د Ù…ØØªØ±Ù… لیکوال، شاعر او مولوي ØµØ§ØØ¨ Ù…ØÙ…د علیم بسمل په ØØ¶ÙˆØ±Ú©Û زما عرض
قدرمن مولوي ØµØ§ØØ¨!
دروان عیسوي کال دجنوري Ù…ÛŒØ§Ø´ØªÛ Ù¾Ù‡ دریمه Ø§ÙˆÙ†Û Ú©Û Ø¯Ú©Ø§Ø¨Ù„ ښار Úینو میرمنوداسلامي امارت دروان سیاست دÚینو برخو په خلا٠یو لار یون Ú©Ú“ÛŒ ÙˆÚ†Û Ø¨Ù„Ø§ بیل غبرګونونه ÙŠÛ Ø±Ø§ وپارول. ما دروان عیسوي کال د جنوري Ù…ÛŒØ§Ø´ØªÛ Ù¾Ù‡ Û±Û· نیټه په « نن Ù¼Ú©ÛŒ اسیا » Ú©Û Ø³ØªØ§Ø³Û Ø¯ØºØ¨Ø±Ú«ÙˆÙ† په هکله دا Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ø±ÚšÛ ÙˆÙ„ÙˆØ³ØªÛ:« ليکوال او شاعر مولوي Ù…ØÙ…د عليم بسمل ليکلي کومو ÚšÚÙˆ Ú†Û Ù†Ù† د ØØ¬Ø§Ø¨ Ø¨Û ØØ±Ù…تي ÙˆÚ©Ú“Ù‡ سبا به د اسلام د نورو اوامرو بي ØØ±Ù…تي هم کوي، نوموړي د اسلامي امارت په مشرانو غږ Ú©Ú“ÛŒ دی Ú†Û Ø¯ عمر په لاره تلونکي ÚÙŠÚ– پښتانه دومره Ù¾Ú… مه اموخته کوئ Ú†Û Ø¯ Ù‡Ø±Û Ù†Ø§Ø¯ÙˆØ¯Û Ù¾Ù‡ ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ø§Ù…ÙˆØ´ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙŠØŒ دوی ته اجازه ورکړئ Ú†Û Ø¯ اسلامي نظام توهينونکي ÙˆÚپي Ú†Û Ø¨ÙŠØ§ Ú…ÙˆÚ© دا ډول جرئت ونه Ú©Ú“ÙŠ.» غوښتل Ù…Û Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ دا Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ø±ÚšÛ Ù¾Ù‡ خپل وخت ولیکم، خورنÚÙˆØ±Û Ù¾Ø±Û Ù†Ù‡ ښودم. له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ پوهیږم Ú†Û Ù„ÛŒÚ©Ù†Ù‡ Ù…Û ÛŒÙˆ Ú…Ù‡ نا وخته یا Ø¨Û ÙˆØ®ØªÙ‡ ده، خو Ø¨Û Ø§Ù‡Ù…ÛŒØªÙ‡ ÚÚ©Ù‡ نه ده Ú†Û Ø³ØªØ§Ø³Û Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø§ÙˆÚ…Ø±Ú«Ù†Ø¯ÙˆÙ†Û Ø²Ù…Ø§ په شان دیوه عادي ÙˆÚ«Ú“ÙŠ Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø§ÙˆÚ…Ø±Ú«Ù†Ø¯ÙˆÙ†Û Ù†Ù‡ دي Ø¨Ù„Ú©Û ØªØ±Ø´Ø§ ÙŠÛ Ø§Ø¯ÛŒØ¨ØŒ شاعر Ø§ÙˆØ±ÙˆØØ§Ù†ÙŠ Ø´Ø®ØµÛŒØª ولاړدی، نوÚÚ©Ù‡ ګمان کیږي Ú†Û Ú‰ÛŒØ±Ù„ÙˆØ³ØªÙˆÙ†Ú©ÙŠ او اوریدونکي به Ù„Ø±Û Ø§Ùˆ Ø§ØºÛŒØ²Û Ø¨Ù‡ شندÛ. له د امله Ù…Û Ù„Ø§Ø²Ù… وګڼله Ú†Û Ø³ØªØ§Ø³Û Ø¯ پورتنیو کرښو په هکله خپل نظر درته ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Ù….
Ù…ØØªØ±Ù… مولوي بسمل ØµØ§ØØ¨ Ú©Ù‡ رښتیا در ته ووایم زه په خپله نه شاعر یم اونه ادیب. خود لوی خدای په ÙØ¶Ù„ زموږ په تاریخ Ú©Û Ø¯Ø§ Ø³Û Ú©Ø³Ø§Ù† تیرشوي دي Ú†Û Ù‡Ù… وتلي او منل شوي شاعران او ادیبان وواوهم لوی لوی دیني عالمان وو، Ú†Û Ù…ÙˆÚ– ورڅخه ډیر Ú…Ù‡ زده کولی شو. یوله هغوی نه خدای بخښلی Ú«Ù„ پاچا Ø§Ù„ÙØª Ùˆ. Ø§Ù„ÙØª ØµØ§ØØ¨ لیکي Ú†Û:« مسلمانان دایمان او Ø¹Ù‚ÛŒØ¯Û ÚØ§ÛŒ ته زړه وايي. صبر، رØÙ…ØŒ کرم، شجاعت، سخاوت د زړه کار دی. عشق او مینه په زړه Ú©Û ÙˆÙŠ. شعر له زړه الهام اخلي او د زړه سره سرو کار لري.» مانا دا Ú†Û Ø´Ø¹Ø± او ادب له Ù…ÛŒÙ†Û Ú‰Ú© د زړه له تله را پور ته Ú©ÛŒÚ–ÛØŒ دزړونو په لورÚÙŠØŒ د زړه نه زړه ته د Ù…ÛŒÙ†Û Ù¾ÛŒØºØ§Ù… رسوي. نو ÚÚ©Ù‡ شعر او ادب او په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ شاعر او اد یب په مینه Ú©Û Ø³Ø±Ø´Ø§Ø± ÙˆÛØŒ کینه دښمني او غوسه نه Ù¾ÛŒÚ˜Ù†ÛØŒ زور، جنګ، شور اوشر اوپه Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ د Úپلو، وهلو او Ú‰ بولو نه له سره کرکه کوي. شاعر او اد یب د صبر، رØÙ…ØŒ عدل، کرم اوزغم خاوند وي اودانسان دا اوصا٠شجاعت اودایمان بنسټ بولي اوخپرول ÙŠÛ Ø§ÛŒÙ…Ø§Ù†ÙŠ او ØØ±Ùوي د نده Ú«Ú¼ÙŠ.
Ù…ØØªØ±Ù… مولوي بسمل ØµØ§ØØ¨! Ú©Ù‡ خپل ایمان خوار نه Ú©Ú“Ù… او رښتیا ووایم نو ستا په Ø¯Û Ù¾ÙˆØ±ØªÙ†Û Ú…Ø±Ú«Ù†Ø¯ÙˆÙ†Ù‡ Ú©Û Ø¯Ø±ØÙ…ØŒ کرم، Ø¯Ù…ÛŒÙ†Û Ø§Ùˆ ÙˆØ±ÙˆØ±Û Ø§Ùˆ په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ د شعري او اد بي خیال اوارمان کومه Ù†ÚšÙ‡ او نښانه نه لیدل کیږي، هلته په Úپلوبیدریغه ټینګار شوی دی او Úپل، وهل، ډبول اونا بودول له Ù…ÛŒÙ†Û Ú…Ø®Ù‡ نه Ø¨Ù„Ú©Û Ù„Ù‡ Ú©ÛŒÙ†ÛØŒ د رØÙ… او کرم څخه نه Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ØºØ¶Ø¨ Ø§ÙˆØºÙˆØ³Û Ú…Ø®Ù‡ را پورته کیږي او داسلام په مبین د ین Ú©Û Ø¯Ù‡ÛŒÚ… سیاسي او ټولنیز نظام د ټینګښت او پایښت اغیزناکه وسیله نه Ú«Ú¼Ù„ کیږÛ. ØØ¶Ø±Øª عمر ÙØ§Ø±ÙˆÙ‚(ض) ÙØ±Ù…ايي Ú†Û:« دهر دولتي نظام بریالیتوب او قوت د چلوونکو په عدالت، صداقت او Ø§Ù†ØµØ§Ù Ù¾ÙˆØ±Û ØªÚ“Ù„ÛŒ دی.» ØØ¶Ø±Øª عمر (ض) د ØÚ©ÙˆÙ…ØªÙˆÙ„Û Ù¾Ù‡ هکله Ù†ÙˆØ±Û Ú…Ø±Ú«Ù†Ø¯ ÙˆÙ†Û Ù‡Ù… لري او Ùکر کوم Ú†Û Ù…ÙˆÙ„ÙˆÙŠ ØµØ§ØØ¨ بسمل په ØªØ±Û Ø®Ø¨Ø± وي او Ú©Ù‡ په رښتیا او د زړه له Ú©ÙˆÙ…Û Ø¯ Ø§Ø³Ù„Ø§Ù…Û Ù†Ø¸Ø§Ù… داستØÚ©Ø§Ù… او دوام سره مینه Ù„Ø±ÛØŒ نو « دعمر په لاره تلونکي زیږ پښتانه» به د یو Ú…Ùˆ اعتراض کوونکو میر منو Úپلو ته نه هڅوي Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ØØ¶Ø±Øª عمر ÙØ§Ø±ÙˆÙ‚ (ض) سیاسي اخلاق او دهغه دØÚ©ÙˆÙ…ØªÙˆÙ„Û Ø¹Ù…Ù„ÙŠ اصول ( عدالت، صداقت او انصا٠) به ور زده کوي.
Ù…ÙˆÙ„ÙˆÛ ØµØ§ØØ¨ØŒ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ دوخت په تیریدو سره ورو ورو دي Ø¨Ø§ÛŒÙ„Û ØªÙ‡ رسیږم Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– طالبان په ÚØ§Ù† اوخپل اسلامي امارت ØªØ±Ù¾ÙˆÙ„Û Ø²ÛŒØ§Øª مین دي، په خپل اسلا مي امارت او په خپل علم اوعمل Ú©Û Ù„Ù‡ سره عیب او نیمګړتیا نه ویني، ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ ورته د Ù†Ú“Û ØªØ± ټولو مسلمانانولوړ اوسوچه مسلمانان اوخپل ØÚ©Ùˆ مت اوسیاسي نطام ورته د Ù¼ÙˆÙ„Û Ø§Ø³Ù„Ø§Ù…ÙŠ Ù†Ú“Û ØªØ±ØÚ©ÙˆÙ…تونو سوچه او Ø¨Û Ø¹ÛŒØ¨Ù‡ Ø§Ø³Ù„Ø§Ù…Û Ù†Ø¸Ø§Ù… ښکا ري، نو ÚÚ©Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù† ولس باید په زرګونو شوکرونه وباسي Ú†Û Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Ù† لري او داسلا مي امارت په شان سیاسي نظام لري اوڅوک Ú†Û Ø¯ Ø¯Û Ø³ÙˆÚ†Ù‡ او Ø¨Û Ø¹ÛŒØ¨Ù‡ اسلامي نظام د Ø¨Û Ø¹ÛŒØ¨Ù‡ اوسوچه مسلمانو آمرانو له امرونو یوه Ú©ÙˆÚ†Ù†Û Ø³Ø±ØºÚ“ÙˆÙ†Ù‡ هم کوي، نو دوی به ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø³Û Úپي Ú†Û Ø¨Ù„ Ú…ÙˆÚ© بیا د Ø¯Ø§Ø³Û Ø³Ø±ØºÚ“ÙˆÙ†Û Ø¬Ø±Ø£Øª ونه Ú©Ú“ÙŠ. مانا دا Ú†Û Ø¯Ø§Ø³Ù„Ø§Ù…ÙŠ امارت Ú†Ù„ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Ù†ÙˆØ± بشریت او د ټول عالم اسلام په خلا٠دهر عیب او هر ډول Ø³Ù‡ÙˆÛ Ø§Ùˆ خطا نه مبرا دي، هر امر Ú†Û Ú©ÙˆÙŠØŒ نور به يي په پټو سترګو مني.
Ù…ØØªØ±Ù… مولوي ØµØ§ØØ¨ بسمل! هیله Ù…Û Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø¨Ù‡ داسلامي زده Ú©Ú“Ùˆ په رڼا او دشعر او ادب په خیالونو Ú©Û Ø¯Ø§ ښکاره وي Ú†Û Ø¯ Ù†Ú“Û Ø¯Ù¼ÙˆÙ„Ùˆ ښیګڼو Ø§Ù†ØØµØ§Ø±ÙˆÙ„ ÛŒØ§Ù†Û Ù¾Ù‡ ÚØ§Ù† Ú©Û Ø¯Ù¼ÙˆÙ„Ùˆ ښیګڼو لیدل او په بل د ټولو بد یو ور تپل، ÚØ§Ù† له نورو لوړ اوبل له ÚØ§Ù†Ù‡ ټیټ بلل، Úپل Ùکر او Ø®Ù¾Ù„Û Ø§Ø±Ø§ Ø¯Û ØªÙ‡ د مطلق ØÙ‚یقت په سترګه کتل او په نورو ÙŠÛ Ù¾Ù‡ زور تØÙ…یلول او د بل Ùکر او Ø§Ø±Ø§Ø¯Û ØªÙ‡ هیڅ ارزښت نه ورکول د یني اوعقلي بنسټ نه لري، ÛŒÙˆØ§Ø²Û ØºØ±ÙˆØ±Ø§Ùˆ تکبر دی. له هر Ú…Ù‡ دمخه باید په Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ Ø´ÙˆÚ†Û Ù‡Ø± انسان Ú©Ù‡ له ÛŒÙˆÛ Ø®ÙˆØ§ د ÚšÙˆ کړنو خاوند دی، نوله Ø¨Ù„Û Ø®ÙˆØ§ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ù‡Ù… لري، Ú©Ù‡ په Ø¯Û ÛŒØ§ هغه برخه Ú©Û Ø¯Ù¾Ø±Ø§Ø®Û Ø§Ùˆ Ú˜ÙˆØ±Û Ù¾ÙˆÙ‡Û Ø®Ø§ÙˆÙ†Ø¯ هم وی، خو بیاهم دانسان پوهه نسبي ÛŒØ§Ù†Û Ø¯Ø²Ù…Ø§Ù† اومکان په چوکاټ Ú©Û Ø¨Ù†Ø¯Ù‡ ده، دوخت په تیریدو وده او پر مختګ کوي، خود زمان او مکان چوکاټ نشي ماتولی Ø§ÙˆÙ…Ø·Ù„Ù‚Û Ø¨Ø´Ù¾Ú“ØªÛŒØ§ ته نه شي رسیدلی، نو ÚÚ©Ù‡ هیڅ انسان له انساني تیروتنو او اشتباهاتو مستثنا کید Ù„ÛŒ نه Ø´Û. داسلام په مبین دین Ú©Û ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø§Ùˆ ÛŒÙˆØ²Û Ù„ÙˆÛŒ پرورد ګار Ø¨Û Ø¹ÛŒØ¨Ù‡ØŒ مطلق عاقل او کامل ذات دی، نوÚÚ©Ù‡ هیڅ مسلمان، عاقل او هوښیار انسان ته ÚØ§Ù† کامل او Ø¨Û Ø¹ÛŒØ¨Ø¨Ù‡ نه ښکاري. خوشال خټک Ú†ÛØŒ دپښتون په تاریخ Ú©Û ØªØ±Ø§ÙˆØ³Ù‡ په دیني اوعقلي علو مو Ú©Û Ø³Ø§Ø±ÛŒ نه لري، لیکي:
ØµØØ¨Øª Ú†Û Ù†Ù‡ وي له ÚšÙ‡ Ø§ØØ¨Ø§Ø¨ سره عمر تیریږي له ډیر عذاب سره
هوښیار هیڅ Ú†Ù€ÛØ±Û Ø¨Û ØºÙ„Ø·Û Ù†Ù‡ وي خـطا ØªÚ“Ù„Û Ø¯Ù‡ اهـل صواب سره
هوښایر اواهل صواب مسلمان ÚØ§Ù† له غرور اوتکبر نه ساتي، ÚÚ©Ù‡ په Ø¯Û Ù¾Ùˆ هیږي Ú†Û Ø®Ø·Ø§ÙˆÛØŒ ØºÙ„Ø·Û Ø§Ùˆ ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ø§Ù†Ø³Ø§Ù†ÙŠ اوصا٠دي، دا په Ø¯Û Ù…Ø§Ù†Ø§ Ú†Û Ù‡ÛŒÚ…ÙˆÚ©ØŒ Ú©Ù‡ لوی عالم، Ø±ÙˆØØ§Ù†ÙŠ Ø§ÙˆØØªÛŒ Ú©Ù‡ دطالبانود خوÚښت غړی هم وي، انسان Ù¾Ø§ØªÛ Ú©ÛŒÚ–ÙŠ او هر عاقل انسان په Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–ÙŠ Ú†Û Ú†Û Ø®Ø·Ø§ اوتیر ÙˆØªÙ†Û Ù„Ù‡ هر انسانه سر وهي، ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø¹Ù‚Ù„ نه Ø¨Û Ø¨Ø±Ø®Û ÙˆÚ«Ú“ÙŠ په Ø¯Û ØÙ‚یقت نه پو هیږي، د ØØ¶Ø±Øª لقمان (ع) نه ÚØ§Ù† لوړ بولي، د ÙØ±Ø¹ÙˆÙ† په لور روان وي، نیغ نیغ کیږي، له وهلو، ټکولو او Úپلو، په بل Ú…Ù‡ نه پوهیږي. خوشال خټک ټینګار کوي Ú†Û:
Ú©Ù‡ عــقل لاړ شــي لـه Ø¯Û Ø¬Ù‡Ù€Ù€Ø§Ù†Ù€Ù‡ هیــڅ Ù¾Ø§ØªÛ Ù†Ù€Ù€Ù‡ شــي ای زما جــانه
هیڅوک به نه وايي Ú†Û Ø²Ù‡ نادان یم هرڅوک به ÚšÙ‡ Ú«Ú¼ÙŠ ÚØ§Ù† تر لقمانه
Ù…ØØªØ±Ù… مولوي ØµØ§ØØ¨ بسمل، لوی Ù¾Ø±ÙˆØ±Ø¯Ú«Ø§Ø±Ø¯Û Ù…ÙˆÚ– Ø§ÙˆØªØ§Ø³Û Ù„Ù‡ Ø¯Ø§Ø³Û Ø¹Ù„Ù…ÛŒØªÙ‡ وساتي Ú†Û Ø¯ سر په Ú©Ù¾Ú“Û Ú©Û Ù…Ù†Ùور غرور اوتکبر راپیداکوي Ø§ÙˆÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ دلقمان (ع) نه لوی عالمانراښکاره کوي. موږ ÚØ§Ù†ÙˆÙ†Ù‡ دخپل پروردګار (ج) ساده اوګنا کار بند ګان بولواو په Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–Ùˆ Ú†Û Ø¯Ù„ÙˆÛŒ پر ور دګار په Ø¯Û Ù¾Ø±Ø§Ø®Ù‡ جهان Ú©Û Ø§ÙˆØØªÛŒ په خپل ټا ټو بي اومکان Ú©Û Ø¯ ډیرو ØÙ‚ایقو د پیژندلو نه Ø¨Û Ø¨Ø±Ø®Û Ù¾Ø§ØªÛ ÛŒÙˆØŒ نو ÚÚ©Ù‡ ضرور دي Ú†Û Ø¯Ø§ سپین څادرونه Ù„Ú– Ú…Ù‡ له سر اوسترګو پورته Ú©Ú“Ùˆ اودا خپل هیواد په رڼا ÙˆØ±Ú Ù¾Ù‡ رڼو سترګو ووینو، بیا به د نورو تر Ú…Ù†Ú« دا هم راښکاره شي Ú†Û Ø§ÙˆÚ–Ø¯ او Ø¨Û Ø±ØÙ…Ù‡ جنګ په زرګونو Úوانان په شها دت رسولي دي او په زرګونو تور Ø³Ø±Û Ú©ÙˆÙ†Ú‰Û ØªØ±Û Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÛ Ø¯ÛŒ. د Ø¯Û Ú©ÙˆÙ†Ú‰Ùˆ یوه برخه - زیاته برخه ÙŠÛ Ù¾Ù‡ ÚšØ§Ø±ÙˆÙ†ÙˆÚ©Û Ù€ په کار لګیا وه او له Ø¯Û Ù„Ø§Ø±Û ÙŠÛ Ø§ÙˆÙ„Ø§Ø¯ÙˆÙ†Ùˆ ته روزي پیدا کوله. په اسلامي امارت Ú©Û ÙŠÛ Ù†Ù‡ ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ú©Ø§Ø± او ورسره سم داولادونو روزي له لاسه ورکړه Ø¨Ù„Ú©Û Ù¾Ù‡ ژوند Ú©Û Ø¯ نورو غیر ضروري بندیزونو سره هم مخامخ شوÛ. ØÙ‚یقت خو دادی Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– ملا او Ù…ÙˆÙ„ÙˆÛ ØµØ§ØØ¨Ø§Ù† د دنیوي کسب یا ØØ±ÙÛ Ø§Ùˆ کار سره چندان علاقه او هيڅ ډول رابطه نه لري. Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم Ø¯ØØ¶Ø±Øª Ù…ØÙ…د(ص) څر کند ØØ¯ÛŒØ« دی Ú†Û Ú©Ø³Ø¨Ú«Ø± د الله تعلی (ج) دوست دی، خو دوی دخپل خالق سره دوستي د کار او کسب په ÚØ§ÛŒ په Ù…Ø³ØªØØ¨Ùˆ Ù†Ùلونو Ú©Û Ù„Ù¼ÙˆÙŠ. وینو Ú†Û Ø¯Ú©Ø§Ø± او کسب تر ټولو لویه ګټه دپاک الله تعلی دوستي ده، Ú…ÙˆÚ© Ú†Û Ø¯ خپلو مټواومغزونو په ستومانه کولو د ÚØ§Ù† او اولاد ژوند تأ مینوي د بنده له Ø¨Ù†Ø¯Ú«Û Ø§Ø²Ø§Ø¯ÙˆÙŠØŒ د چا ذکات، Ø´Ú©Ø±Ø§Ù†Û ÛŒØ§ سقات ته تمه نه Ú©ÙˆÛ Ø§Ùˆ ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø®Ù¾Ù„ خدای ته عبادت کوي. کسبګر Ø±ÙˆØØ§Ù†ÙŠ Ø¯ خپل کار او کسب له Ù„Ø§Ø±Û Ø¯Ø®Ù¾Ù„ ولس سره هم په اړیکو Ú©Û ÙˆÙŠØŒ هم ÙŠÛ Ù¾Ù‡ کار Ú©Û Ù¾Ù‡ ستونÚÙˆ پوهيږي او هم په Ø¯Û Ù¾Ùˆ هیږي Ú†Û Ú©Ù‡ کار ØªØ±Û ÙˆØ§Ø®ÛŒØ³ØªÙ„ شي نو اولا دونه ÙŠÛ Ø¯Ù„ÙˆÚ–Û Ø³Ø±Ù‡ مخامخ کیږي. بیا نو Ø¯Ø¨ÛŒÚ©Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ ضد داعتراض کوونکو میر منو د Úپلو غوښتنه نه کوي Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛŒ سره په Ú«Ú‰Ù‡ د ستونÚÙˆ د ØÙ„ Ù„Ø§Ø±Û Ú†Ø§Ø±Û Ù„Ù¼ÙˆÙŠ. ØØ¶Ø±Øª عمر ÙØ§Ø±ÙˆÙ‚ ( ض ) ÙØ±Ù…ايي Ú†Û:« دیو چا لمانÚÙ‡ او Ø±ÙˆØ²Û ØªÙ‡ نه Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ ÚšÙˆ معاملو، انساني Ø®ÙˆØ§Ø®ÙˆÚ–ÛØŒ Ù¾ÙˆÙ‡Û Ø§Ùˆ رښتین ÙˆÙ„Û ØªÙ‡ ګوری.» منم Ú†Û Ø¯Ø§ لار له ستونÚÙˆ Ú‰Ú©Ù‡ ده، ډیر کار، زیار اوخواري غواړي، خو دهیواد نوم یالی Ø±ÙˆØØ§Ù†ÙŠ Ø´Ø®ØµÛŒØªØŒ وتلی او منل شوی شاعر او ادیب خدا بخښلي Ú«Ù„ پاچا Ø§Ù„ÙØª لیکلي دي Ú†Û:
Ú…Ùˆ رکاته Ù†ÙÙ„ کول شیخه دومره کران نه دي خدای خوشالول جنت ګټل دومره اسان نه دي
قدر من مولوي ØµØ§ØØ¨ØŒ ØªØ§Ø³Û Ø¯Ø§Ø¹ØªØ±Ø§Ø¶ کونکو میرمنود Úپلو له له پاره « د عمر په لاره تلونکي ÚÙŠÚ– پښتانه » Ú©Û Ù…Ù†Ø§Ø³Ø¨ ضربتي Úواک وینی. هو ! پښتانه دعلومو او Ùنونو په زده Ú©Ú“Ù‡ Ú©Û ØªØ± نورو ولسونو وروسته ( Úیږ ) پا ØªÛ Ø¯ÙŠ او تر ټولو مهم علت ÙŠÛ Ù‡Ù… دا ÙˆÚ†Û ÙŠÙˆÙ‡ بشپړه Ù¾ÛŒÚ“Û ÙˆØ± ته ویل شوي دي Ú†Û Ú©Ù‡ Ú…ÙˆÚ©ØŒ لور خو لا پریږده، خپل زوی هم ښوونÚÙŠ ته ولیږي، نو تر اوه نسلونو Ù¾ÙˆØ±Û Ø¨Ù‡ د دوزخ په سرو لمبو Ú©Û Ø³ÙˆØ²ÙŠ. د دوزخ دسرو لمبو له ÙˆÛŒØ±Û ÙŠÛ Ø®Ø¨Ù„ بچیان ښوونÚیو ته نه لیږل، نو ÚÚ©Ù‡ دنورو ولسونوپرتله دعلومو، Ùنونو، ØØ±ÙÙˆ او کسبونو د زده Ú©Ú“Ùˆ نه Ø¨Û Ø¨Ø±Ø®Û Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÙ„ اوزر غولیږي. سره له Ø¯Û Ù‡Ù… موږ پښتانه د Ù†Ú“Û Ø¯ نورو ولسونو په شان ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÛŒ کلتور لرو Ú†Û Ù¾ÚšØªÙˆÙ†ÙˆÙ„ÙŠ ورته وايÛ. په Ù¾ÚšØªÙˆÙ†ÙˆÙ„Û Ú©Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û ØªÙ‡ د ÚšÚینه جنس له Ø²Ø§ÙˆÙŠÛ Ù†Ù‡ کتل کیږي Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ هر Ú…Ù‡ د مخه ÙŠÛ Ø¯Ø®Ø¯Ø§ÛŒ مخلوق Ú«Ú¼ÙŠ Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ Ù†ÙˆÛ Ø¯Ù†ÛŒØ§ ته راشي، نو یوه لور وي او Ú©Ù‡ خدای ورو ورکړي نو خور هم شي، کله Ú†Û ÙˆØ§Ø¯Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ بیا نو میرمن شي او Ú©Ù‡ خدای او لاد ور Ú©Ú“ÙŠ د مور عالي مقام تر لاسه کوي. پښتانه د لور، خور، Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø§Ùˆ مور د پت اوعزت دساتلو په Ù„Ø§Ø±Ú©Û Ø³Ø±Ø§Ùˆ مال قربانوي، خو Ø¯Ø³Ø§ØªÙ†Û ØªØ± ټولو ÚšÙ‡ لار ÙŠÛ Ø¯ بل چآ لور، خور Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø§Ùˆ مور پت اوعزت ته په درنه سترګه کتل Ú«Ú¼ÙŠ. له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ Ú©Ù‡ « د عمر په لاره تلونکي ÚÙŠÚ– پښتانه » په بد Ù† Ú©Û Ø¯ Ù¾ÚšØªÙˆÙ†ÙˆÙ„Û ÛŒÙˆ Ú©ÙˆÚ†Ù†ÛŒ څاڅکی هم Ù¾Ø§ØªÛ ÙˆÛŒØŒ د بل په ØªÙˆØ±Ø³Ø±Û Ø¨Ù‡ لاس پورته نه Ú©Ú“ÙŠ. دا « Úیږ پښتانه » دا هم ویني Ú†Û Ø¯Ù¾ÛÚšÛ Ù†Ù‡ Ú…Ùˆ ورÚÛ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú©Ø§Ø¨Ù„ Ú©Û Ú…Ù„ÙˆØ±Ø²Ø±Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Ùˆ په Ú«Ú‰Ù‡ په امریکا Ú©Û Ø¯Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† بانک داسعاري زیرمو دکنګل کولوله امله دامریکا ØÚ©ÙˆÙ…ت په ضد لیکل شوي اعتراض ÙˆÚ©Ú“. Ø¨ÛŒØ§ÙŠÛ ØªÚ©Ø±Ø§Ø±ÙˆÙ… Ú†Û Ø¯Ø§ اعتراض Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù†Ø§Ø±ÛŒÙ†Ù‡ وو یا Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Ù†Ùˆ نه Ø¨Ù„Ú©Û Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†ÙˆÙˆÚ©Ú“. منم Ú†Û Ø¯Ø§ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¨Ù‡ هغه Ø¬Ø§Ù…Û Ù†Ù‡ خوښوي Ú†Û ØªØ§Ø³Û ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ مجبوروي، خو Ø¯ÙˆÛ Ù¾Ù‡ تن Ø¬Ø§Ù…Û Ù„Ø±ÙŠ او په سرټکري. په تن Ø¬Ø§Ù…Û Ø§Ùˆ په سر ټکری Ø¨Û ØØ¬Ø§Ø¨ÙŠ Ù†Ù‡ دی، Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Ø§Ú‰ÙˆÙ„ لباس Ú†Û Ø³Ø± او تن پټوي هم اسلا مي دی.په Ø§ÙØºØ§ نستاه Ú©Û Ø¨ÛŒÙ„Ø§Ø¨ÛŒÙ„ قومونه Ø§ÙˆØ³ÛŒÚ–Û Ø§Ùˆ دهر قوم جامو تر Ø²ÛŒØ§ØªÛ Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Û Ø®Ù¾Ù„ قومي او سیمه ئيز هویت ساتلی دی، Ø®ÙˆÙ¼ÙˆÙ„Û Ù¾ÛŒØ§ په خپل وار په اسلامي اصل او Ø¯Ø³ØªÙˆØ±Ø¨Ø±Ø§Ø¨Ø±Û Ø¯ÙŠ. ملاله په پښتني لباس Ú©Û Ø¯ اسلام او هیواد نه د Ø¯ÙØ§Ø¹ له پاره دغازیانو سره Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ خور په توګه دمیوند Ø¬Ø¨Ù‡Û ØªÙ‡ ولاړه او دغازیانود بیرغچي دشهادت په وخت Ú©Û ÙŠÛ Ù…Ù„ÙŠ اواسلامي بیرغ وچت وساته او ÛŒÙˆÛ Ù†Ø§Ø±Û ÙŠÛ Ø¯ØºØ§Ø²ÛŒØ§Ù†Ùˆ شهامت دا Ø³Û ÙˆÙ‡Ú…Ø§ÙˆÙ‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ø¬Ø¨Ù‡Ù‡ Ú©Û ÙŠÛ Ø¯Ø§Ù†Ú«Ø±ÛŒØ²Ø§Ù†Ùˆ لښکر ØªÛŒÚšØªÛ ØªÙ‡ مجبورکړ. Ù…Ù„Ø§Ù„Û Ø¯ØºØ² او دهیواد نه د Ø¯ÙØ§Ø¹ په Ø¯Û Ø¬Ø¨Ù‡Ù‡ نه چاد ري او نه ÙŠÛ Ø¯ØªÙˆØ±Û Ø®ÛŒÙ…Û Ù¾Ù‡ شان دابل شی، Ú†Û Ù…Ø§ÙŠÛ Ù¾Ù‡ رښتیا نوم نه دی زده، په سر Ú©Ú“Û ÙˆÛØŒ Ù‡ØºÛ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ø¯Ùˆ دیز ټکری په سر، د دین او هیواد نه Ø¯ÙØ§Ø¹ کوله. په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ نازو انا، رابعه بلخي اوعایشه Ø¯Ø±Ø§Ù†Û Ø§Ùˆ Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ±Û Ù‡ØºÙ‡ Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û ÙˆÙŠ Ú†Û Ù¾Ù‡ پوهه، شعر او اد ب Ú©Û ØªØ± نارینه هم مسلکانو Ú©Ù…Û Ù†Ù‡ ÙˆÛ.
قدرمن مولوي ØµØ§ØØ¨! Ùکر کوم Ú†Û Ø¯Úینو ملا ØµØ§ØØ¨Ø§Ù†ÙˆØ³ØªÙˆÙ†ÚÙ‡ داده Ú†Û Ù…ÛŒØ± منو ته ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø§Ùˆ ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø¬Ù†Ø³ÛŒØª له Ø²Ø§ÙˆÙŠÛ Ú«ÙˆØ±ÙŠ او دا لید له سره دجنسي ØºØ±ÛŒØ²Û Ù†Ù‡ سر چینه اخلي. Ú©Ù‡ Ø¯Ø®Ù¾Ù„Û Ø¬Ù†Ø³ÙŠ ØºØ±ÛŒØ²Û Ù¾Ù‡ ضد Ø¨Û Ø§Ù…Ø§Ù†Ù‡ جهاد، Ú†Û Ø¯Ù†ÙØ³ په ضد جهاد اوجهاد اکبر هم ورته ویل کیږي، اعلا کړواو په Ø¯Û Ø¬Ù‡Ø§Ø¯ Ú©Û ØªØ± ÛŒÙˆÛ Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Û Ø¨Ø±ÛŒ هم ترلاسه کړو، بیا نو په Ø¯Û ØÙ‚یقت Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ù¾Ùˆ هیدو امکان هم شته دی Ú†Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù† هم د نارینه په شان دخدای ( ج ) بنده دی اودهغه لوی ذات په دربار Ú©Û Ø¯ ده ټول بند ګان سره یو شان دي او د دوی ØªØ±Ù…Ù†Ú Ø¯ ÚšÙ‡ او بد ټوپیرپه جنس Ù¾ÙˆØ±Û Ù†Ù‡ Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛŒ په اعمالو Ù¾ÙˆØ±Û Ø§Ú“Ù‡ لري. له Ù‡Ù…Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† دشاشجاع، کارمل، ØØ§Ù…د کرزي او Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ±Ùˆ په نومونواو Ú©Ú“Ùˆ ÙˆÚ“Ùˆ شرمیږي او د میوند Ù…Ù„Ø§Ù„Û Ù¾Ù‡ نوم او اعمالو ویاړیږي. په پای Ú©Û Ù¾Ù‡ ډیره Ø®ÙˆØ§Ø´ÛŒÙ†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ Ùˆ وایم Ú†Û Ø¯Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Ù†Ùˆ Ù†Ø¸Ø±ÙŠÛ Ø§Ùˆ Ú©Ú“Ù‡ ÙˆÚ“Ù‡ ( دښÚÙˆ دÚپلو په هکله دبسمل ØµØ§ØØ¨ غوښتنه، د پوهنتونو استادانو ته د لوړو او مسلکي ØªØØµÙ„اتو وزیر مولوي عبدالباقي ØÙ‚اني ØªÙˆÙ‡ÛŒÙ†ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ø¨ÛŒØ§Ù†Û Ø§Ùˆ د ټولو Ú©Ú“Ùˆ وعدو په خلا٠دجونوو په مخ د ښوونÚیو در وازو بیا تړل ) او Ø¯Ø§Ø³Û Ù†ÙˆØ± Ù…Û ÙˆØ±Ùˆ ورو Ø¯Û Ù¾Ø§ÛŒÙ„Û ØªÙ‡ رسوي، Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù„ÛŒÚ©Ù†Ùˆ د میرمنو، علم او Ù¾ÙˆÙ‡Û Ø§Ùˆ دملي دود اورواج په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Ù†Ùˆ ژوره کینه او Ú©Ù„Ú©Ù‡ عقده نرمولی نه شم، خو دنظر څرګندول Ø¯ÚØ§Ù† ØÙ‚ Ú«Ú¼Ù… او له Ø¯Û ØÙ‚ څخه تیریدلی نه شم. په درناوي ‎