لیکوال: مایکل ریورو
ژباړونکی: ایمل ÛŒÙˆØ³ÙØ²ÛŒ
دا په کتابونو Ú©Û ÛŒÙˆ زوړ Ú†Ù„ Ø¯ÛŒØŒÚ†Û Ø¯ روم پخوانی Ø¯ÙˆØ±Û ØªÙ‡ ورګرÚÛØŒ د هغه دښمن پیدا کول کوم ته Ú†Û Ø§Ú“ØªÛŒØ§ لرﺉ.
په Û·Û° مخزیږیزد Ú©Û ØŒ یو ډیر لیوال ÙˆÚ“ÙˆÚ©Û Ø³ÛŒØ§Ø³ØªÙˆØ§Ù„ Ú†Û Ø¨ÛŒ ØØ¯Ù‡ شتمن کس هم وه مارکوس لیسینیوس کراسوس نومیده ØŒ ده غوښتل Ú†Û Ø¯ روم ÙˆØ§Ú«Û Ù¾Ù‡ لاس Ú©Û ÙˆØ§Ø®Ù„ÙŠ ØŒ Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û ÛŒÙˆ لڼده ایده درکړم Ú†Û Ø¯ÛŒ Ú…Ù‡ ډول سړی وه، هغه ته په لومړی ÚÙ„ د Ø§ÙˆØ±Ù…Ú“Ú©ÙˆÙ†Û Ø¯ سیستم د پنÚÙˆÙ†Ú©Û Ø§Ù…ØªÛŒØ§Ø² هم ورکول کیږي. مګرده هر ډول اورنه نه Ù…Ú“Ù‡ کول، دده د Ø§ÙˆØ±Ù…Ú“Ú©ÙˆÙ†Û ØºÙ„Ø§Ù…Ø§Ù† به هغه ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ù‡ ته تلل Ú†Û Ø§ÙˆØ± به Ù¾Ú©ÚšÛ Ù„ÛŒÚ“ÛŒØ¯Ù„ÛŒ وه، د اور Ù…Ú“ کولو په بدل Ú©Û Ø¨Ù‡ یي د کور مالک ته وړاندیز ÙˆÚ©Ú“ØŒ Ú†Û Ú©ÙˆØ± ÙˆØ±Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ø±Ú Ú©Ú“ÙŠ او کور به یی ترینه په ډیر نا څیز رقم اخیستلو. Ú©Ù‡ چیرته د کور څیښتن به Ø¯Û ØªÙ‡ تیار شو Ú†Û Ú©ÙˆØ± ÙˆÙ¾Ù„ÙˆØ±Û Ù†Ùˆ کراسوس به خپلو غلامانو ته امر ÙˆÚ©Ú“ØŒ Ú†Û Ø§ÙˆØ± Ù…Ú“ Ú©Ú“ÙŠØŒ او Ú©Ù‡ چیرته د کور څیښتن به انکار ÙˆÚ©Ú“ØŒ نو کراسوس به خپلو غلامانو ته اجازه نه ورکوله، Ú†Û Ø§ÙˆØ± Ø¯Û Ù…Ú“ Ú©Ú“ÙŠ او کور به سوزیدو، تر Ú…Ùˆ به Ú†Û Ø§ÛŒØ±Ù‡ شو. ددغه Ú†Ù„ به کارولو سره، کراسوس په روم Ú©Û ØªØ± ټولو لوی شتمن کس شو،او د Ø®Ù¾Ù„Û Ø´ØªÙ…Ù†ÙŠ یوه برخه یی د ژول سزار سره د Ù…Ø±Ø³ØªÛ Ú©ÙˆÙ„Ùˆ په خاطر ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ú©Ú“ÙŠ وه ØŒÚ†Û Ù‡ØºÙ‡ د سیسرو په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆÙ‡Ú…ÙˆÙŠ.
په Û·Û° مخزیږیدیز Ú©Û Ø±ÙˆÙ… لا یو جمهوریت و، Ú†Û Ø¯ واکدارانو د ØØ¯ÙˆØ¯ او صلاØÛŒØªÙˆÙ†Ùˆ په اړه يي ډیر سخت قوانین Ø§ÛŒÚšÛ ÙˆÙ‡ ØŒÚ†Û Ø¯ÙˆÛŒ Ú…Ù‡ باید ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او Ú…Ù‡ باید ونه Ú©Ú“ÙŠØŒ مګر کراسوس د خپل ÚØ§Ù†Û قدرت د ØØ§ØµÙ„ولو لپاره ددغه ډول قوانینو د پایښت لپاره هیڅ شي ته ارزښت نه ورکاوه، او دی Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ú‰ÛŒØ± زیات قدرت لاسته راوړي، یو پلان ÙŠÛ Ø¬ÙˆÚ“ Ú©Ú“.
کراسوس د سپارت تاکوس له بغاوت څخه ØŒ Ú†Û Ø¯ غلامانو مشر وه ګټه پورته Ú©Ú“Ù‡ ØŒ کراسوس په Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ سره غوښتل Ú†Û ØªØ±Ù‡Ú«Ø±ÙŠ د روم زړه ته وغزوی، سپارت تاکوس د کراسوس عسکرو ته لا وختي ماته ÙˆØ±Ú©Ú“Û ÙˆÙ‡ØŒ خو سپارت تاکوس هیڅکله نه غوښتل Ú†Û Ù¾Ù‡ روم Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ØÙ…له ÙˆÚ©Ú“Û ÚÚ©Ù‡ هغه پوهیده Ú†Û Ø¯Ø§ کار د ÚØ§Ù† ÙˆÚ˜Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ برابر دی. سپار تاکوس او د هغه ملګرو د روم له Ø§Ù…Ù¾Ø±Ø§Ø·ÙˆØ±Û Ø³Ø±Ù‡ هیڅ ډول دښمنی نه درولوده ØŒ دوی ÛŒÙˆØ§Ø²Û ØºÙˆÚšØªÙ„ Ú†Û Ù¾Ù‡ ایټالیا Ú©Û Ù„Ù‡ خپلو پخوانیو مالکانو څخه په کاÙÛ Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Ù‡ شتمني لوټ Ú©Ú“ÛŒ ØŒ تر Ú…Ùˆ دوی وکولای شي په دغو پیسو سره عسکري بیړی په کرایه ونیسي او خپلواکي لاسته راوړي.
د سپارت تاکوس تښتیدل په بیړیو Ú©Û Ø¯ کراسوس ÙˆØ±Ø³ØªÙ†Û ØºÙˆÚšØªÙ†Ù‡ وه ØŒ خو هغه یو مطمّن دوښمن ته اړتیا درولوده ØŒÚ†Û Ø¯ هغه په واسطه وکولای شي Ú†ÛØŒ روم د ÙˆÛŒØ±Û Ù¾Ù‡ ګرداب Ú©Û ÙˆØ§Ú†ÙˆÙŠØŒ ترڅو په Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ سره Ø®Ù¾Ù„Û Ø³ÛŒØ§Ø³ÙŠ موخو ته ورسیږي. کراسوس بیړویو ته رشوت ÙˆØ±Ú©Ú“ØŒÚ†Û Ø³Ù¾Ø§Ø±Øª تاکوس ته اجازه ورنکړي، Ú†Û Ù¾Ù‡ دغو بیړیو Ú©Û ÙˆÙ„Ø§Ú“ شي، بیا یی د روم دوه Ù„ÛŒÙˆØ§Ú«Ø§Ù†Û Ù¾Ù‡ دوه Ø¯Ø§Ø³Û ØØ³Ø§Ø³Ùˆ ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ Ú©Û ÚØ§ÛŒ پر ÚØ§ÛŒ Ú©Ú“ÛØŒ Ú†Û Ø³Ù¾Ø§Ø± تاکوس ته بله هیڅ لاره Ù¾Ø§ØªÛ Ù†Ù‡ Ø´ÛŒ پرته له Ø¯ÛØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ روم Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒØ±ØºÙ„ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ. د غلامانو له Ø¯ØºÛ Ú‰Ø§Ø±ÙˆÙ†Ú©ÙŠ لښکر څخه په روم Ú©Û ÙˆÛŒØ±Ù‡ خپره Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ ØŒ او روم کراسوس ته واک ورکړ، Ú†Û Ø¯ سپارتاکوس د لښکر مخه ونیسي او له منیÚÙ‡ یی یوسي. کراسو س دا کار په ډیر مهارت سره سرته ورساوه او سپارت تاکوس ته یی Ù…Ø§ØªÛ ÙˆØ±Ú©Ú“Ù‡ØŒ په Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ سره کراسوس د راتلونکو کلونو لپاره د روم د کونسل په توګه وټاکل شو.
ددغه مانور په سرته رسولو سره رومیانو خپل جمهوری ØÚ©ÙˆÙ…ت له لاسه ورکړ. له Ø¯Û Ú©Ø§Ø± څخه وروسته ډیر ژر (تریومویریات) د واک Ø¯Ø±Û Ú©Ø³ÛŒØ²Ù‡ ډله جوړه شوه، Ø¯Ø¯ØºÛ Ú‰Ù„Û ØºÚ“ÙŠØŒ کراسوس، پامپي او ژول سزار ول.Ø¯Ø¯Û Ù†Ù‡ وروسته بیا د روم امپراطوران Ù…ÛŒÙ†ÚØªÙ‡ راغلل. د جمهوريت په بدلولو Ú©Û ÙˆØºÙˆÙ„ÛŒØ¯Ù„ او د Ø§Ù…Ù¾Ø±Ø§Ø·ÙˆØ±Û ØØ§Ú©Ù…یت یی ومانه. د ژول سزار سیاسي مخال٠،سیسرو وه، هغه سره Ø¯Ø¯Û Ú†Û Ù¾Ù‡ ادبیاتو Ú©Û ÛŒÛŒ ÚšÛ Ù„Ø§Ø³ØªÙ‡ Ø±Ø§ÙˆÚ“Ù†Û Ø¯Ø±Ù„ÙˆØ¯Û ØŒ د ژول سزار په ÙˆØ§Ú“Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÛŒ پخپل کماپاین Ú©Û Ù„Ù‡ ورته Ù„ÙˆØ¨Û Ú…Ø®Ù‡ کار واخیست، ده ادعا ÙˆÚ©Ú“Ù‡ Ú†Û ØŒØ±ÙˆÙ… د Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ù¾Ø±Ø§Ø®Ù‡ ÚšÛ Ø§Ú“Ø®Û Ú‰Ù„Û Ù¾Ù‡ لاس Ø¯ÛŒÙˆÛ Ø¯Ø³ÛŒØ³Û Ù‚Ø±Ø¨Ø§Ù†ÙŠ کیدونکی دی، په کوم Ú©Û Ú†Û Ø¯Ø¯Ø¯ÙˆÙ„Øª لپاره د قانوني ØØ¯ÙˆØ¯Ùˆ د جوړولو هڅه، د یوه شکمن عمل په توګه Ú«Ú¼Ù„ کیده. سیسرو Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø±ÙˆÙ…ÛŒØ§Ù† ته وښایي Ú†Û Ø±ÙˆÙ… ډیر نا امنه دی، ÚÛŒÙ†Û Ø´ÙˆÚ©Ù…Ø§Ø± یی وګمارل او ورته یی وویل Ú†ÛØŒ څومره مو په وس Ú©Û ÙˆÙŠØŒ هماغومره روم نا امنه کړﺉ. سیسرو له رومیانو سره په خپل کمپاین Ú©Û Ú˜Ù…Ù†Ù‡ ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒÚ†Û Ú©Ù‡ چیرته دی کامیاب شو او یو ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÛŒ Úواک ده ته ورکړل شو، نو ډیر ژر به دغه لوټمار له ښاره ورک Ú©Ú“ÙŠ.
د کوم شي خوب Ú†Û Ø³ÛŒØ³Ø±Ùˆ لیدلی وه ØŒ آدلو٠هیټلر یی په پلی کولو Ú©Û Ø¨Ø±ÛŒØ§Ù„ÛŒ شو. د جرمني د چانسلر په توګه هیټلر هم د کراسوس په څیر نه غوښتل Ú†ÛØŒ ÛŒÙˆØ§Ø²Û Ø¯Û Ø¯Ù‡ سره هماغه قدرت ÙˆÛØŒ کوم Ú†Û Ø¯ Ø¬Ø±Ù…Ù†Û Ø¯ قانون لخوا ورته ورکړای Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡. د سیسرو د لوټمارانو په خلا٠د هیټلر ټګان په Ø§Ø³Ø§Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ پیژندل کیدل. دوی ټولو نصواري کمیسونه اغوستل، خو ددوی Ú©Ú“Ù†Û Ù„Ù‡ رومي لوټمارانو څخه Ø¨ÛŒÙ„Û Ù†Ù‡ ÙˆÛØŒ دوی ودانیو ته ته اورونه ورته کول، خلک یی وهل او ډبول، او څومره یی Ú†Û Ù„Ù‡ ÙˆØ³Û Ú©ÛŒØ¯Ù„ ،هماغومره Ø³ØªÙˆÙ†Ø²Û ÛŒÛŒ خلکوته پیداکولÛ. په Ù‡Ù…Ø¯Û ÙˆØ®Øª Ú©Û Ù‡ÛŒÙ¼Ù„Ø± خلکو ته په خپلو ویناوو Ú©Û Ú˜Ù…Ù†Û ÙˆØ±Ú©ÙˆÙ„Û Ú†Û Ø¯ÛŒ به ډیر ژر دغو ستونزو ته د پای Ù¼Ú©ÛŒ کیږدی، Ú©Ù‡ چیرته ده خورا زیات واک ورکړل شي.
جرمنان مجبور شول Ú†Û Ù„Ù‡ جمهوری نظام څخه ØªÛØ± شي او د خپل ستر ټول واک قدرت ومني.د هیټلر عسکرو Ú†Û Ù¾ÙˆÙ„Ù†Ø¯ÙŠ عسکري Ø¬Ø§Ù…Û ÛŒÛŒ په غاړه ÙˆÛ Ù¾Ù‡ ګیلوتز Ú©Û ÛŒÛ Ø¯ راډیو په ستیشن برید ÙˆÚ©Ú“ او وروسته په درغو Ø¯Ø§Ø³Û Ø§Ø¯Ø¹Ø§ وکړه، Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ برید پولنډیانو تر سره Ú©Ú“ÛŒ دی، او په Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ سره Ø¬Ø±Ù…Ù†Û Ø¯ دویمي Ù†Ú“ÛŒÙˆØ§Ù„Û Ø¬Ú«Ú“Û Ù„ÙˆÙ…Û ØªÙ‡ ور ÙˆØºÙˆØ±ÚØ§ÙˆÙ‡.
په دولتي ښوونزیو Ú©Û Ø¯Ø§ هیڅکله نه ویل کیږي ØŒ مګر دولتونه Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Û Ø§Ø¬Ù†Ú‰Ø§ÙˆÛ Ù¾Ù‡ عام ولس ÙˆÙ¾Ù„ÙˆØ±Û Ù¾Ù‡ دسیسو ملا تړي. رومیانو Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ امپراطوري Ùˆ نه منله ØŒÚ†Û Ø¯ÙˆÛŒ غوښتله او جرمنانو Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ هیټلر ونه مانه، Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ یی غوښته ØŒ Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ هغه تهدید امله Ú†Û Ù¾Ù‡ ډیر مهارت سره Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆÛŒ او دوی بله لار نه درولوده پرته له Ø¯Û Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ ØÚ©ÙˆÙ…تونه ومني. زموږ ØÚ©ÙˆÙ…ت هم له دغو دسیسو نه Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ کار اخلي Ú†Û Ø±Ø§ØªÙ‡ وښایي Ú†Û Ù…ÙˆÚ– خلک بله هیڅ لار نه لرو پرته له Ù‡ØºÛ Ù„Ø§Ø±Û Ú…Ø®Ù‡ Ú†Û ØÚ©ÙˆÙ…ت یی راښایي.
په کال Û±Û¸Û¹Û¸ Ú©Û Ø¯ جوزی٠پولیتزر د نیویارک Ù†Ú“ÛŒ او د ولیم رادول٠د نیویارک ژورنال نشریو ادعا وکړه، Ú†Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ په کیوبا Ú©Û Ù„Ø§Ø³ÙˆÙ‡Ù†Ù‡ کوي. Ø¯Ø§Ø³Û ÙˆÛŒÙ„ کیږی Ú†Û herast یوه انÚورګر((photographer کیوبا ته ولیږه، Ú†Û Ø¯ Ù‡Ø³Ù¾Ø§Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ له Ú©ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¬Ú«Ú“Û Ú…Ø®Ù‡ تصویرونه واخلي. کله Ú†Û Ø§Ù†Úورګر له Hearst څخه پوښتنه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ له Ú©ÙˆÙ…Û Ø¬Ú«Ú“Û Ú…Ø®Ù‡ ØŒ Ø¯Ø§Ø³Û ÙˆÛŒÙ„ کیږي Ú†Û Hearst, په Úواب Ú©Û ÙˆØ±ØªÙ‡ وویل†انÚورونه ته واخله او جګره به زه تیاره کړم†هیرست پخپلو خبرو Ú©Û Ø±ÛŒÚšØªÛŒÙ†ÛŒ وه ØŒ دده ورÚÙ¾Ø§Ú¼Û Ø¯Ø§Ø³Û Ø®Ø¨Ø±ÙˆÙ†Ù‡ خپاره Ú©Ú“Ù‡ ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ هغو Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û ÚšÙˆØ¯Ù„ شوی وو، Ú†Û Ù¾Ù‡ کیوبایانو Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÛŒØ± ظلمونه راوان دی، Ú†Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ دغه خبرونه ټول دروغ ثابت شول او جعلی وو.
په کال Û±Û¸Û¹Û¸ د ÙØ¨Ø±ÙˆØ±ÛŒ په Û±Ûµ مه شپه، د امریکا د Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالتونو یوه Ø¨ØØ±ÛŒ بیړی Ú†ÛØŒ د هوانا په بندر Ú©Û Ø¯Ø®Ù¾Ù„Ùˆ ملی مناÙÙˆ د Ø³Ø§ØªÙ†Û Ù¾Ù‡ موخه ولاړه وه ØŒ ډیره سخته چاودنه Ù¾Ú©Û ÙˆØ´ÙˆÙ‡. کپتان سیګبي د بیړی قومندان له ټولو وغوښتل ،تر Ú…Ùˆ Ú†Û Ø¯ Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù†Û Ù„Ø§Ù…Ù„ د ÛŒÙˆÛ Ø¬Ø¯Û Ú…ÛŒÚ“Ù†Û Ù¾Ù‡ پایله Ú©Û Ù†Ù‡ ÙˆÛ Ø«Ø§Ø¨Øª شوي او دا نه Ùˆ ÙŠ په ډاګه شوي، Ú†Û Ø¯Ø§ ØÙ…له ددښمن لخوا تر سره Ø´ÙˆÛ ØŒ تر Ù‡ØºÛ Ø¯Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ باید Ú…ÙˆÚ« تورن نه شي. په کپتان سیګبي په Ø±Ø³Ù†ÛŒÙˆÚ©Û ØªÙˆØ± ولګیده ØŒÚ†Û Ù„Ù‡ ØÙ‚یقته Ø³ØªØ±Ú«Û Ù¾Ù¼ÙˆÙŠ. د اتلانتیک میاشتنی په ډیره بیړه څرګنده Ú©Ú“Ù‡ ØŒÚ†Û Ø¯ØºÙ‡ انګیرنه Ú†Û Ø¯ Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù†Û Ù„Ø§Ù…Ù„ پرته د Ù‡Ø³Ù¾Ø§Ù†Û Ø¯ قصدي عمل څخه بل هر Ú…Ù‡ کیدلی شي د ا ØØªÙ…ال د قانون سره په ټکر Ú©Û Ø¯ÛŒ.
د (Remember the Maine)بیړی په یاد ولرﺉ تر شعار Ù„Ø§Ù†Ø¯ÛØŒ امرکایانو له هسپانویانو سره جګره پیل کړه، بلاخره Ùلیپین Ú©Û Ø¨Ø±ÛŒØ§Ù„ÙŠ شول(او هاوایی یی هم ورسره ÛŒÙˆÚØ§ÛŒ Ú©Ú“Ù‡).
په ۱۹۷۵یم Ú©Û Ø¯ ارمیرل هامن ریکوورپه Ù…Ø´Ø±Û ÛŒÙˆ څیړنه تر سره شوه Ú†Û Ù¾Ù‡ هغه Ú©Û Ù‡ØºÙ‡ مالومات وڅیړل ØŒÚ†Û Ø¯ Û±Û¹Û±Û± کال د Ø¨ÛŒÚ“Û Ø¯ Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÛŒÙˆ وسپنو د Ø§Ø²Ù…ÙˆÛŒÙ†Û Ú…Ø®Ù‡ لاسته Ø±Ø§ØºÙ„Û ÙˆÙˆØŒ دا ثابته Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ دغه چاودنه Ú©Û ØŒ له بهر څخه د ØÙ…Ù„Û Ù‡ÛŒÚ… ډول Ù†ÚšÛ Ù†Ù‡ لیدل کیږي، قوی دلیل یی کیدای شي Ú†Û Ø¯ زغالو په زیرمتون Ú©Û Ø¯ زغالود Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù†Û Ù„Ù‡ امله وي، Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¨Û ØºÙˆØ±Û Ø³Ø±Ù‡ د Ø¨ÛŒÚ“Û Ø¯ وسلو ډیپو سره نږدی ÚØ§ÛŒ پر ÚØ§ÛŒ شوی وي. د کپتان سیګبی Ø§ØØªÛŒØ§Ø· په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ په ÚØ§ÛŒ وه.
ولسمشر ÙØ±Ø§Ù†Ú©Ù„ین دیلانو روزولیت هم یوه جګره غوښتله، نوموړي غوښتل ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ Ø¯ØºÛ Ø¬Ú«Ú“Û Ø³Ø±Ù‡ د هیواد پر خراب اقتصاد پر مخ Ú†Û Ø®Ù„Ú© یی ډیر په تشویش Ú©Ú“ÙŠ وو څادر واچوي. (په ورته وخت Ú©Û Ø¯Ù‡ غوښتل Ú†Û Ø³ÙˆØ³ÛŒØ§Ù„ÛŒØ²Ù… خوا ته مخه ÙˆÚ©Ú“ÛŒ) روزولیت له Ø¬Ø±Ù…Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ جنګ ته زړه کیده ØŒ Ú†Û Ø¯ هیټلر مخه ونیسي، په اتلانتیک د ډیرو هڅونو برسیره ØŒ د امریکا خلک Ú†Û Ù„Ø§ اوس هم د خطرناک اقتصاد سره لاس او ګریوان ول ØŒ Ø¯Ø¬Ú«Ú“Û Ù…Ø®Ø§Ù„Ù ÙˆÙ„. روزویلت د ناپییلیتوب له امر څخه سر غړونه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒ او امر یی ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û Ù¾Ù‡ اتلانتیک Ú©Û Ø¯Û Ø¯ Ø¬Ø±Ù…Ù†Û Ø¨ÛŒÚ“Û Ú‰ÙˆØ¨Û Ø´ÙŠØŒ مګر هیتلر Ø¬Ú«Ú“Û ØªÙ‡ زړه نه ÚšÙ‡ کاوه.
روزویلت غوښتل ØŒÚ†Û ÛŒÙˆ دښمن ÚØ§Ù† ته پیدا Ú©Ú“ÙŠØŒØØªÛ Ú©Ù‡ چیرته امریکا نه هم غوښتل Ú†Û Ù¾Ù‡ دښمن برید ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ نو یو کس خو باید په امریکا Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ برید مانور تر سره Ú©Ú“ÙŠ Ù„Ú©Ù‡ مارکوس لسینوس کراسوس Ú†Û Ø³Ù¾Ø§Ø±Øª تاکوس Ø¯Û ØªÙ‡ اړ Ú©Ú“ Ú†Û Ù¾Ù‡ روم ØÙ…له ÙˆÚ©Ú“ÛŒ.
د Ø¬Ú«Ú“Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ هغه وخت لاره پرنیستل شوه ،کله Ú†Û Ø¬Ø§Ù¾Ø§Ù† د ایټالیا او Ø¬Ø±Ù…Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ یو Ø¯Ø±Û Ø§Ú“Ø®ÛŒØ²Ù‡ قرارداد لاسلیک Ú©Ú“. تولو خواو دا ژمنه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒÚ†Û ÛŒÙˆ له بل څخه به Ø¯ÙØ§Ø¹ کوو.هیتلر د ټولو ØªØØ¯ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ùˆ سره سره ،نه غوښتل Ú†Û Ù„Ù‡ امریکا سره جګړه اعلان Ú©Ú“ÙŠØŒ د Ø¬Ú«Ú“Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ لپاره جاپان یو ÚšÙ‡ ÙØ±ØµØª وه. لومړی کار، Ú†Û ÛŒÛŒ ÙˆÚ©Ú“ په جاپان Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÛŒ د تیلو او د Ø§ÙˆØ³Ù¾Ù†Û Ø¨Ù†Ø¯ÛŒØ²ÙˆÙ†Ù‡ ولږول، او د جاپان له Ø¬Ú«Ú“Û Ú…Ø®Ù‡ یی د اسیا په هیوادونو Ú©Û Ú«Ù¼Û Ø§Ø®ÛŒØ³ØªÙ†Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ د یو ÚšÙ‡ دلیل په توګه Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ ÙˆÚ©Ú“Ù‡. دغه کار جاپان مجبور Ú©Ú“ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ اندونیزیا Ú©Û Ø¯ تیلو او طبعو زیرمو له غنی Ø³ÛŒÙ…Û Ú…Ø®Ù‡ ګټه پورته Ú©Ú“ÙŠ. اروپایي نظامي Úواکونه Ú†Û Ù„Ù‡ Ø¬Ú«Ú“Û Ú…Ø®Ù‡ ستړی شوي ول ØŒ د اقیانوس په هیوادونو Ú©Û Ø¯ امریکا Ù…ØªØØ¯ ایالتونه یوازنی Úواک و، Ú†Û Ø¬Ø§Ù¾Ø§Ù† په جنوبي اسیا Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù„Ù‡ تیري کولو څخه منعه Ú©Ú“ÙŠ.
روزولت له سان دیاګو څخه پیرل هاربر په لور د Ø¨ØØ±ÙŠ Ø¨ÛŒÚ“ÛŒÙˆ په خوÚولو سره په جاپاني بیړیو ØÙ…له ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒ Ú†Û Ø¯Ù‡ په Ø¯Û Ø¯ÙˆÙ„ سره غوښتل، Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ امپراطوری د جنوبی سیمو زیرمو خواته وغزوي. روزولت جاپان ته Ø¯Ø§Ø³Û Ú©Ù„Ú©Ù‡ ضربه ورکړه Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ ØŒÚ†Û Ú©Ø±Ø§Ø³ÙˆØ³ سپارت تاکوس ته ورکړه. جاپان تیلو ته اړتیا درلوده، نو ÚÚ©Ù‡ دوی Ø¯Û ØªÙ‡ اړ ول ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ اندونیزیا تیری ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ Ø¯Ø¯Û Ú©Ø§Ø± لپار دوی لومړی باید د امریکا د پیرل هاربر د بیړیو تهدید له Ù…Ø®Û Ù„Ø±Û Ú©Ú“Ø§ÛŒ وای، دوی پرته له Ø¯Û Ú†Û Ù¾Ù‡ پیرل هاربر برید ÙˆÚ©Ú“ÛŒ بله کومه لاره نه درلوده. روزولت غوښتل، Ú†Û Ø¯ امریکایانو غوسه او کرکه ØŒ څومری Ú†Û Ø§Ù…Ú©Ø§Ù† لري راوپاروي، نو ده غوښتل Ú†Û Ø¯ جاپانیانو ØÙ…له تر کومه ØŒÚ†Û Ø§Ù…Ú©Ø§Ù† لري Ø®ÙˆÙ†Ú“Û ÙˆÙŠØŒ دا د Ù‡ØºÛ ØÙ…Ù„Û Ù¾Ù‡ څیر، Ú†Û Ø¬Ø§Ù¾Ø§Ù†ÛŒØ§Ù†Ùˆ پر روسانو وکړه، یوه ØºÙ„Ú†Ú©Û ØÙ…له وه. له Ù‡Ù…Ø§ØºÛ Ù„ØØ¸Û نه تر د پیرل هاربر Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ ØÙ…Ù„Û Ù¾ÙˆØ±Û Ø±ÙˆØ²ÙˆÙ„Øª او Ù…Ù„Ú«Ø±ÙˆÛŒÛ Ø¯Ø§ وپتیله ØŒÚ†Û Ø¯ جنګ دوه قومندانان ØŒ جنرال کیمل او شارت ته باید د جاپانیانو د بیړیو ÚØ§ÛŒ او هد٠د مالوماتو ورکولو څخه Ú‰Ú‰Ù‡ وشي اوڅومره Ú†Û Ø§Ù…Ú©Ø§Ù† لري دوی Ø¯Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù‡Ú©Ù„Ù‡ په تیاره Ú©Û ÙˆØ³Ø§ØªÙ„ شي او سم مالومات Ø¯Û Ù†Ù‡ ورکول کیږي، وروسته بیا دوی د ØÙ…Ù„ÛŒ کولو په خاطر تورن شول.(په Ø¯Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÛŒÙˆÚ©Û Ú©Ø§Ù†Ú«Ø±ÛŒØ³ داوړه قومندانان بی ګناه اعلان Ú©Ú“Ù„ او پس له مرګه یی دوی ته بیرته Ø®Ù¾Ù„Û Ø±ØªØ¨Û ÙˆØ±Ú©Ú“Û).
د اردو بورد په هماغه وخت Ú©Û Ø¯Ø§ ومندله او د Ø§ÙØ´Ø§ شویو اسنادونو له Ù…Ø®Û ØªØµØ¯ÛŒÙ‚ شوه Ú†Û ÙˆØ§Ø´Ù†Ú«ØªÙ† Ú‰ÛŒ سي په Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒØ¯Ù‡ Ú†Û ØÙ…له Ú©ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Ù‡ØŒ اودوی په Ø¯Û Ù‡Ù… پوهیدل Ú†Û Ø¯ جاپانیانو بیړی چیرته دي او په کوم لور Ø±ÙˆØ§Ù†Û Ø¯ÙŠ.
د نومبر په ۲۹مه د امریکا د Ø¯ÙØ§Ø¹ وزیر د یونایټد پریس خبریال جوی لیب ته د ØÙ…Ù„Û Ø¯ وخت او ÚØ§ÛŒ په اړه یو پیغام وښود.همدارنګه د نیویارک تایمز Û±Û²/Û¸/۴۱په ÚØ§Ú«Ú“Û Ú«Ù†Ù‡ پیرل هاربر په Û±Û³Ù… مخ Ú©Û ØŒ یو رپورت خپور Ú©Ú“ÛŒ وه، Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú©Û ÙˆÛŒÙ„ Ø´ÙˆÛ ÙˆØŒ Ú†Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒØ§Ù†Ùˆ ته په پیرل Ù‡Ø§Ø±Ø¨Ø±Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ برید وخت او ÚØ§ÛŒ لا د Ù…Ø®Û Ù…Ø§Ù„ÙˆÙ… وه. د امریکایانو په وار وار دغه ادعا Ú†Û Ø¬Ø§Ù¾Ø§Ù†ÙŠ بیړیو Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ د هاوایی پر لور Ø±ÙˆØ§Ù†Û ÙˆÛ ØŒØ®Ù¾Ù„Û Ø±Ø§Ø¯ÛŒÙˆÛŒÛŒ Ú…Ù¾Û Ø¨Ù†Ø¯Û ÙŠÙŠ Ú©Ú“Û ÙˆÛ Ø¯Ø±ÙˆØ§Øº وه. د NSA د ارشی٠په هغو مخابراتي Ú©Ø´Ùیاتو Ú©ÛØŒ Ú†Û Ù„Ø§ تر اوسه ساتل Ø´ÙˆÛ Ø¯ÙŠ ØŒ یویی هم د UNCODED د شریا په نامه د جاپاني بیړی پیغام دی ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú©Û Ø°Ú©Ø± شوي دي،†د 30.00 N,154.20 موقعیت په لور ØØ±Ú©Øª به Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û ÚØ§ÛŒ ته د دسمبر په 3 مه ورسیږي.â€( proceding to a postion 30.00 N, 154.20.expected to arrive at that pointon 3 December).(near HI)ولسمشر lyndon Johnson هم غوښتل، Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Ùˆ هغو ملګرو سره په تجارت Ú©Û Ù…Ø±Ø³ØªÙ‡ ÙˆÚ©Ú“Û Ú©ÙˆÙ…Ùˆ Ú†Û Ø¯ وسلو Ú©Ø§Ø±Ø®Ø§Ù†Û Ø§Ùˆ نظامي Ú©Ù…Ù¾Ù†Û Ø¯Ø±Ù„ÙˆØ¯Û ØŒ او Ø¯Ø¯Û Ú©Ø§Ø± لپاره هغه باید په ویتنام Ú©Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ پیل Ú©Ú“Û ÙˆÙ‡ØŒ ده غوښتل، Ú†Û Ù¾Ù†ØªØ§Ú«ÙˆÙ† او سي ای Ø¢ Ú†Û Ù¾Ø± کیوبا برید ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ او له ټولونه زیات ده غوښتل Ú†Û Ø¯ امریکا خلک Ø¯Û ØªÙ‡ وهڅوي Ú†Û Ù„Ù‡ Ø¬Ú«Ú“Û Ù†Ù‡ پرته بله هیڅ کومه لاره نشته.
د 1964Ù… د اګوست په 5مه ورÚپاڼو په ټوله امریکه Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û Ø±Ù¾ÙˆØ±Ù¼ÙˆÙ†Ù‡ خپاره Ú©Ú“Ù„ Ú†Û ØŒ د امریکا د خلکو مخال٠ورانکاري، Ú†Û Ø¯ ویتنام په اوبو Ú©Û ÙØ¹Ø§Ù„یت کوي په تیره بیاد تونکین په خیلج Ú©Û Ù†ÙˆÙŠ بریدونه ترسره Ú©Ú“ÙŠ. په رسمي خبرونو Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û Ø±Ø§ØºÙ„ÙŠ وو، Ú†Û Ø´Ù…Ø§Ù„ÙŠ ویتنام د سمندر ضد بیړیو پرامریکایي بیړی USS Maddox Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù‡ØºÙ‡ وخت یو برید تر سره Ú©Ú“ ØŒ کله Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ بیړی پر خپل ورÚني ÚØ§Ø± لګیا وه. ØÙ‚یقت خو دا وه ØŒÚ†Û Ø¯ امریکا سمندري بیړی، د جنوبي وییتنام او د لوشن هوایی Úواکونو په شمالي ویتنام Ú©Û Ù¾Ø± یوه Ù‡Ø¯Ù Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ برید لپاره د استخباراتي مالوماتو په راټولولو لګیاوه ØŒ دغه راز دا هم جوته شوه، Ú†Û Ø¯ جنوبي ویتنام بیړیو د امریکا پر سمندري بیړیو کومه ØÙ…له نه وه Ú©Ú“Û. کپتان John J.Herrick د ګل٠په خلیج Ú©Û Ø¯ تسک Ùورس قومندان، واشنګټن Ú‰ÙŠ سي ته بیسیم ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û ØŒ دغه رپورت په بیړی Ú©Û Ø¯ سمندری کاش٠د غلط ثبت پایله وه -Ú†Û Ú‰ÛŒØ± زیات لیواله کس وه ØŒ په بیړی Ú©Û ÛŒÛŒ د Ø®Ù¾Ù„Û Ø¹Ù…Ù„Û Ø§ÙˆØ§Ø²ÙˆÙ†Ù‡ ثبت Ú©Ú“ÙŠ او په غوسه شوی وه.
لیندي جانسن سره Ø¯Ø¯ÛØŒ Ú†Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒØ¯Ù‡ØŒ Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ رپورت سم نه دی، په هماغه شپه یی په ملی تلویزیون Ú©Û Ù¾Ù‡ شمالي ویتنام د هوایی بریدونو پلیدل اعلان Ú©Ú“Ù„ØŒâ€Ø¯ هغه برید Úوابي برید ØŒÚ†Û Ù‡ÛŒÚ… کله هم نه وه تر سره شویâ€.
جورج ایچ ډبلیو بوش هم په عراق Ú©Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ غوښتله.ده هم د کراسوس په شان Ù¾ÛŒØ³Û Ú‰ÛŒØ±Û Ø²ÛŒØ§ØªÛ ØºÙˆÚšÛŒØ¯Ù„ÛØŒ په ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û ØªÙˆÚ«Ù‡ د تیلو پیسÛ. د اوپیک شریکان په Ø¯Û Ú©Û Ù¾Ø§ØªÛ Ø±Ø§ØºÙ„Ù„ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ منÚني Ø®ØªÛŒÚ Ú©Û Ø¯ تیلو تولید Ú©Ú†Ù‡ وساتي او د تیلو مارکیت د عراق په تیلو Ú‰Ú© شو، Ú†Û ØªÙ‚Ø±ÛŒØ¨Ø¢ د Ù¼ÙˆÙ„Û Ø³ÛŒÙ…Û Û±/۳مه برخه تیل له عراق څخه راتلل.
جورج بوش ددلپاره، Ú†Û Ø¯ تیلو نرخ له پریوتو او ÚØ§Ù† له نور تاوان څخه Ùˆ ژغوري ،غوښتل ÛŒÛØŒÚ†Û مارکیټ ته د عراق د تیلو مخه ونیسي،مګر ده هم د روزولت په څیر یو بل اړخ ته اړتیا درلوده ØŒ Ú†Û Ù„ÙˆÙ…Ú“ÛŒ ØØ±Ú©Øª ØªØ±Û Ø´Ø±ÙˆØ¹ Ú©Ú“ÙŠ.
عراق له ډیر پخوا څخه هیله درلوده ØŒÚ†Û Ø¯ ÙØ§Ø±Ø³ خلیج ته لاس رسی پیدا Ú©Ú“ÙŠØŒ او ÚØ§Ù† یی د کویت د شمالي Ù¾ÙˆÙ„Û Ø³Ø±Ù‡ په نری تړانګه Ú©Û Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ø§ØØ³Ø§Ø³ÙˆÙ„Ùˆ. له Ø¨Ù„Û Ø®ÙˆØ§ یی ایران په Ú…Ù†Ú« Ú©Û Ø¯ ØØ±ÛŒÙ په توګه پروت وه. جورج بوش Ú†Û Ø¯ ایران او اعراق د Ø¬Ú«Ú“Û Ù¾Ø± مهال د Ø§Ø¹Ø±Ø§Ù‚Û ÙÙˆÚویانو سره ØŒ نظامي Ù…Ø±Ø³ØªÛ Ú©Ú“Û ÙˆÛ ØŒ د April Glaspie له Ù„Ø§Ø±Û ØµØ¯Ø§Ù… ØØ³ÛŒÙ† ته یو پیغام واستوه ØŒÚ†Û Ú©Ù‡ عراق د کویت یوه لویه برخه قبضه هم Ú©Ú“ÙŠØŒ نو د امریکا Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایلات به په Ú©Û Ù‡ÛŒÚ… ډول مداخله ونه Ú©Ú“ÙŠØŒ صدام په لومه Ú©Û Ú«ÛŒØ± شو او په کویټ یی برید ÙˆÚ©Ú“.
Ø¨Û Ù„Ù‡ Ø´Ú©Ù‡ Ú†Û Ø¯ امریکا خلکو به هیڅ کله به نه وای غوښتي، Ú†Û Ø¯ خپلو ÚØ§Ù…نو او لورګانو ژوند د تیلو د تولید په خاطر په Ø®Ø·Ø±Û Ú©Û ÙˆØ§Ú†ÙˆÙŠ.نو بوش یو دسیسه جوړه Ú©Ú“Ù‡ او عامه اړیکو یو کمپنئ Ú†Û Ø¯ مالي ورکوونکو په پیسو ډیره شتمنه Ø´ÙˆÛ ÙˆÙ‡ ØŒ دغه اداره یوه ډیره صنعتي او یوه دروغجنه اداره وه.
Ø¯ØºÛ Ú©Ù…Ù¾Ù†Ø¦ یوه نه Ù‡ÛŒØ±ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¬Ø¹Ù„ÙŠ قیصه جوړه Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û ØŒ په امریکا د کویت د سÙیر لورپه یو تلویزیون Ú©Û Ø±Ø§ÚšÚ©Ø§Ø±Ù‡ شوه ØŒ ګویا Ú†Û Ø¯Ø§ یو Ù‡ نړسه ده ØŒ او یوه زړه Ø¨ÙˆÚ«Ù†ÙˆÙ†Ú©Û Ú©ÛŒØ³Ù‡ یی ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒÚ†Û Ø§Ø¹Ø±Ø§Ù‚ÙŠ ÙÙˆÚیانو د کویت له روغتون څخه هغه ماشین لوټ Ú©Ú“ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù‡ØºÛ Ú©Û Ù‡ØºÙ‡ ماشومان ساتل کیدل کوم Ú†Û Ù„Ù‡ Ù…ÙˆØ¯Û Ù…Ø®Ú©Û Ø²ÛŒÚ–ÛŒØ¯Ù„ او Ù†ÙˆÛ Ø²ÛŒÚ–ÙˆÙ„ Ø´ÙˆÛ Ù…Ø§Ø´ÙˆÙ…Ø§Ù† پر یخه ÚÙ…Ú©Ù‡ واچول تر څو، Ú†Û Ù…Ú“Ù‡ شول. هغه رسینیو Ú†Û Ù¾Ù‡ دغه دسیسه Ú©Û Ù„Ø§Ø³ درلوده ØŒ په Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Ù‡ یی سر ونه خوږاوه ØŒÚ†Û Ù„Ù‡ Ù†Ú“Ø³Û Ú…Ø®Ù‡ پوښتنه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ ØŒ کله Ú†Û Ø¹Ø±Ø§Ù‚ÙŠ پوÚیانو ماشومان په ÚÙ…Ú©Ù‡ واچول ،نو تا بیا وروسته Ú…Ù‡ ÙˆÚ©Ú“Ù„ ØŒ تا ÙˆÙ„Û Ù…Ø§Ø´ÙˆÙ…Ø§Ù† په کمپله او یا په کوم بل شي Ú©Û ØªØ§Ùˆ نه Ú©Ú“Ù„ ØŒ تر Ú…Ùˆ د دوی ژوند وژغورÛ.
د امریکا خلک Ú†Û Ø¯ ماشومانو د Ø³Ø§ØªÙ†Û Ø¯ ماشین په کیسه سخت په غوسه شوي ول، دبیابان ØªÙˆÙØ§Ù† په نامه د عملیاتو ملاتړ ÛŒÛ ÙˆÚ©Ú“ØŒ Ú†Û ÙˆÛŒ نشوکړای Ú†Û ØµØ¯Ø§Ù… له قدرته وغورÚوي، مګر همدومره یی ÙˆÚ©Ú“Ù„ ØŒÚ†Û Ø¯Ø¯ÙˆÙ‡ کلونو لپاره مارکیت ته د کویت د تیلو مخه ونیوله، او د عراق د تیلو صادرات یی Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ú©Ú“Ù„. خپلو کورنو ته زموږ د ÚØ§Ù…نو او لورګانو راستنیدل د سختو او تلپاتو روغتیایی ستونزو سره په ظاهره د تیلو د ګټو په پدل Ú©Û Ú©ÙˆÙ… غټ قیمت نه وه.
د عراق له Ø¬Ú«Ú“Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ ØŒ یوه بله جګړه ØŒ په Ø¨ÙˆØ³Ù†ÛŒØ§Ú©Û Ú©ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û ÙˆÙ‡ ØŒ Ú†Û Ø¯ طبعي زیرمو غني سیمي لري . Ø¯Ø¯Û Ø¬Ú«Ú“Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ هم ÛŒÙˆÛ Ø¯Ø³ÛŒØ³Û ØªÙ‡ ضرورت و، Ú†Û Ù¾Ø±Û Ø¯ Ø¬Ú«Ú“Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ د خلکو ملاتړ لاسته راوړي. د Ùیکرت انÚور (کیڼ خواته) Ú†Û Ø¯ اغزن سیم د Ú©Ù¼Ø§Ø±Û Ù„Ù‡ شا نه په Úیر ګوري Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ وکارول شو Ú†Û Ø¯ نوي پیر شته والی ثابت کړي،†د تمرکز کمپ†د (belson 92) سرلیک ښایي Ú†Û ØŒ د نازي ØªØ±Ù‡Ú«Ø±Û Ø³Ø±Ù‡ په تړاو Ù¼ÙˆÙ„Û Ù†Ø§Ø¯ÙˆØ¯Û Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ انÚور Ø´ÙˆÛ ÙˆÛ Ú†Û ØŒ نورو هیوادنو ته د امریکايي لښکرو د لیږلو ضرورت په ګوته Ú©Ú“ÙŠ.
مګر کله، Ú†Û ÛŒÙˆ جرمني ژورناست ترنوپولجي ته، چیرته Ú†Û ÙˆÛŒÙ„ کیده Ú†Û Ø¯ تمرکز کمپ Ù¾Ú©Û Ø¯ÛŒ لاړ او غوښتل یی ØŒÚ†Û Ù„Ù‡ دغه کمپ څخه یو مستند Ùلم جوړ Ú©Ú“ÙŠØŒ دوی دا ومندله Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ انÚور جعلي وه. هغه کمپ Ú†ÛØŒ په ترنوپولجي Ú©Û ÙˆÙ‡ ØŒ د تمرکز کمپ نه Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ مهاجرینو یو مرکز Ùˆ. او همدارنګه له دغه ÚØ§ÛŒ نه اغزن سیم هم نه Ùˆ تاوشوی. کله Ú†Û Ø§ØµÙ„ÙŠ انÚور په ډیر غور سره وازمول شو، دا ثابته شوه Ú†Û ØŒ انÚور اخیستونکي دا تصویر د Ú©Ù¼Ø§Ø±Û Ø¯ ÛŒÙˆÛ Ù…Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÛ Ø¨Ø±Ø®Û Ù†Ù‡ ایستل شوی Ùˆ. دا خپله انÚور ګر و، Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ د خلکو په Ù…ÛŒÚ Ú©Û ÙˆÙ„Ø§Ú“ÙˆØŒ او د مهاجرینو تصویر یی ایستلو.
امریکایان یو ÚÙ„ بیا وغولول شول، Ú†Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ عمل ملاتړ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ د کوم Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ باید نه وای Ú©Ú“ÛŒ.
په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ Ú©ÛØŒ Ú†Û Ù¼ÙˆÙ„Ùˆ امریکایی ÙˆÙ„Ø³Ù…Ø´Ø±Ø§Ù†ÙˆØ¬Ú«Ú“ÛØŒ د خپلو شخصي موخو په خاطر Ú©Ú“ÙŠ دي، مګر هیڅ چا هم د کلنتن په څیر نهایی ØØ¯ ته نه ÙˆÛ Ø±Ø³ÙˆÙ„Û. په عامه Ù…ØØ¶Ø±Ú©Û د مونیکا لیونسکي دبیان او Ø´Ø§Ù‡Ø¯Û Ø³Ø±Ù‡ جوخت، کلنتن په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† او سوډان Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ کروز مزایلو د ویشتلو امر ورکړ،او تور یی ولګاوه ØŒÚ†Û Ø¯ÙˆÛŒ پاخه او کره سندونه لري ØŒÚ†Û Ø§Ø³Ø§Ù…Ù‡ بن لادین (د Ø§ÙØºØ§Ù†Ø§Ù†Ùˆ پخوانی ملګری) هلته کیمایی ÙˆØ³Ù„Û Ø¬ÙˆÚ“ÙˆÙŠ. د کڼدورو د انÚورونو له ازموینو څخه دا جوته شوه ØŒ Ú†Û Ø¯Ù„ØªÙ‡ هیڅ ډول ÙˆÚ˜ÙˆÙ†Ú©Û ÙˆØ³Ù„Û Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯Û Ù†Ù‡ ÙˆÛ.
سي Ø¢ÛŒ ای ډاډ ورکړی و، Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ د بیالوژیکي وسلو د شته والی لپاره هغه خاوره Ø§Ø²Ù…ÙˆÙ„Û ÙˆÙ‡ØŒ Ú†Û Ø¯Ø¯ÙˆÛŒ پر مخ ÙˆÙ„ÛŒØ¯Ù„Û ÙˆÙ‡ØŒ او د Ø§Ø²Ù…ÙˆÛŒÙ†Û Ù¾Ø§ÛŒÙ„Ù‡ مثبت وه، په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ Ú©Û ØŒ Ú†Û Ù„Ù‡ برید څخه Ù…Ø®Ú©Û Ù¾Ù‡ هغه ÚØ§ÛŒ Ú©Û Ù‡ÛŒÚ… Ø¯Ø§Ø³Û Ø®Ù„Ø§ØµÙ‡ خاوره پرته نه وه.سوډان نړیوالو څارونکو ته بلنه ورکړه Ú†Û ØŒ را شي اودعصبي غاز د اثبات لپاره د کارخاني Ù¾Ø§ØªÛ Ø´ÙˆÙ†Ú©Û ÙˆØ§Ø²Ù…Ø§ÛŒÛŒØŒ مګر کلنټن په Ø¯Û Ù¼Ù†Ú«Ø§Ø± کاوه، Ú†Û Ù‡Ù„ØªÙ‡ دغه ÙˆØ³Ù„Û Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯Û ÙˆÛ. په سودان Ú©Û Ø¯ØºÙ‡ ،د اسپرین د Ø¨Û Ø¶Ø±Ø±Ù‡ درملو د جوړولو کارخانه وه، Ú†Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ بیا Ø¯Ø¯Û Ú©Ø§Ø±Ø®Ø§Ù†ÙŠ څیښتن د تاوان غوښتلو دعوه ÙˆÚ©Ú“Ù‡.
په Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ú©Û Ù‡ØºÙ‡ سیمه Ú†Û Ø¯ کروز ØªÙˆØºÙ†Ø¯Û Ø¨Ø±ÛŒØ¯ Ù¾Ø±Û Ø´ÙˆÛŒ وه، وروسته څیړنو وښودله ØŒ Ú†Û Ø¯Ø§ یو جومات وه.
په عین ØØ§Ù„ Ú©Û Ù¾Ù‡ کوسو Ùˆ kosovo د عامه ÙˆÚ˜Ù†Û Ø§Ùˆ تیریو په اړه خبرونه په میډیا Ú©Û Ø®Ù¾Ø±ÛŒØ¯Ù„(Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ سودان Ú©Û Ø¯ امریکا د شرمیدلو نه د خلکو پام واړوي) Ù„Ú©Ù‡ زیړ Ø±Ù†Ú«Û Ø§Ùˆ Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§ØªÙŠ Ø®Ø¨Ø±ÙˆÙ†Ù‡ ول Ú†Û ØŒ په کیوبا Ú©Û Ø¯ د خیالي تیریو او ظلمونو په اړه د william Randoph Hearst’s خیالي خبرونو ته ورته وو ØŒÚ†Û Ú©Ø§Ù…Ù„Ø¢Ø± Ø¨Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ù‡ او غلط ول، اوپه Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ سره دامریکا خلک یوÚÙ„ بیا وغولیدل. پورته انÚور Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú©Û Ø¯ سلوبودان ملاسویچ دعام وګړیو ÙˆÚ˜Ù„ انÚور شوی ØŒ د امریکا په ټولو انÚوریزو شبکو Ú©Û ÚšÙˆØ¯Ù„ شوی وه.
Ù„Ú©Ù‡ په جرمني Ú©Û Ø¯ هیټلر تر Ù…Ø´Ø±Û Ù„Ø§Ù†Ø¯ÛØŒ زموږ په هیواد Ú©Û Ù‡Ù… Ø¯Ø§Ø³Û Ù¾ÛŒÚšÛ Ø´ØªÙ‡ دي Ú†ÛØŒ د خلکو په زړونو Ú©Û ÛŒÛ Ø³Ø®ØªÛ Ø®Ø·Ø±Ù†Ø§Ú©Ù‡ ÙˆÛŒØ±Û Ø§Ùˆ ÙˆØØ´ØªÙˆÙ†Ù‡ اچولي دي ØŒ د Ø³Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ توګه د نیویارک د تجارتي مرکز New York world Trade Center الوزول، د OK city federal building, د Ø§ÙˆÚ©Û ÚšØ§Ø± د ÙØ¯Ø±Ø§Ù„ÙŠ ÙˆØ¯Ø§Ù†Û Ø§Ùˆ د المپیک پارک بم ایښودنه، Olympic Park bomb (په ډیر مهارت سره Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆÙŠ وو، Ú†Û Ø¯ TWA د اتو سوو وژولو په هکله د شاهدانو نه د میډیا پام واړوي) Ø±Ø³ÛŒÙ†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ Ú©Û Ú‰ÛŒØ±Û Ú†Ù¼Ú©Û Ø¯ÙŠ ØŒ Ú†Û Ø¯Ø¯ØºÙ‡ ډول پیښو Ù¾Ú“Ù‡ پر بنسټپالو ورواچوي، “برعکس، پراخه ÚšÛ Ø§Ú“Ø®Û ØªÙˆØ·ÙŠÙ‡ â€Ø¯Ø§ دښمنان زموږ په Ù…Ù†ÛŒÚ Ú©Û Ø¯ÙŠ ØŒ او د هیټلر او سیسرو له دروغ ویلو څخه هیڅ توپیر نه لري.
مګر په یوه نږدي ازموینه Ú©Û Ù„Ú©Ù‡ â€œÚ©ÙˆØ±Ù†Û ØªØ±Ù‡Ú«Ø±ÙŠâ€ Ø¯Ø§Ø³Û ÚšØ§ÛŒÛŒ Ú†Û ØŒ Ù¾ÛŒÚšÛ Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ وي ØŒ Ù‡Ø³Û Ù†Ù‡ پیښیږي. ای٠بی ای، د اماد سلام په نامه ،په نړیوال تجارتي مرکز Ú©Û ÛŒÙˆ خبرلوڅ درلوده، ده ای٠بي ای ته خبر ورکړ او غوښتل یی، Ú†Û Ø¯Ø§Ø¨Ù…ÙˆÙ†Ù‡ ØŒ خنثی Ú©Ú“ÙŠØŒ ای٠بی Ø¢ÛŒ ورته د نه Úواب ورکړو. د ایلوهیم ښار، په Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¯ سپینو جدایي غوښتونکو مرکز،د ټایم Ù…Ú© ویګ د ØªÙØ±ÛŒØ کولو ښار، د Ø§ÙˆÚ©Û ÚšØ§Ø± د Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù†Û Ú…Ø®Ù‡ Ú…Ùˆ Ø§ÙˆÙ†Û Ù…Ø®Ú©Û Ø¯ ای٠بي ای د یو خبر لوڅ لخوا تاسیس شوی او چلول کیده. او هیڅ چاهم دا روښانه نه Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û Ø¯ Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù†Û Ù†Ù‡ دوه Ø§ÙˆÙ†Û Ù…Ø®Ú©Û .دغه دویم رایډر ترک په دغه مخÙÙŠ کمپ Ú©Û ØŒÚ†Û Ø¯ ایلوهیم ښار په نیمايي لاره Ú©Û Ø¯ اوکلاهوما ښار په لور پروت دی ØŒ Ú…Ù‡ کول .
نن موږ Ù„Ú©Ù‡ د کراسوس د وخت د رومیانو ØŒ او د هیټلر د ÙˆØ§Ú©Ù†Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ جرمنانو په څیر ØŒ ګواښول کیږو Ú†Û ØŒ یو ډیر Ú‰Ø§Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ÚšÙ…Ù† مو تهدیدوي، دا یو سخت زړی،پټ، په هر ÚØ§ÛŒ Ú©Û ØØ¶ÙˆØ± لرونکی، او له خطره بچ دښمن دی، او دا به تر هغو له مینÚÙ‡ لاړ نشي ØŒ Ú…Ùˆ Ù¾ÙˆØ±Û Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– ØÚ©ÙˆÙ…ت د ØÙ‚وقو په نامه یو زوړ او اØÙ…قانه قانون له Ù¾ÚšÙˆ رانیولی وي.
Ù„Ú©Ù‡ د روم او جرمني په څیر ØŒ ØÚ©ÙˆÙ…ت خلکو ته دا بهانه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÙˆÙŠ Ú†Û ØŒ Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø¨ØØ±Ø§Ù† له مینÚÙ‡ لاړشي، خپل قدرت او واک ته باید پراختیا ورکړل شي. Ø§Ú«Ø±Ú†Û Ø¯ کاسیو دساعت بمونه د Ú©Ù…Ø±Û Ù„Ù‡ Ù…Ø®Û Ù†Ù‡ تیریدلی شي، او په لوړ اواز غږیدونکو ته ÚØ§Ù† رسولی شي، ډارونکي او قوي اخطارونه راکولی شي، نو دا به یوه مشروع پوښتنه وي، Ú†Û ÙˆÙ¾ÙˆÚšØªÙ„ شي، Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ Ø¨ØØ±Ø§Ù† څومر ریښتونی دی ،او زموږ د خپلو رهبرانو په لاس به د دسیسو قیمت څومره وي؟
او Ú©Ù‡ غولیدلی کسان دي Ú†Û Ø¯ سیسرو لخوا ورته کاسیو ساعتونه او جعلي بمونه ورکړل شوي دي ØŒ او یا هم ورته د هیټلر لخوا نصوراي کمیسونه ورکړل شوي Ú†Û ÙˆØ§ÛŒ غوندي.
ایا امریکا په دننه Ú©Û ØªØ±ÙˆØ±ÛŒØ²Ù… په ریښتیا هم له بهر څخه راغلی دی؟ او Ú©Ù‡ Ù¼ÙˆÙ„Û Ø¬ÙˆÚ“Û Ø´ÙˆÛ Ú‰Ø±Ø§Ù…Û Ø¯ÛŒØŸØŒ Ú†Û Ø§Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§Ù† Ø¯Û ØªÙ‡ قانع Ú©Ú“ÙŠ ØŒ Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ بله هیڅ لار نلري ØŒ پرته له Ø¯Û Ú†Û Ø¬Ù…Ù‡ÙˆØ±ÛŒØª له لاسه ورکړي او د ÚØ§Ù† غوښتونکو امپراطورانو ØØ§Ú©Ù…یت ومني او یا یو نوی هیټلر ته غاړه کیښږدي؟
د غه ترهګریز اعمال Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¯ ترهګرو لخوا ترسره کیږي، اود بدلون د راوستلو لپاره د خلکو ملاتړ له لاسه ورکوي ØŒ دلته باید وویل شي ØŒÚ†Û Ù¾Ù‡ ØÙ‚یقت Ú©Û Ù‡ÛŒÚ… ترهګیز اعمال نشته،او دا Ù¼ÙˆÙ„Û ØŒØ¬ÙˆÚ“Û Ø´ÙˆÛ Ù¾ÛŒÚšÛ Ø¯ÙŠ Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ Ú‰Ù„Û Ù¾Ø±Û ØªÙˆØ±Ù†Û Ú©Ú“ÙŠ ØŒÚ†Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ ØŒ اوسني ØØ§Ú©Ù… وضعیت ته بدلون ورکړي.
یو ÚÙ„Û Ú†Û ÛŒÛŒ له لاسه ورکړو،رومیانو بیا هیڅکله هم جمهوریت لاسته رانه وړه، همدارنګه جرمنانو هم Ú†Û ÛŒÙˆ ÚÙ„Û Ø¬Ù…Ù‡ÙˆØ±ÛŒØª له لاسه ورکړو، بیایی هیڅلکه هم لاسته رانه ÙˆÚ“Ù‡. په داړو قضیو Ú©Û ØŒ ملت کاملآ مات شوی و، تر Ù‡ØºÛ Ú†Û Ø®Ù„Ú©Ùˆ بیرته خپلواکي تر لاسه Ú©Ú“Ù‡.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ØŒ کله Ú†Û Ú©Ø±Ø§Ø³ÙˆØ³ درته وایي Ú†Û Ø³Ù¾Ø§Ø±Øª تاکوس راروان دی.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ØŒ کله Ú†Û Ù¼Ú«Ø§Ù† په Ú©ÙˆÚ…Ùˆ Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û Ú†Ù„Ù†Ø¯ کوي، Ú†Û Ø¯ خلکو زړونو Ú©Û ÙˆÛŒØ±Ù‡ راوپاروي.
هغه وخت په یاد ولرﺉ ØŒ کله Ú†Û Ø±ÛŒØ®Ø³ØªØ§Ú© Ø³ÙˆØ²ÙˆÙ†Û Ú©ÙˆÙŠ
هغه وخت په یاد ولرﺉ ØŒ کله Ú†Û ÙˆÙ„Ø³Ù…Ø´Ø±Ø¯ عامه ÙˆÚ˜Ù†Û Ø¯ وسلو په اړه تاسو ته دروغ وايي.