د المان له ویزه کوریر ورÚÙ¾Ø§Ú¼Û Ú…Ø®Ù‡
لیکوال : Ùون توماس شپنګ
تر اوسه د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو د Û¹Û²Û²Û°Û± پټو پوÚÙŠ اسنادو Ø§ÙØ´Ø§ کیدلوسره د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د Ø¬Ú«Ú“Û ÛŒÙˆ زړه Ø¨ÙˆÚ«Ù†ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ø§Ù†Úور ورښیي . د ګدویو پروتوکولونه او له شرمه Ú‰Ú©Û ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û . د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په اړه د سرکاري پټو لاسوندونو Ø§ÙØ´Ø§ کیدل Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالات او د دوی Ù…Ù„Ú«Ø±Û ÛŒÛ Ù„Ù‡ سترو نګونوسره مخامخ Ú©Ú“ÙŠ دي .
واشنګټن ØŒ لندن ØŒ برلین : په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ د اسلامي بنسټپالو طالبانو په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ù„Ù‡ هغي ډیره خیرنه ،چټله او ګواښناکه روانه ده، له کومی نه Ú†Û Ù…ÙˆÚ– Ù¾Ø±Û ØªØ± اوسه خبر یو . Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ø¯ Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالاتو د Ù¾ÙˆÚ Ø¯ ۹۲۲۰۱پټ اسناد په انټرنÛÙ¼ Ú©Û Ø§ÙØ´Ø§ Ú©Ú“Ù„ شول . د Ù…Ù„Ú©Û ÙˆÚ«Ú“Ùˆ د ÙˆÚ˜Ù†Û Ú©Ú†Ù‡ له Ú©ÙˆÙ…Û Ù†Ù‡ Ú†Û Ù…ÙˆÚ– Ù¾Ø±Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–Ùˆ ډیره لوړه ده . د الماني Ù¾ÙˆÚ Ù¾Ù‡ سیمه Ú©Û Ø¨Ø¯ Ø§Ù…Ù†Û Ù„Ù‡ هغه نه زښته ډیر Ù‡ شوي ØŒ کوم Ú†Û Ø¯ المان ÙØ¯Ø±Ø§Ù„Û ØÚ©ÙˆÙ…ت ÛŒÛ Ù…Ù†Û .
د ویکیلیکس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ù„Ù‡ خوا دسندونو Ø§ÙØ´Ø§ کولو څخه داسي ښکاري Ú†Û Ø¯ Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالات Ù¾ÙˆÚ Ù„Ù‡ کالونو کالونو څخه د پاکستان پوÚÛ Ø§Ø³ØªØ®Ø¨Ø§Ø±Ø§Øª Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ø³Ø±Ù‡ مستقیمأ همکاري اود طالبانو سره Ø§Ú“ÛŒÚ©Û Ù„Ø±ÙŠ . له بله پلوه دوی پر Ø§ÙØºØ§Ù† ملګري اعتبار نه لري ØŒÚÛŒÙ†Û Ø±Ø´ÙˆØªØ®ÙˆØ± دي او Úیني بیا خپل هیوادوال Úور وي او Ø´Ú©Ù†Ú†Ù‡ کوي . د المان Ø¯ÙØ§Ø¹ وزیر کارل تیودو څوګوتمبرګ د Ùونیکس د ټلویزیون سره په مرکه Ú©Û ÙˆØ§ÙŠÛ . موږ په دا تیرو Ú…Ùˆ کالونو Ú©Û ØÙ‚یقت مو په خپله ÚØ§Ù† ته راخوږ Ú©Ú“ÙŠ وو.
دا پټ اسناد پرون شپه د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù¾ÙˆÚ… په اړه Ú†Û Ù¾Ù‡ هندوکوښ Ú©Û Ø¬Ù†Ú«ÛŒÚ–ÙŠ د ویکیلیکس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ù„Ù‡ خوا Ø§ÙØ´Ø§ او رسوا شول . د ويکيليکس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼ ایښودونکي جولین اسانج په لندن Ú©Û Ø®Ø¨Ø±ÛŒØ§Ù„Ø§Ù†Ùˆ ته وویل ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ دغه Ù…ØØ±Ù†Ùˆ اسنادو Ú©Û Ø¯ Ø¬Ù†Ú«Û Ø¬Ø±Ø§ÛŒÙ…Ùˆ په اړه ثبوتونه شته دي . خوپه Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ کوم ثبوت ÛŒÛ ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯ÙŠ نه Ú©Ú“Ùˆ. د Ù†Ú“Û Ù†Ø§Ù…ØªÙˆ خبري رسني Ù„Ú©Ù‡ د لندن څخه ګارډین، نیویارک ټایمز ورÚپانو او د جرمنی مجله ډیرشپیګل هر یو په خپل وار سره د دغو Ù…ØØ±Ù…Ùˆ اسنادو پلټنه او څیړنه Ú©Ú“ÙŠ ده او ÙˆØ§ÛŒÛØŒ Ú†Û Ø§Ù¼Ú©Ù„ دا ټول لاسوندونه او راپورنه له Ø¬Ø¨Ù‡Û Ú…Ø®Ù‡ زموږ سرتیرو لیږلي دي . د ډیر راپورنو او مالوماتو سمه پته نه لګیږي . د مالومات سرچینه بیا د Ù¾ÙˆÚ Ù„Ù‡ خوا او Ø§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ù…Ø§Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª او امنیتي چارواکو له خوا اعتباري Ú«Ú¼Ù„ کیږي . ګارډین Ù„ÛŒÚ©ÛØŒ په سلګونو Ø§ÙØºØ§Ù† ملکیان په نا څرګندو عملیاتو Ú©Û Ø¯ نړیوالو Úواکونو له خوا ÙˆÚ˜Ù„ شوي دي . په پټو اسنادو Ú©Û Û±Û´Û´ Ù¾ÛÚšÙŠ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú©Û Û±Û¹Ûµ Ø¨Û Ú«Ù†Ø§Ù‡ ملکیانو وژنه ثبت شوي ده .
د Ø¯Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په شمال Ú©Û Ø¯ المان پوڅ د عملیاتو په سیمه Ú©Û Ø¬Ú«Ú“ÛŒØ² عملیات زښت ډیر شوي دي . Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ Ø®Ø§Øµ Úواکونه په خاصو شرایطو Ú©Û Ù„Ù‡ دوی سره کله کله مرسته کوي ،ډیر شپیګل Ù„ÛŒÚ©Û .
د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ø¯Ù¾Ù¼Ùˆ عملیاتو Úواک Û³Û·Û³ Task Force دنده لري Ú†Û Ø·Ø§Ù„Ø¨ مشران ژوندي ÙˆÙ†ÛØ³ÙŠ Ø§Ùˆ یا ÛŒÛ ÙˆÙˆÚ˜Ù†ÙŠ . د شپیګل په ØÙˆØ§Ù„Ù‡ د Û²Û°Û°Û¹ کال له اوړی نه را په Ø¯Û Ø®ÙˆØ§ Û³Û°Û° میړه له دغو Úواکونو څخه په مزاری Ø´Ø±ÛŒÙ Ú©Û Ø¯ جرمنیانو په کمپ مارمل Ú©Û ÚØ§Û پر ÚØ§Û شوي دي . دغه پو Úیان له Ù‡Ù…Ø¯Û ÚØ§Û څخه مستقیمآ دنده Ø§Ø®Ù„Û Ø§Ùˆ په Ù†ÚšÙ‡ شوي ÙˆÚ˜Ù†Û ØªØ± سره کوي . همدا مجله Ù„ÛŒÚ©Û ØŒ په اسنادو Ú©Û Ù‡ÛŒÚ… ډول اشاره د Ø§Ù„Ù…Ø§Ù†Û Ø³Ø±ØªÛŒØ±Ùˆ په اړه Ú†Û Ø³Ø±ØºÚ“ÙˆÙ†Ùˆ او پر Ù…Ù„Ú©Û ÙˆÚ«Ú“Ùˆ ÛŒÛ ØªÛŒØ±Û Ú©Ú“ÙŠ وي او موږ ته ÛŒÛ Ù¾ØªÙ‡ نه وي نشته . په Ù‡Ù…Ø¯Û Ù¾Ù¼Ùˆ اسنادو Ú©Û ÙˆÛŒÙ„ کیږي Ú†Û Ø§Ù„Ù…Ø§Ù†Û Ø³Ø±ØªÛŒØ±ÙŠ په هیڅ ډول اماده نه وو،کله Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ هندو Ú©ÙˆÚš ته د Ø¬Ú«Ú“Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ لیږدول کیده . په دغه اسنادو Ú©Û Ú‰ÛŒØ± داسي ثبوتونه شته Ú†Û Ø¯ پاکستان Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù„Ù‡ بنسټپالو سره مرستي او همکاري کوي . په اسناد Ú©Û Ø¯Ø¯ØºÛ Ú…Ø§Ø±Ú«Ø±Û Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ù…Ø³ØªÙ‚ÛŒÙ…ÙŠ اړیکي له ترهګرو ÚØ§Ù„Û Ø§Ù„Ù‚Ø§Ø¹Ø¯Û Ø³Ø± Ù‡ په اثبات نه دي Ø±Ø³ÛŒØ¯Ù„Û . د Û²Û°Û°Û´ تر Û²Û°Û°Û· کالونو Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù¾Ù¼ÙˆØ³Ù†Ø¯ÙˆÙ†ÙˆÚ©Û Ù¾Ù‡ وضع توګه لیدل کیږي Ú†Û Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ù„Ù‡ طالبانوسره مرسته او دوی ته په پاکستان Ú©Û Ù¾Ù¼Ø§Ù†ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ù‡ برابر Ú©Ú“ÙŠ دي . د پاکستان ØÚ©ÙˆÙ…ت دغه تورنه ټول رد Ú©Ú“ÙŠ دي . ØØ³ÛŒÙ† ØÙ‚Ø§Ù†Û Ø¯ پاکستان سÙیر په واشینګټن Ú©Û ÙˆØ§ÛŒÛ . پاکستان ØŒ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† او امریکا ستراتیزیک ملګري د طالبانواو Ø§Ù„Ù‚Ø§Ø¹Ø¯Û Ù¾Ø± ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ÙŠ . د Û²Û°Û°Û´ تر Û²Û°Û°Û¹ کالونو Ú©Û Ù¾Ù‡ درÛÙˆ پاڼو Ú©Û Ø³Ù… مالومات د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د رسمي ادعاو په اړه ښیي . په پټو اسنادو Ú©Û Ù‡ÛŒÚ… ډول ÙØ¶Ø¯Ùˆ نقیس ادعاوي له رسمي ادعاو سره په پرتله نه لیدل کیږي . Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ Ù¾ÙˆÚیانو په خپلو راپورنو Ú©Û Ú‰ÛŒØ±Û Ù…Ø³Ù„Û ÛŒÛ Ù¾Ù‡ ډیر سطی ډول ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ دي ØŒ نیویارک ټایمز Ù„ÛŒÚ©Û .
واشنګټن : د Û²Û°Û°Û· کال د جون میاشت په Ù†ÛŒÙ…Ø§ÛŒÛ Ú©Û Ù¾Ù†ÚÙˆ Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ ØªÙˆØºÙˆÙ†Ø¯ÛŒÙˆ د پکتیا په ولایت Ú©Û Ú«Ú¼ شمیر کورنه په Ù†ÚšÙ‡ Ú©Ú“Ù„ ،هلته ګمان کیده Ú†Û Ø¯ Ø§Ù„Ù‚Ø§Ø¹Ø¯Û Ù‚ÙˆÙ…Ø§Ù†Ø¯Ø§Ù† ابو لایت ال لیبی پټ وي . د توغندیو برید په شپه Ú©Û ØªØ±Ø³Ø±Ù‡ شو،د خاص ضربتي Úواک Ùورسس Û³Û·Û³ سړي د Ù¾ÛÚšÙŠ ÚØ§Û ورغلل . Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ Ø®Ø§ØµÙˆ Úواکونو Ú†Û Ù‡Ù„ØªÙ‡ ورسیدو د ترهګرو مشر په ÚØ§Û Ú©Û ÙˆÙˆÙ‡ ÙˆÚ˜Ù„ شوي ماشومان وموندل . د Ù¾ÙˆÚ Ø±Ù¾ÙˆÙ¼ د ØºÛ Ù¾ÛŒÚšÛ Ù¾Ù‡ اړه داسي ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø´ÙˆÙŠØŒ شپږ میړه د تÛښتي په ØØ§Ù„ Ú©Û Ùˆ Ú†Û ÙˆÚ˜Ù„ شول، نور ټول ونیول شول .
امریکایانو په بیړه Ú©Û Ø¯ پکتیا ÙˆØ§Ù„Û ØªÙ‡ یوه Ú©ÙˆÚ†Ù†Û Ù¾Ø§Ú¼Ù‡ په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù…ØªÙ† Ú©Û ÙˆØ±Ú©Ú“Ù‡ . لاملونه Ú†Û Ù„Ù‡ Ø¯Û Ø³Ø±Ù‡ مرسته ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او د ولسي خلکو غبرګون د Ø¯ØºÛ Ø³ØªØ±ÙŠ پوÚÛ ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ù¾Ù‡ اړه Ù„Ú– Ú…Ù‡ راتیټ Ú©Ú“ÙŠ . د امریکایانو د پروتوکول سره سم ÙˆØ§Ù„Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ Ú…Ùˆ ØªÚ«Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ په متن Ú©Û ÙˆØ±Ø²ÛŒØ§Ø¯ Ú©Ú“ÙŠ . زموږ د تاریخ د دود پر کرښه . . . او زیاته وي ،که ولسي ÙˆÚ«Ú“Ùˆ وسله وال مخلÙینو ته ÚØ§Û نه وي ورکړي نو دا ناورین به نه وای Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شوي .
ال Ù„ÛŒØ¨Û ÛŒÙˆ کال ورسته د امریکایانو د Ø¨Û Ù¾ÛŒÙ„ÙˆÙ¼Ù‡ الوتکو په برید Ú©Û ÙˆÙˆÚ˜Ù„ شو . د پکتیا پیښه یوه بیلګه د Û¹Û²Û²Û°Û± پټو لاسوندونو څخه ده Ú†Û Ø¯ ویکیلیکس ویب پاڼه له خوا خپاره Ú©Ú“Ù„ شوي دي .
http: wikileaks:org/ wiki wikileaks.org/wiki/Afghan_War_Diary,_2004-2010
په دغه پته Ú©Û Ù„Ù‡ Û²Û°Û°Û´ نه تر Û²Û°Û±Û° د Ø§ÙØºØ§Ù† د Ø¬Ú«Ú“Û ÙˆØ±ÚÛŒÙ†Û Ø±Ù¾ÙˆÙ¼ÙˆÙ†Ù‡ لیدل او لوستل کیږي . د یو ډول ورÚÛŒÙ†Û Ú©ØªØ§Ø¨ په څیر د Ø¬Ú«Ú“Û Ø¨Ù‡ÛŒØ± له Û²Û°Û°Û´ کال جنوري څخه تر Û²Û°Û°Û¹ کال دسمبر پوري موده په Ú©Û Ø±Ø§Ù†ØºÚ“Ù„ Ø´ÙˆÛ Ø¯Ù‡ . پوÚÛ Ù¾ÙˆØ±ØªÙˆÚ©ÙˆÙ„ÙˆÙ†Ù‡ ،استخبارتي اسناد اود ډیپلوماتانو جز یات په دقیق ډول په Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي دي . په نا Ùلتر شوي یا نا سانسور شوي پورتوکولونو Ú©Û ØŒ یوه برخه نا اشنا مالومات هم شته Ú†Û ÛŒÙˆ ګډود، اکثره یومخشوش انÚور د هندوکوښ له Ú©Ú“Ú©ÛÚ† څخه ÙˆØ±ÚšÛŒÛ .
نا اشنا خاص Ø¶Ø±Ø¨ØªÛ Úواکونه
په ویکیلیس ویب پاڼه Ú©Û Ø¯ پټو اسنادو خپارولو سره سم ډیرشپیګل، ګارډین او نیویارک ټایمز ورÚپانو په دغه Ø¨Û Ø³Ø§Ø±Û Ú©Ú†Ù‡ سندونو ته Ø³ÙˆØ±Û Ø§Ùˆ دهغو Ø§ÙØ´Ø§ او رسوا کولو سره د Ø¬Ú«Ú“Û Ù¾Ù‡ اړه خپله همکاري او مرسته تر Ø®Ø§ÙˆØ±Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Ù‡ . Ø¯ØºÛ Ø¯Ø±ÛŒÙˆ واړو رسنیو دخپریدو څخه Ù…Ø®Ú©Û Ø¯Ù¾Ù¼Ùˆ اسنادو په اړه د باوری سرچینو تصدیق ÛŒÛ Ù„Ù‡ ÚØ§Ù†Ù‡ سره درلود .
Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم د Ø¬Ú«Ú“Û Ù¾Ù‡ اړه ډیر Ø§ÙØ´Ø§ شوي اسناد او پرمختګونه موږ ټولو ته څرګند دي . د دغو اسنادو Ø§ÙØ´Ø§ کول موږ ته Ù†ÙˆÛ Ù„ÛŒØ¯ لوري اوموږ د نویو پښتنوسره مخامخ کوي . د Ø³Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ توګه د ضربتي Ùورسس Û³Û·Û³ عملیات Ú†Û ØªØ± اوسه ÛŒÛ Ø´ØªÙˆÙ† موږ ته ثابت نه وه . د Ù¾ÙˆÚ Ø¯ پټو اسنادو پر بنسټ د خاصو ضربتي Úواکونه موخه یواÚÛ Ø§Ùˆ یواÚÛ Ø¯ Ø§Ù„Ù‚Ø§Ø¹Ø¯Û Ø§Ùˆ طالبانو مشران په Ù†ÚšÙ‡ کول او له منÚÙ‡ ÙˆÚ“Ù„ دي . دا خاص روÚÙ„ شوي Úواکونه د Army Delta،، Ø§Ø±Ù…Û Ø¯Ù„ØªØ§ØŒØŒ او Navy Seals څخه Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ شوي دي . د دوی د عملیاتو پر مهال په وار وار Ø¨Û Ú«Ù†Ø§ Ù…Ù„Ú©ÛØ§Ù† ÙˆÚ˜Ù„ شوي دي . په ټولیزه توګه په دغه اسنادو Ú©Û Û±ÛµÛ° Ù¾ÛÚšÛ Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي دي Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú©Û Ø¨Û Ú«Ù†Ø§Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† ÙˆÚ˜Ù„ شوي او ټپیان شوي دي . ÚÚ©Ù‡ دوی په ناسم وخت Ú©Û Ù¾Ù‡ ناسم ÚØ§Û Ú©Û ÙˆÙˆ . او یا د ایتلاÙÛ Úواکونو له خوا په سهوه Ú©Û Ø¯ وسله وال مخالÙینو په څیر په Ù†ÚšÙ‡ شوي دي . د ډیرو پیښو په اړه تر اوسه هیڅ رپوټونه دي ورکړل شوي . د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù¾ÙˆÚ Ø¯ Úینو پیښو په اړه باکل بله بڼه د پیښو انÚورکړي Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØ´Ø§ شویو اسنادو Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي دي . د Ø¨ÛŒÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه Ù†ÙˆÛ Ø®Ø¨Ø±Ù‡ دا ده Ú†Û Ø·Ø§Ù„Ø¨ وسله وال دÚÙ…Ú©Û Ù†Ù‡ هوا ته په تودوخه سي رهبري شويو توغندÛÙˆ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø³Ù…Ø¨Ø§Ù„ شوي دي . سټنګر په ډیره Ø§Ø³Ø§Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ Ø¨Û Ù„Ù‡ کوم خاصو زدوکړو څخه له اوږي څخه توغول کیږي . د بنسټپالو مخ په Ø²ÛŒØ§ØªÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¨Ø±Û Ø¯ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙˆÙ†Ùˆ د چورلکو په ویشتلو Ú©Û Ù„Ù‡ Ù‡Ù…Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ دی . دغه د وسلو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ø³ÛŒØ³ØªÙ… د Ø¯Û Ù„Ø§Ù…Ù„ هم شو Ú†Û Ø¯Ù¾Ø®ÙˆØ§Ù†Û Ø´ÙˆØ±ÙˆÙŠ Ø§ØªØØ§Ø¯ یرغلګر Ù¾ÙˆÚ Ù„Ù‡ Ù…Ø§ØªÛ Ø³Ø±Ù‡ مخامخ شي . د پټو اسنادو په پر وتوکولونو Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي Ú†Û Ø¯Ù†Ø§Ù¼Ùˆ Úواکونه د وسله والو مخالÙینو دسټنګر په کارولو Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–ÙŠ . لا تر اوسه عام خلک له Ø¯ØºÛ Ù…Ø³Ù„ÙŠ خبر نه دي . همداسي د طلبانو دسخت مقاومت په اړه اود دوی له خوا په خپله جوړ Ú©Ú“Ù„ شوي بمونه د Ù…Ù„Ú©Û ÙˆÚ«Ú“Ùˆ په ضد کارول یاده وي . د Ù…ØØ±Ù…Ùˆ اسنادو پر بنسټ Ù„Ú– ترلږه دوه زره Ø¨Û Ú«Ù†Ø§ ولسي ÙˆÚ«Ú“ÙŠ د Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ عملیاتو په ترڅ Ú©Û ÙˆÚ˜Ù„ شوي دي . دپټو لاسوندونو پربنسټ بله د شوک خبره دا ده Ú†Û Ø¯ پاکستان پوÚÛ Ø§Ø³ØªØ®Ø¨Ø§Ø±Ø§Øª Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ø±Ø³Ù…Ø¢ د Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ†Ùˆ سره Ú©Ø§Ø±Û Ú©ÙˆÙŠ او ورسره د دوی په شاه Ú©Û Ù„Ù‡ وسله وال مخالÙینو سره همکاري کوي . دا تورونه د Ù…ØØ±Ù…Ùˆ رپوټونو پربنسټ په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ دي . پر Ø§ÙØºØ§Ù† ولسمشر Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ø¨Ø±ÛŒØ¯ دسیسه، د خپلو موخو لپاره خند سیاسي Ú†Ø§Ø±ÙˆØ§Ú©Û ØŒ جنرالانو لمنÚÙ‡ ÙˆÚ“Ù„ او اند د بیرو په زیرمو Ú©Û Ø²Ù‡Ø± اچلول Ú†Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ Ø³Ø±ØªÛŒØ±Ùˆ ته وروړل کیږي . د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù„Ù‡ خوا پاکستان ته د ترهګرپه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ Ú©Û Ø¯ کال یو میلیاردو ډالرو مرسته ورکول کیږي . دا Ø´ÙˆÙ†Û Ø¯Ù‡ Ú†Û Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ø¯ØºÙ‡ مرستي په مستقیم ډول طالبانو ته ورکړي وي . له همدغو پیسو څخه د مقاومت یو مشر جلاالدین ØÙ‚Ø§Ù†Û ØªÙ‡ Û±Û°Û°Û° موټرسیکلونه اخیستل شوي دي . له Ø¯ØºÛ Ù…ÙˆÙ¼Ø±Ø³ÛŒÚ©Ù„ÙˆÙ†Ùˆ څخه په خوست او لوګر ولایتو Ú©Û Ù¾Ù‡ ÚØ§Ù†Ù…Ø±Ú«Û Ø¨Ø±ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ùˆ کار اخیستل شوي دی . د Ù…ØØ±Ù… اسنادو ژبه داسي ÚšÛŒÛ Ú†Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ له ډیره Ù…ÙˆØ¯Û Ú…Ø®Ù‡ پوهیده Ú†Û Ù¾Ø§Ú©Ø³ØªØ§Ù† دوه Ù…Ø®Û Ù„ÙˆØ¨Ù‡ کوي . کله د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù¾Ù‡ خوا Ú©Û Ù„Ú©Ù‡ ملګري او کله دښمن په ډول له طالبانو سره مرسته کوي او په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û ÙˆØ³Ù„Ù‡ وال مقاومت سمبال وي .
د Ø¨Û Ù¾ÛŒÙ„ÙˆÙ¼Ùˆ الوتکو معجزه
په دغو رسوا شویو اسنادو Ú©Û Ù„Ú– Ú…Ù‡ Ù†ÙˆÛ Ø¬Ø²ÛŒØ§Øª د Ø¨Û Ù¾ÛŒÙ„ÙˆÙ¼Ù‡ الوتکو بریدونه دي Ú†Û Ø¯Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û ÙˆÙ„Ø³Ù…Ø´Ø± اوباما په دور Ú©Û Ø²ÚšØª ډیر زواخیستي، تر سترګو کیږي . سربیره پر ټولو اصولو، مقرراتو او لواØÛ بیا هم په امریکا Ú©Û Ø¯ ریموټکنټرول په واسطه د Ù‡ÙˆØ§ÛŒÛ Ø¨Ø±ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ùˆ Ú†Û Ø¯ Predators یا Reapers له Ù„Ø§Ø±Û ØªØ±Ø³Ø±Ù‡ کیږي تل له تیر وتني سره مل دي له Ù‡Ù…Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ Ø¨Û Ú«Ù†Ø§ ملکیان ÙˆÚ˜Ù„ کیږي او Ø¯Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ†Ùˆ سرتیرو اعتبار په ولسي ÙˆÚ«Ú“Ùˆ Ú©Û ØªØ± Ø®Ø§ÙˆØ±Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÛŒÚ–ÙŠ .
Ø¯Ø³Ù¾ÛŒÙ†Û Ù…Ø§Ú¼Û ØºØ¨Ø±Ú«ÙˆÙ† د غر په څیر د پټو اسنادو خپرولواو Ø§ÙØ´Ø§ کولو په اړه له قهر Ú‰Ú© او په سختوټکو Ú©Û ÙˆØºÙ†Ø¯Ù„ شو . د امریکا د ولسمشر د ملي امنیت سلاکار جیمز جونز وویل ØŒ Ø¯Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالات د استخباراتو پټ مالومات Ø§ÙØ´Ø§ کول د Ø´Ø®ØµÛ Ø§Ùˆ تنظیم شویو انقرادي کسانو له خوا په Ú©Ù„Ú©Ù‡ غندي . پټو سندونو ته دا غیر مسوول Ø³ÙˆØ±Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒØ§Ù†Ùˆ اوزموږ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ†Ùˆ ژوند ته ګواښ پیښ Ú©Ú“ÙŠ دی . داسي ØØ±Ú©ØªÙˆÙ†Ù‡ به Ø¯Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالات د خپل ګد دښمن په لمنÚÙ‡ وړلو Ú©Û Ø§ÛŒØ³Ø§Ø± نه Ú©Ú“ÙŠ .
Ø³Ù¾ÛŒÙ†Û Ù…Ø§Ú¼Û Ø¯ یو بریښنالیک له Ù„Ø§Ø±Û Ø¯ Ú…Ùˆ Ù¼Ú©Ùˆ د لیکلو له Ù„Ø§Ø±Û Ù‡Ú…Ù‡ کوي په رسنوالو Ú©Û Ø¯ Ø¯ØºÛ Ø³ÙˆØ±Û Ø§Ø±Ø²ÚšØª Ú©Ù… Ú©Ú“ÙŠ . Ø¯Ù…ØØ±Ù…Ùˆ اسنادو مهال د جورج بوش مهال ته ورګرÚÛ . ولسمشر اوباما په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ØºÛ ØØ§Ù„ت ته ګوتنیوکه Ú©Ú“ÙŠ او د واک په لاس ته لاوړلو سره د ÛŒÙˆÛ Ù†ÙˆÛ Ø³ØªØ±Ø§ØªÛŒØ¬Û Ù„Ù‡ Ù„Ø§Ø±Û ØºØ¨Ø±Ú«ÙˆÙ† ÚšÙˆØ¯Ù„Û Ø¯ÛŒ .
نوره Û±ÛµÛ°Û°Û° اسناد واشنګټن : دا ÚÙ„ به پټ ØªÙˆÚ©Û Ù¾Ù‡ نا Ùلټر Ø´ÙˆÛ Ú‰ÙˆÙ„ د استرالیا جولیانو اسانج په ویب پاڼه Ú©Û Ø¨ÛŒØ§ خپاره نه شي .د ویکیلیکس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ù…Ø³ÙˆÙˆÙ„ Ú†Ù„ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ØºÙ‡ پټ اسناد ÛŒÛ ØªØ± خپریدو Ù…Ø®Ú©Û Ø¯Ø±ÛŒÙˆ موتبرو رسنیو ته ÙˆØ±Ù„ÛŒÚ–Ù„Û ÙˆÙˆ Ú†Û ÙˆÚ©ØªÙ„ شي . ډیر شپیګل ØŒ ګارین او نیویارک تایمز هر یو خپل رپورټران یا رسنوال د Ú…Ùˆ اونیو لپاره پر دغه Û¹Û²Û²Û°Û± پټو اسناد Ú©ÛŒÙ†ÙˆÙ„Û Ø§Ùˆ Ú©Ø§Ø±Û Ù¾Ø±Û Ú©Ú“ÙŠ وو Ú†Û Ù¾Ù‡ اسنادو Ú©Û Ù¾Ù¼Ù‡ رازونه رابرسیره Ú©Ú“ÙŠ او د اسنادو اعتبار او Ø¨Û Ù¾Ø±ÛŒÙˆØ§Ù„Û ÙˆØ§Ø±Ø²ÙˆÙŠ .
ټول اټکل Û±ÛµÛ°Û°Û° پټ سندونه نور هم شته Ú†Û Ù¾Ù‡ یو مناسب وخت Ú©Û Ø¨Ù‡ د ټولو نړیوالو په Ù…Ø®Ú©Û Ø±Ú¼Ø§ Ùˆ ګوري . د ولسمشر او باما د ملي امنیت سلاکار جیمز جونز مخه به Ù‡ÛÚ… شي ډب نه Ú©Ú“Û Ú†Û Ø¯ÛŒ Ø¯Û Ù†ÙˆØ±Ùˆ پټو اسنادو Ø§ÙØ´Ø§ کول ته یو غیر مسوولانه عمل ونه ÙˆØ§ÛŒÛ . د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ù¾ÙˆÚ Ø¬Ú«Ù¾ÙˆØ±Û Ø§ÙØ³Ø±Ø§Ù† دا څیړي Ú†Û ÙˆØ§Ø´Ù†Ú«Ù¼Ù† به د ویکیلیکس ویب Ù¾Ø§Ù†Û Ù¾Ø± ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ… قانوني ګام Ø§Ø®ÛŒØ³ØªÙ„Û Ø´ÙŠ او کنه .
شننه :
موخه ونه لګیده
وارئ خلکو وارئ ØŒ په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û ÛŒÙˆÙ‡ خیرنه او چټله Ú†ÛŒØ±ÛŒÚ©Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ روانه ده . دډیر Ùˆ Ø¨Û Ú«Ù†Ø§ ملکیانو وژنه ØŒ د ایتلاÙÛ Ù¾ÙˆÚÛ ØªÛŒØ± وتني ،تر ÛŒÙˆÛ Ú©Ú†Û Ø¯ پرمختللیو مډرنو وسلو Ù¾Ø§ØªÛ Ø±Ø§ØªÙ„Ù„ او د پاکستان Ú…Ø§Ø±Ú«Ø±Û Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ø§Û Ø§Ø³ Ø§Û Ø¯ÙˆÙ‡ Ù…Ø®Û ÛŒØ§ دوه Ú«ÙˆÙ†Û Ù…Ú©Ø§Ø± او مناÙÙ‚ رول په لویه Ú©Ú†Ù‡ پرمخ بیول او د المانانو په ساده Ùکر سره په دغه کړکیچ Ú©Û ÙˆØ± ګدیدل . امریکایان خپل خاص زربتي Úواکونه لري Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ د طالبانو بولندویان په Ù†ÚšÙ‡ کوي او له منÚÙ‡ وري . هو په جګړه Ú©Û Ø¯Ø§ د خاصو Úواکونو دنده ده . له همدامله د دوی عملیات پټ ساتل کیږي . داسي نه وي Ú†Û Ù¾Ù¼ عملیات د شپي په خبرونو Ú©Û Ø®Ù¾Ø§Ø±Ù‡ شي . چا Ú†Û Ù¾Ù‡ هندوکوښ Ú©Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û ÙˆØ±Ø³ØªÙˆÛŒÙˆ کالونو ÚØ§Ù† له پرمختګونو څخه په مسلسل ډول Ù„Ú–Ú…Ù‡ خبر Ú©Ú“ÛŒ وي . هغه له ویکیلیکس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ù„Ù‡ Ù„Ø§Ø±Û Ø¯ دغو پټوسرکاري اسنادو Ø§ÙØ´Ø§ اورسوا کولو څخه هیڅ نوي شي نه شي اخیستي . Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛ Ø³ÛŒØ§Ø³ÙŠ چارواکو، دپوÚÛ Ø¬Ú«Ù¾ÙˆÚ“ÙˆØ§ÙØ³Ø±Ø§Ù†Ùˆ د Ø¬Ø¨Ù‡Û Ø³Ø±ØªÛŒØ±Ùˆ د رپوټونو او اسنادو په اړه یو کال Ù…Ø®Ú©Û ØºØ¨Ø±Ú«ÙˆÙ† وښود . د لوی قوماندان جنرال Ù…Ú©Ø±ÛØ³Ù¼Ù„ له خوا د ولسمشر اوباما له سیاست سره سم په Ø³ØªØ±Ø§ØªÛŒØ¬Û Ú©Û Ø¨Ø¯Ù„ÙˆÙ† Ú†Û Ø§ÙˆØ³ د هغه ÚØ§Û ناستي جنرال پیټرورییاس له خوا د ØªÚ«Ù„Ø§Ø±Û Ø¨Ø¯Ù„ÙˆÙ† Ù¾Ù„Û Ú©ÛŒÚ–ÙŠ .
Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ø¯ Úواکونو ډیریدل او د پوÚÛ Ù…ÙˆØ®Û Ø¯ لاسته لاوړلوسره سم زر Úواکونه باید بیرته ویستل شي .
هغه Ú…Ù‡ Ú†Û Ùˆ یکیلیکیس د Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Û Ø¯ Ù¾ÙˆÚ Ù¾Ù‡ تاریخ Ú©Û ØªØ± ټولو لوی او په دغه Ú©Ú†Ù‡ Ø§ÙØ´Ø§ کول څخه تر لاسه کوي هغه دا دي . Ú†Û Ø¯Ù„ØªÙ‡ په ډیر Ø§ØØªÛŒØ§Ø· سره پټ شوي ØºÙ„Û Ú©Ú“Ù„ شوي Ø¬Ù†Ú«Û Ø¬Ù†Ø§ÛŒØ§Øª رابرسیره Ú©Ú“ÙŠ . Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ بغداد Ú©Û Ø¯Ù†Ø§Ù…ÙˆØªÙˆ Ù‡ÛŒÙ„ÛŒÚ©ÙˆÙ¾Ù¼Ø±Û Ù‡ØºÙ‡ برید ویډیویي تصاویر خپاره Ú©Ú“Ù„ ØŸ نه
او یا هغه نیمګړتیاو به Ø§ÙØ´Ø§ او رسوا Ú©Ú“ÙŠ کوم Ú†Û Ù…ÙˆÚ– ته ÛŒÛ Ù¾ØªÙ‡ نشته ØŸ نه ØŒ
او یا به دنړیوالو او عامه زهینت یو سم انÚور Ø¯Ø¬Ú«Ú“Û Ú…Ø®Ù‡ تر لاسه Ú©Ú“ÙŠ ØŸ
Ø³Ú“Û Ù…Ø¬Ø¨ÙˆØ±Ú©ÛŒÚ–ÙŠ دا خبره هم Û¹Û²Û²Û°Û± یوه یو Ù‡ یا جلا جلا پیښو پربنسټ را غوڼد شوي ستدونه Ú†Û ØªØ± یوه اندازي Ù¾ÙˆØ±Û Ù¾Ø± مشکوک مالوماتو را Ú…Ø±Ø®Û . نه ØŒ ووایو .
او یا Ø¯Ø§Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¨Ù‡ جګړه ختمه Ú©Ú“ÙŠ ØŒ یا دا Ú†Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ Ù„Ú– ترلږ په دومره زړه Ø¨ÙˆÚ«Ù†ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ú‰ÙˆÙ„ نوره پرمخ ولاړه نه شي ØŸ
د ا Ø´ÙˆÙ†Û Ø¯Ù‡ Ú†Û Ø¯Ø§ ټول ØªÙˆÚ©Û Ø·Ø§Ù„Ø¨Ø§Ù† په ØÙ‚Ù‡ سره د خپلو پروپاګنډو او Ø¨Ø±Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ وکاروي او دخپلو عملیاتو لپاره وزو ورکړي تر Ú…Ùˆ Ú†Û Ø¯ دوی سرعت لا نوره Ú©Ú“Ù†Ø¯Û Ø´ÙŠ .
داسمه ده Ú†Û ÙˆÙ„Ø³ÙˆØ§Ú©Û Ø¯ Ø¯Ø±Û Ú«ÙˆÙ†Ùˆ Úواک له ویش سره سم پر دولتي اورګانو Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ ازادو ډلیزو رسنیو له لاري کنټرول ته اړتیا لري . زړور، ویښ او هوښیار ژورنالیزم نه یواÚÛ Ù„Ù‡ Ø§ÙØ´Ø§ او رسوا کولو څخه ژوند کوي او نه د ډلیزو رسنیو دنده دلته Ù¾Ø§Û ØªÙ‡ رسیږي . Ø¨Ù„Ú©Û Ø±ÛŒÚšØªÛŒØ§ ته نږدي کیدل Ø§ÙØ´Ø§ کول خپله دنده Ø¨ÙˆÙ„Û Ø§Ùˆ د Ù…ÙˆØ®Û Ú«Ù¼Û Ù¾Ù‡ عام ډول تر پوښتنو Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø±Ø§ÙˆÙ„ÙŠ .
ÚšØ§ØºÙ„Û Ø§Ø³Ø§Ù†Ø¬ په انټرنیټ له خپرولو څخه Ú…Ù‡ غواړي ØŸ Ø¯Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ هغه Ø³Ú“Û ØªÙ… Ú©Ú“ÙŠ Ú†Û Ø¬Ú«Ú“Û ØªÙ‡ ÛŒÛ Ù…ØªÙŠ رانغښتي دي . دا ÚÚ©Ù‡ Ù†Ø§Ø´ÙˆÙ†Û Ø¯Ù‡ Ú†Û Ø¯ ده Ù‡Ú…Û ÛŒÙˆÛ Ø®ÙˆØ§ ته پام Ù†ÛŒÙˆÙ„Û Ø¯ÛŒ . ولسمشر اوباما Ø¬Ú«Ú“Û ØªÙ‡ لارښوونه کوي ØŒ Ø¯Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ Ú†Û Ú…ÙˆÙ…Ø±Ù‡ زر وي دا جګړه پای ته ورسوي . دا Ú†Ø§Ø±Û Ø¯Û ÛŒÙˆØ§ÚÛ Ù„Ù‡ یو Úواکمن موق٠څخه Ú©ÙˆÙ„Û Ø´ÙŠ . د Û¹Û²Û¹Û°Û± پټو لاسوندو Ø§ÙØ´Ø§ کول یوه ستر Ù‡ کمزوري د Ø¯ØºÛ Ù‡ÛŒÙ„Ù‡ من Ø³Ú“Û ÛŒØ¹Ù†ÙŠ بارک اوباما ده ØŒ نه ویکیلیس ویب Ù¾Ø§Ú¼Û Ù†Ù‡ ÛŒÛ Ù†Ú“Û ÚšÙ‡ Ú©Ú“Ù‡ ØŒ نه ÙŠÛ Ú‰Ø§Ø¯Ù…Ù†Ù‡ Ú©Ú“Ù‡ او نه ÛŒÛ Ù†Ú“Û Ø³ÙˆÙ„ÛŒØ²Ù‡ Ú©Ú“Ù‡ . یواÚÛ Ø§ÙˆØ³ Ú‰ÛŒØ±Û Ø®Ø¨Ø±Û Ø¯ هندوکوښ په جګړه Ú©Û Ù†ÙˆØ±Ù‡ پټ او Ù…ØØ±Ù… اسناد نه دي .