ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…ÙÙ†Ùونَ ÙˆÙŽÙ†ÙØ³ÙŽØ§Ø¡ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…Ùنَاتٌ لَمْ تَعْلَمÙوهÙمْ أَنْ تَطَأÙوهÙمْ ÙÙŽØªÙØµÙيبَكÙمْ Ù…ÙنْهÙمْ مَعَرَّةٌ Ø¨ÙØºÙŽÙŠÙ’ر٠عÙلْم٠لÙÙŠÙØ¯Ù’Ø®ÙÙ„ÙŽ اللَّه٠ÙÙÙŠ رَØÙ’مَتÙه٠مَنْ يَشَاء٠لَوْ تَزَيَّلÙوا لَعَذَّبْنَا الَّذÙينَ ÙƒÙŽÙَرÙوا Ù…ÙنْهÙمْ عَذَاباً Ø£ÙŽÙ„Ùيماً( سورة Ø§Ù„ÙØªØ : Û²Ûµ )
ژباړه : Ú©Ù‡ ( په Ù…Ú©Ù‡ Ú©ÙŠ ) داسي مؤمن نارينه او مؤمني ÚšÚÙŠ موجودي نه وی، Ú†ÙŠ تاسو هغوی نه Ù¾Ûژندل ( Ú†ÙŠ هغوی مسلمانان دي، Ú©Ù‡ دا خطره نه وه : ) Ú†ÙŠ تاسو به هغوی ( په ناخبرتيا سره د Ú©ÙØ§Ø±Ùˆ سره ÙŠÙˆÚØ§ÛŒ ) پايمال کړئ،( نو الله - جل جلاله – به دجهاد ØÚ©Ù… در Ú©Ú“ÛŒ ÙˆÛŒ او د جنگ مخنيوی به نه ÙˆÛŒ شوی، مخنيوی وشواو له دوی عذاب ÙˆÚنډول شو ) د Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†ÙŠ الله – تعالی – Ú†ÙŠ چا ته وغواړي په خپل رØÙ…ت Ú©ÙŠ Ø¦Û Ø¯Ø§Ø®Ù„ Ú©Ú“ÙŠØŒ( په داسي توگه Ú†ÙŠ مؤمنان د Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ له منÚÙ‡ وباسي او له Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ څخه Ú‰ÛØ± کسان اسلام ته وگرزوي ) Ú©Ù‡ هغه مسلمانان ( له Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ څخه )
بÛÙ„ شوي وی، نو له دوی ( د Ù…Ú©Û Ù„Ù‡ خلگو څخه ) Ú†ÙŠ Ú…ÙˆÚ© Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù† شوي وو، هغو ته به مو خامخا دردناک عذاب ور Ú©Ú“ÛŒ ÙˆÛŒ !! (يعني تاسو به مو Ù¾Ø±Û Ù…Ø³Ù„Ø· Ú©Ú“ÙŠ ÙˆÛŒ او هغوی به مو په عبرتناکه توگه وژلي ÙˆÛŒ ) .
په Ø¯Û Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú© آيت Ú©ÙŠ الله - جل جلاله – په ØÙديبيه Ú©ÙŠ د جنگ د اجازت د نه ور کولو وجه بيان Ú©Ú“Û Ø§Ùˆ هغه دا Ú†ÙŠ د دوی په Ù…Ù†Ú Ú©ÙŠ Ú…Ùˆ مسلمانان Ø§ÙˆØ³ÛØ¯Ù„ØŒ Ú†ÙŠ په اړه Ø¦Û ØªØ§Ø³Ùˆ معلومات نه درلودل، نو Ú©Ù‡ جنگ
شوی وی، هغوی ته به زيان Ø±Ø³ÛØ¯Ù„ÛŒ وی، تاسو به په ناخبرتيا سره وژلي وی، په Ø¯Û Ú†ÙŠ تاسو نه Ù¾Ûژندل Ú†ÙŠ دا مسلمانان دي .
ØØ¶Ø±Øª جنيد بن سبع انصاري - رضی الله عنه - هم په هغو مؤمنانو Ú©ÙŠ وو Ú†ÙŠ په Ù…Ú©Ù‡ مکرمه Ú©ÙŠ Ø§ÙˆØ³ÛØ¯Ù„ØŒ دی په Ù…Ú©Ù‡ Ú©ÙŠ د Ù…ÛØ´ØªÙˆ مسلمانانو د Ø´Ù…ÛØ± په اړه ÙØ±Ù…ايي :
كنا ثلاثة رجال وتسع نسوة، ÙˆÙينا نزلت: { وَلَوْلا Ø±ÙØ¬ÙŽØ§Ù„ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…ÙÙ†Ùونَ ÙˆÙŽÙ†ÙØ³ÙŽØ§Ø¡ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…Ùنَاتٌ ( قال الهيثمي : رواه الطبراني بإسنادين رجال Ø£ØØ¯Ù‡Ù…ا ثقات مجمع الزوائد ص : Û²Û³Û¶ ج : Û·)
ژباړه : موږ Ø¯Ø±Û Ù†Ø§Ø±ÙŠÙ†Ù‡ وو او نه (Û¹) ÚšÚÙŠØŒ او زموږ په اړه : وَلَوْلا Ø±ÙØ¬ÙŽØ§Ù„ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…ÙÙ†Ùونَ ÙˆÙŽÙ†ÙØ³ÙŽØ§Ø¡ÙŒ Ù…ÙØ¤Ù’Ù…Ùنَاتٌ } نازل شوی دی !!
دا په داسي ØØ§Ù„ Ú©ÙŠ Ú†ÙŠ د آيت په سر Ú©ÙŠ الله - جل جلاله – هغه اسباب بيان Ú©Ú“ÙŠ Ú†ÙŠ له امله Ø¦Û Ø¨Ø§ÙŠØ¯ د مشرکينو سره جگړه وشي، هغه دا Ú†ÙŠ Ú©ÙØ± ÙŠÛ Ú©Ú“ÛŒØŒ رسول الله - صلی الله عليه وسلم - او د هغه سره ملگري ÙŠÛ Ù„Ù‡ مسجد ØØ±Ø§Ù… څخه منع Ú©Ú“ÙŠ Ú†ÙŠ هغوی د ØØ¬ او عÙÙ…Ø±Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ ورشي .
خو بيا هم له دوی سره د Ø¬Ú¯Ú“Û ØÚ©Ù… الله پاک په Ø¯Û ÙˆØ± نه Ú©Ú“ Ú†ÙŠ هلته Ù…ÛØ´ØªÙˆ مسلمانانو ته په ناخبرتيا او ØªÛØ±ÙˆØªÙ†ÙŠ Ø³Ø±Ù‡ زيان Ùˆ نه رسÛÚ–ÙŠ .
معلومه شوه Ú†ÙŠ په دÙنيا Ú©ÙŠ پر Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ هم کله کله عذاب له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ نه راÚÙŠ Ú†ÙŠ د هغوی په سيمه Ú©ÙŠ مسلمانان Ù…ÛØ´Øª وي .
دا ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ مسلمان د الله تعالی سره د Ú‰ÛØ± زيات قدر او عزت خاوند دی .
Ú©Ù‡ دغه اسباب عملي شي، نو ان شاء الله تعالی نه يوازي دا Ú†ÙŠ له دÙنيوي عذاب څخه به مو الله پاک وساتي، بلکي له Ø§ÙØ®Ø±ÙˆÙŠ Ú…Ø®Ù‡ به مو هم وساتي .
الله پاک دي د عمل توÙيق راکړي آمين يا رب العالمين .
وصلی الله علی نبينا Ù…ØÙ…د Ùˆ علی آله Ùˆ Ø§ØµØØ§Ø¨Ù‡ اجمعين