لیکنه : ØÙ†Ø§Ù† ØØ¨ÛŒØ¨Ø²ÛŒ ØŒ د وي ØŒ ټي رسمي لیکوال
سر چینه : ویټرانز Ù¼ÙˆÚ‰Û Ú˜ÙˆØ±Ù†Ø§Ù„
نیټه: اکتوبر ۱۹،۲۰۱۰
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø§ØµÙ„ÙŠ بڼه په انګریزي ژبه :
http://www.veteranstoday.com/2010/10/19/official-circles-in-afghanistan-dominated-by-iranian-influence/
ایران Ù‡Ú…Ù‡ کوي Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù¾Ø± تګلارو خپل اغیز وساتي:
په یو مهم نړیوال Ú©Ù†ÙØ±Ø§Ù†Ø³ Ú©Û Ø¯ ایراني ډیپلوماټ شتون په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ ایران د لانجمن رول په اړه Ø§Ù†Ø¯ÛŒÚšÙ†Û Ø±Ø§ÙˆÙ„Ø§Ú“Û Ú©Ú“ÙŠ دي.
دا لومړی ÚÙ„ دی Ú†Û ÛŒÙˆ ایرانی استازی په یوه غونډه Ú©Û Ú«Ú‰ÙˆÙ† کوي Ú†Û Ø¯ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د پرمختګ د مسالو په اړه د ÛŒÙˆÛ Ù†Ú“ÛŒÙˆØ§Ù„Û Ú‰Ù„Û Ù„Ù‡ خوا جوړه Ø´ÙˆÛ Ø¯Ù‡.
Ú©Ù‡ ایران ته په منظم ډول په Ø¯ØºØ³Û ØºÙˆÙ†Ú‰Ùˆ Ú©Û Ø¯ ګډون اجازه ورکړل شي نو دا به Ù‡Ú…Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ Ú†Û Ù¾Ø± نړیوالو تګلارو خپل اغیز وشیندي.د کابل پوهنتون یو زده کونکي قدیم الله معصوي خپله اندیښنه څرګنده Ú©Ú“Ù‡.
د نیویارک ټایمز له Ù…Ø®Û ØŒØ¯ ØªÛŒØ±Û Ø¯ÙˆØ´Ù†Ø¨Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ±Ú Ø¯ دواړو امریکایانو او نړیوالو چارواکو له خوا ددغه ګام هرکلی وشو.
لوړپوړي ایراني دیپلوماټ علي قانع زاده همداراز په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ ناټو د انتقال د ØªÚ«Ù„Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ اړه د جنرال ډیویډ پیټریوس په ناسته Ú©Û Ù‡Ù… برخه درلودله.
په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ÙˆÙ‡ اړخیزه لوبه:
په Ù‡Ù…Ø¯Û ØªØ±Ú… Ú©Û Ø¯ ØØ§Ù…د کرزي د ØÚ©ÙˆÙ…ت ÚÙŠÙ†Û Ø³Ø±Ú†ÛŒÙ†Û Ùکر کوي Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† طالبانو ته مرسته رسوي. دوی وویل ÚÛŒÙ†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù†ÙŠ ÙˆÚ«Ú“ÙŠ په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù†ÛŒÙˆÙ„ شوي دي Ú†Û Ø¯ وسله والو جنګیالیو ملاتړ ÛŒÛ Ú©Ø§ÙˆÙˆ. ښاغلي معصومی زیاته Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ امریکا شته والی نشي لیدلی، ÚÚ©Ù‡ خو په پرله Ù¾Ø³Û ØªÙˆÚ«Ù‡ په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù„Ø§Ø³ÙˆÙ‡Ù†Ù‡ کوي.
د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په Ù„ÙˆÛŒØ¯ÛŒÚ Ú©Û ÚÙŠÙ†Û Ú†Ø§Ø±ÙˆØ§Ú©Ùˆ ادعا ÙˆÚ©Ú“Ù‡ Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† په ډیر Ø´Ù…ÛŒØ±Ú©Û Ø¯Ú©Ø±Ø²ÙŠ د ØÚ©ÙˆÙ…ت مخال٠سیاستوال د کډوالو په یو کمپ Ú©Û Ú†Û Ø´Ù…Ø³ اباد نومیږي تربیه کوي.
ایران له Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† سره د خواخوږی ادعا لري خو ډیری Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù† خپل Ù„ÙˆÛŒØ¯ÛŒÚ Ú«Ø§ÙˆÙ†Ú‰ÛŒ تورنوي Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø®Ù¾Ù„Û ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø§Ø¬Ù†Ú‰Ø§ÙˆÛ Ù¾Ø± مخ بیايي Ú†Û Ø¯ هیواد په ګوټ ګوټ Ú©Û Ø®Ù¾Ù„ اغیز پراخ Ú©Ú“ÙŠ او خپله څرګنده ګټه Ù¾Ø±Û ØªØ±Ù„Ø§Ø³Ù‡ Ú©Ú“ÙŠ.
د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په Ù„ÙˆÛŒØ¯ÛŒÚ Ú©Û Ø³ÛŒÙ…Ù‡ ییزو خلکو په سیمه Ú©Û Ø¯ ایران د مخ په ډيریدونکي اغیز په اړه Ø§Ù†Ø¯ÙŠÚšÙ†Û Ú…Ø±Ú«Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Û . دوی ټینګار ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û Ø¯Ø§Ø¯ امریکا د Ù…ØªØØ¯Ùˆ ایالاتو لپاره سم وخت دی Ú†Û Ø®Ù¾Ù„ قدرت له ایران سره Ø¯Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ù¾ÙˆÙ„Û Ø®ÙˆØ§ØªÙ‡ بوÚÙŠ.
Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ تاریخي شالید:
په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø¯ شورویانو د یرغل پرمهال په Û±Û¹Û¸Û° کلونو Ú©Û Ø¯ Ø±ÙˆØ³ÛŒÛ Ø³Ùیر ته په کابل Ú©Û Ø¯ مهم بهرني ډیپلوماټ په توګه کتل کیدل چا Ú†Û Ø¯ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† پر Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ø§Ùˆ Ø¨Ù‡Ø±Ù†Û ØªÚ«Ù„Ø§Ø±Û Ø§Ùˆ پریکړو زښت ډیر اغیز درلود.
په Û²Û°Û°Û± کال Ú©Û Ù¾Ø±Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د امریکا په Ù…Ø´Ø±Û Ù„Ù‡ یرغل وروسته ،ایران بریالی شو Ú†Û Ú©Ù¼ مټ رول Ú†Û Ø±ÙˆØ³ÙŠÛ Ú‰ÛŒÙ¾Ù„ÙˆÙ…Ø§Ù¼ په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù„ÙˆØ¨Ø§ÙˆÙˆ ترلاسه Ú©Ú“ÙŠ.
د ایران سÙیر په Ú‰ÛŒØ±Û Ú†Ù¼Ú©Û Ø³Ø±Ù‡ خپل ØØ§Ú©Ù…انه تارونه په Ø§ÙØºØ§Ù† ØÚ©ÙˆÙ…ت Ú©Û ÙˆØºÚول ØŒ د کرزي د ØÚ©ÙˆÙ…ت له ÛŒÙˆÛ Ú…Ù†Ú‰Û Ú…Ø®Ù‡ ÛŒÛ Ø¨Ù„Û ØªÙ‡ دمهمو امنیتي او ملکي چارواکو د ګومارلو او د ایسته کولو په برخه Ú©Û Ø®Ù¾Ù„ واک پراخ Ú©Ú“.
ایران په ډیر تدریجي ډول پر Ø§ÙØºØ§Ù† رسنیو پانګونه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ او دکابل په Ú©ÙˆÚ…Ùˆ Ú©Û Ù‡ÛŒÚ…ÙˆÚ© نشي کولی Ú†Û Ù¾Ù‡ ازاد ډول دایران په ضد Ø®Ø¨Ø±Û ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
Ú…Ùˆ Ù…ÛŒØ§Ø´ØªÛ Ù…Ø®Ú©Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† بریالی شو Ú†Û Ø±Ø³Ù†Û ØªØ± ÙØ´Ø§Ø± Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø±Ø§ÙˆÙ„ÙŠ اود Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† د لوی څارنوال له Ù„Ø§Ø±Û Ù¾Ø± یو شخصي ټلویزوني چینل بندیز ولګوي ،هغه یو Ú†ÛØŒ د ایران د رژیم منتقد وو.
د ایران مذهبي مشران په سیمه Ú©Û Ø²ÚšØª ډیر اغیز لري او ددوی Ù…ÙÚ©ÙˆØ±Û Ù¾Ù‡ ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ ډول شیعه میشتو سیمو Ú©Û ØØ§Ú©Ù…یت لري.
ایران په اغیزناکه توګه د منÚني Ø®ØªÛŒÚ Ù„Ù‡ Ù„Ø§Ø±Û ÛŒÙˆ تونل جوړ Ú©Ú“ÛŒ او په عراق ØŒ سوریه ØŒ لبنان او Ùلسطین Ú©Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù¾Ø§Ù„Ùˆ ډلو ته ÙˆØ³Ù„Û Ø±Ø³ÙˆÙŠ.
د ایران د دغه پلان بری به په پای Ú©Û Ø³Ù†ÙŠ مذهبه یمن او سعودي عربستان د نا ارامی خواته بوÚÙŠ Ù„Ú©Ù‡ د قدرت د ØªØ´Û Ø±Ø§Ù…Ù†ÚØªÙ‡ کول Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† ÛŒÛ Ù¾Ù‡ منÚÙ†Û Ø§Ø³ÛŒØ§ Ú©Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ.
ددغو ټولو مانا Ú…Ù‡ ده؟ د Ù…ØªØØ¯Ùˆ ایالاتو د منÚني Ø®ØªÛŒÚ Ù¾Ù‡ تګلاره Ú©Û Ú©ÙˆÚ†Ù†Û ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Ù‡ به Ø¯Ø¯Û Ù„Ø§Ù…Ù„ شي Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ هیواد خپل پلان مخ په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÙˆØ³ÙŠ.
Ú©Ù‡ Ù„Ú– ÛŒÛ Ø³Ø§Ø¯Ù‡ Ú©Ú“Ùˆ نو Ú©Ù‡ امریکا Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† پریږدي ،ایران به رامخته شي او خپل اغیز به په منÚÙ†ÛŒ اسیا او د منÚني Ø®ØªÛŒÚ Ù¾Ù‡ هیوادونو Ú©Û Ø¯ Ø³ÛŒÙ…Û Ù„Ù‡ Ù„Ø§Ø±Û Ù¾Ø±Ø§Ø® Ú©Ú“ÙŠ او په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø®Ùˆ ÛŒÛ ÙˆØ§Ø± له مخه Ù…Ù†Ú«ÙˆÙ„Û Ø®ÚšÛ Ú©Ú“ÙŠ دي.
په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ Ú©Û Ú†Û Ù¾Ù‡ تهران Ú©Û Ø¯ سني لږکیو پر مذهبي لمانÚنو بندیز دی خو ایران په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø´ÛŒØ¹Ù‡ Ù…Ø°Ù‡Ø¨Û Ù„Ú–Ú©Û ØªÙ‡ اقتصادي او سیاسي ملاتړ ورکوي.
Ú©Ù‡ په ایران Ú©Û Ø³Ù†ÛŒØ§Ù† Ø¯Ø¯Û Ø¬Ø±Øª ÙˆÚ©Ú“ÙŠ Ú†Û Ø®Ù¾Ù„ مذهبي مرکز ولري نو له بند سره مخامخ کیږي ØŒØØ§Ù„ دا Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† په میلیونو ډالره په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù„Ú«ÙˆÙŠ Ú†Û Ø¯ کابل په زړه Ú©Û Ø¯ شیعه مذهب لوی مرکز جوړ Ú©Ú“ÙŠ.
په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ø§Ú©Ø«Ø±ÛŒØª خلک ÛŒØ§Ù†Û Ù¾ÚšØªØ§Ù†Ù‡ ویره لري Ú†Û Ù¾Ù‡ یو Ø¯Ø§Ø³Û Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ú†Û Ø¯ ایران له خوا کنټرولیږي ددوی مذهب او قدرت به په خطر Ú©Û ÙˆÙ„ÙˆÛŒÚ–ÙŠ. په سیمه Ú©Û Ø§ÛŒØ±Ø§Ù†ÛŒ اغیز به بیشکه د Ø³ÙˆÙ„Û Ù†Ú“ÛŒÙˆØ§Ù„Û Ù‡Ú…Û ÙˆÛŒØ¬Ø§Ú“Û Ú©Ú“ÙŠ Ú†Û Ù¾Ù‡ ټوله سیمه Ú©Û Ø±ÙˆØ§Ù†Û Ø¯ÙŠ.د ایران لاسونه د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† په یوبل ګاونډي تاجکستان Ú©Û Ù‡Ù… لیدل کیږي Ú†ÛŒ Ø§ØºÛŒØ²ÛŒÛ Ù¾Ú©Û Ú‰ÛŒØ± پراخ دی.
په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ Ú†ÛØŒ Ú…Ù‡ ډول دایرانیو اجنډاوو مخه نیول کیدای شي د خبرو اترو پرمهال باید هغه Ù…Ø³Ø§Ù„Û Ú†Û Ù…Ø§ راپورته Ú©Ú“Û ØªØ± Ø¨ØØ« Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆÙ†ÛŒÙˆÙ„ شي. د ایران د غلچکیو لاسونو له پامه غورÚول به د Ø³ÙˆÙ„Û Ù‡Ú…Û Ù†Ù‡ ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ù¾Ù‡ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ø¨Ù„Ú©Û Ù¾Ù‡ ټوله سیمه Ú©Û Ù„Ù‡ خنډ سره مخامخ Ú©Ú“ÙŠ