Ù…ØØ±Ù… او د کربلاناورين ( ۵ ) برخه .      Â
ليکوال :
علامه Ù…ØÙ…د معين الدين Ø£Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ØŒØ§ÙØºØ§Ù†ÙŠ Ú©Ø§Ù† الله تعالي له ودامت برکاته .
د إسلام د څلرم خليÙÙ‡ اميرالمؤمنين Ø³ÙŠØ¯Ù†Ø§ØØ¶Ø±Øª علي ابن أبي طالب ( عليه السلام) مناقب او ÙØ¶Ø§ÙŠÙ„ :
بسمه تعالی !!!
Ù…ØØªØ±Ù…Ùˆ مسلمانانو ! مطابق د Ø¹Ù‚ÙŠØ¯Û Ø¯ أهل السنت والجماعت ØØ¶Ø±Øª أميرالمؤمنين علي (رضي الله عنه) څلرم شخص دئ له Ø®Ù„ÙØ§Ø¤ راشدينو څخه ØŒ او وروسته له أمير المؤمنين عثمان بن Ø¹ÙØ§Ù† (رضي الله عنه) څخه څلرم شخص دئ ØŒ Ú†ÙŠ په Ø£ÙØ¶Ù„يت Ú©ÚšÙŠ پر نورو ټولو ØµØØ§Ø¨Ù‡ کرامو باندي پرته له ØØ¶Ø±Øª أبوبکر ØŒ عمر ØŒ عثمان (رضي الله عنهم) څخه موقعيت او قرار لري .
ÙØ¶Ø§ÙŠÙ„ او کمالات دده مبارک أظهر من الشمس دي ØŒ خو په Ø¯Û ÙˆØ¬Ù‡ Ú†ÙŠ دَی مبارک د Ø£ØµØØ§Ø¨Ù العباء او د أهل بيت النبوة دوهم شخص دئ او دغه مبارکه مياشت د Ù…ØØ±Ù… Ø§Ù„ØØ±Ø§Ù… د أهل بيت د ÙØ¶Ø§Ø¦Ù„Ùˆ له بيانولو سره ÙˆØ§Ø¶Ø Ø§Ùˆ ښکاره ØªÙ†Ø§Ø³ÙØ¨ لري غواړم Ú†ÙŠ دده مبارک ÙØ¶Ø¢Ø¦Ù„ او مناقب هم په Ø¯Û Ø³Ù„Ø³Ù„Ù‡ Ú©ÚšÙŠ درج Ú©Ú“Ù…Â .
( Û± ) : کله Ú†ÙŠ د إسلام پيغمبر له ( صلی الله عليه وسلم) ØØ¬Ø© الوداع څخه ÙØ§Ø±Øº سو او د Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ù†ÙˆØ±Û Ù¾Ø± طر٠باندي سره له Ø§ØµØØ§Ø¨ کرامو راروان سو ØŒ نو کله Ú†ÙŠ Ùˆ « غدير Ø®Ùم» ته Ú†ÙŠ له ناØÙŠÙˆ څخه د جØÙÛ Ø¯Ø¦ او په Ù…Ù†Ú Ú©ÚšÙŠ د Ù…Ú©Û Ù…Ø¹Ø¸Ù…Û Ø§Ùˆ Ù…Ø¯ÙŠÙ†Û Ù…Ø·Ù‡Ø±Û ÙˆØ§Ù‚Ø¹ دئ راورسيدئ نو مخ مبارک ÙŠÛ Ùˆ خپلو مبارکو Ø£ØµØØ§Ø¨Ùˆ ته Ø±Ø§ÙˆÚ«Ø±ÚØ§ÙˆØ¦ او داسي ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ ÙˆÙØ±Ù…ايل :
 أ لستم تعلمونَ أني اولی بالمؤمنينَ من Ø£Ù†ÙØ³Ù‡ÙÙ… ØŸ قالوا بلی ! .
يعني Ø§Û Ø§ØµØØ§Ø¨Ùˆ ! ايا نه ياست تاسي Ú†ÙŠ عالمان ياست تاسي په Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Ù‡ Ú†ÙŠ زه ډير Ù†Ú˜Ø¯Û ÙŠÙ… Ùˆ مؤمنانو ته ØŒ يا ډير دوست يم د مؤمنانو له Ù†ÙØ³Ùˆ او ÚØ§Ù†Ùˆ څخه د Ø¯ÙˆÛ ØŸ Ø§ØµØØ§Ø¨Ùˆ ورته وويل Ú†ÙŠ هو ! (يعني Ø¨ÛØ´Ú©Ù‡ ته Ùˆ مؤمنانو ته د Ø¯ÙˆÛ ØªØ± ÚØ§Ù†Ùˆ Ùˆ Ø¯ÙˆÛ ØªÙ‡ ډير ÙˆØ±Ù†Ú˜Ø¯Û ÙŠÛ Ø§Ùˆ Ø¯Ø¯ÙˆÛ ØªØ±ÚØ§Ù†Ùˆ د Ø¯ÙˆÛ Ú‰ÙŠØ± دوست ÙŠÛ ) .
وروسته له Ø¯Û Ø¯ إسلام پيغمبر د ØØ¶Ø±Øª علي (رضي الله عنه) لاس ونيوئ او داسي ÙŠÛ ÙˆÙØ±Ù…ايل :
اللهم Ù…ÙŽÙ† کنت٠مولاه ÙØ¹Ù„ÙŠ مولاه ØŒ الله والي من والاه Ùˆ عادي من عاداه ØŒ أنصر Ù…ÙŽÙ† نصره Ùˆ اخذل من خذله ØŒ اللهم ادرالØÙ‚Ù‘ÙŽ معَه ØÙŠØ«Ù دارَ  ( مدارج النبوة Ù„Ù„Ù…ØØ¯Ø« الدهلوي ص۴۰۱) .
يعني Ø§Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ ! د هر چا Ú†ÙŠ زه مولا يم نو علي هم د هغه مولا دئ ØŒ Ø§Û Ø§Ù„Ù„Ù‡! دوستي او Ù…ØØ¨Øª ÙˆÚ©Ú“Ù‡ له هغه چا سره Ú†ÙŠ له علي سره دوستي کوي او دښمني ÙˆÚ©Ú“Ù‡ له هغه چا سره Ú†ÙŠ له علي سره دښمني کوي ØŒ مدت ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ( يعني Ø§Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ ! ) د هغه چا Ú†ÙŠ هغه د علي مدد کوي او ترک د مدد ÙˆÚ©Ú“Ù‡ (يعني نصرت او کومک مه ورسره کوه) له هغه چا سره Ú†ÙŠ هغه له علي سره مدد او کومک نه کوي ØŒ Ø§Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ ! راګرÚوه ØÙ‚ له علي سره هر چيري Ú†ÙŠ دَی ګرÚÙŠ (يعني دَی او ØÙ‚ مه سره جلا کوه) .
( Û² ) : د إسلام پيغمبر (صلی الله عليه وسلم) ÙØ±Ù…ايلي دي :
 لا ÙŠÙØÙØ¨Ù‘٠عليًا مناÙÙ‚ÙŒ Ùˆ لا ÙŠÙØ¨ØºÙضÙÙ‡ مؤمنٌ ( رواه الترمذي ج۲ ص۶۹۱) .Â
يعني : Ù…ØØ¨Øª نکوي له علي سره هيڅ مناÙÙ‚ او بغض نکوي له ده سره هيڅ مؤمن .
 ( Û³ ) : له ØØ¶Ø±Øª سَعد بن أبي وقاص څخه روايت دئ Ú†ÙŠ نبي (صلی الله عليه وسلم) Ùˆ ØØ¶Ø±Øª علي ته ÙˆÙØ±Ù…ايل :
أنتَ مني بمنزلة٠هارون Ù…ÙÙ† موسی (ع) ( رواه الترمذي وقالَ هذا ØØ¯ÙŠØ« صØÙŠØÙŒ ) .
يعني Ø§Û Ø¹Ù„ÙŠ ! ته په نسبت Ùˆ ماته داسي منزلت او مقام Ù„Ø±Û Ù„Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ Ú…Ù†Ú«Ù‡ مقام ØØ¶Ø±Øª هارون (ع) په نسبت Ùˆ موسی (ع) ته درلودئ .
پوه سه ! Ú†ÙŠ کله Ú†ÙŠ د إسلام پيغمبر د تبوک Ùˆ غزا ته تلئ نو ØØ¶Ø±Øª علي ÙŠÛ Ù¾Ù‡ مدينه منوره Ú©ÚšÙŠ د خپل ÚØ§Ù† د خَلَ٠يا په بل تعبير د خليÙÙ‡ په ØÙŠØ« پريښووئ ØŒ Ù„Ú©Ù‡ کله Ú†ÙŠ موسی (ع) Ùˆ کوه طور ته تلئ نو ÙŠÛ Ù‡Ø§Ø±ÙˆÙ† (ع) په بني اسرآئيلو Ú©ÚšÙŠ د خپل ÚØ§Ù† د خلَ٠په توګه پريښووئ ØŒ نو ØØ¶Ø±Øª علي (رض) د إسلام Ùˆ پيغمبر ته عرض ÙˆÚ©Ú“ Ú†ÙŠ Ø§Û Ø¯ خدائ رسوله ! ته ما Ú…Ù†Ú«Ù‡ د ÚšÚÙˆ او کوچنيانو په ډول تر شا Ù¾Ø±ÙŠÚ–Ø¯Û Ø§Ùˆ له ÚØ§Ù† سره مي نه ملګرئ Ú©ÙˆÛ ØŸ نو په Ø¯Û ÙˆØ¬Ù‡ د خدائ رسول وده ته مذکور ØØ¯ÙŠØ« ÙˆÙØ±Ù…ايه ( أنظر ØØ§Ø´ÙŠØ© الترمذي) .
( Û´ ) : له ØØ¶Ø±Øª زرين ØÙبيش (رض) څخه روايت دئ Ú†ÙŠ ØØ¶Ø±Øª علي (رضي لله عنه) ÙØ±Ù…ايلي دي Ú†ÙŠ Úما دي په هغه ذات قسم وي Ú†ÙŠ دانه Ú†Ø§ÙˆØ¯Ù„Û Ø¯Ù‡ او واښه ÙŠÛ ÙˆØ±Ú…Ø®Ù‡ راايستلي دي او هر خاوند د Ø±ÙˆØ ÙŠÛ Ù¾ÙŠØ¯Ø§ کړئ دئ ØŒ Ú†ÙŠ Ø¨ÛØ´Ú©Ù‡ شان دادئ Ú†ÙŠ د إسلام پيغمبر Ùˆ ماته داسي توصيه Ú©Ú“ÛØ¯Ù‡ Ú†ÙŠ Ù…ØØ¨Øª به نه کوي له ما سره مګر مؤمن او بغض به نه کوي له ما سره مګر مناÙÙ‚Â ( رواه مسلم ØŒ کذا ÙÙŠ المشکوة ) .
 ( Ûµ ) : له ØØ¶Ø±Øª عÙمران بن ØØµÙŠÙ† څخه روايت دئ Ú†ÙŠ نبي (صلی الله عليه وسلم) ÙØ±Ù…ايلي دي :
 إن عليا مني Ùˆ أنا منه ØŒ وهو ولي Ú©Ù„ مؤمنÙ  ( رواه الترمذي ØŒ کذاÙÙŠ المشکوة ) .
يعني Ø¨ÛØ´Ú©Ù‡ علي له ما څخه دئ او زه له ده څخه يم ØŒ او دَی مددګار او دوست د هر مؤمن دئ .
( Û¶ ) : له إبن عÙمر څخه روايت دئ چي د إسلام پيغمبر Ùˆ ØØ¶Ø±Øª علي ته ÙˆÙØ±Ù…ايل :
 أنــــــتَ أخــــــي Ùـــــــي الدنيــــا والاخرة  ( رواه الترمذي ØŒ کذاÙÙŠ المشکوة ) .
يعني Ø§Û Ø¹Ù„ÙŠÂ ØªÙ‡ Úما ورور ÙŠÛ Ù‡Ù… په دنيا Ú©ÚšÙŠ او هم په آخرت Ú©ÚšÙŠÂ .
( Û· ) : له ØØ¶Ø±Øª أنس (رضي الله عنه) څخه روايت دئ Ú†ÙŠ د رسول الله (صلی الله عليه وسلم) په ØØ¶ÙˆØ± Ú©ÚšÙŠ يو مرغه ( يعني Ú†ÙŠ کباب سوئ ؤ او يو چا ورته هديه کړئ ؤ ) پروت ؤ ØŒ نو ده مبارک داسي Ø¯ÙØ¹Ø§ ÙˆÚ©Ú“Ù‡ :
اللهم اتني Ø¨Ø£ØØ¨ خلقک اليک ØŒ يأکل٠معي هذا الطيرَ . (رواه الترمذي ) .
يعني Ø§Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ ! Ùˆ ماته داسي Ú…ÙˆÚ© راوله Ú†ÙŠ له Ø¬Ù…Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ د ډيرو Ù…ØØ¨ÙˆØ¨Ùˆ د مخلوق ستا وي Ùˆ تاته Ú†ÙŠ دغه مرغه له ماسره وخوري .
نو ØØ¶Ø±Øª علي (رض) راغلئ بيا ÙŠÛ Ù‡ØºÙ‡ مرغه ورسره وخوړئ .
( Û¸ ) : له ØØ¶Ø±Øª علي څخه روايت دئ Ú†ÙŠ رسول الله (صلی الله عليه وسلم) Ùˆ ماته Ùˆ ÙØ±Ù…ايل Ú†ÙŠ په تا Ú©ÚšÙŠ يو نادر ØµÙØª د ØØ¶Ø±Øª عيسی (ع) موجود دئ Ø› ÚÚ©Ù‡ Ú†ÙŠ د عيسی (ع) په باره Ú©ÚšÙŠ يهودانو ØªÙØ±ÙŠØ· کړئ وو Ú†ÙŠ له ده مبارک سره ÙŠÛ Ø¨ÙØºØ¶ کاوئ او دده پر مور مبارکه ÙŠÛ Ø¨Ùهتان وايه ، او نصاراوو بيا له ده سره په Ù…ØØ¨Øª Ú©ÚšÙŠ Ø¥ÙØ±Ø§Ø· کړئ دئ Ú†ÙŠ وده ته ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø³ÙŠ منزلت او مقام ثابت کړئ دئ Ú†ÙŠ هغه ده لره نسته .
يعني ÚÚ©Ù‡ نصاری ØŒ Úيني ØØ¶Ø±Øª عيسی (ع) خدائ بولي او Úيني ÙŠÛ Ø¯ خدائ ÚÙˆÛ Ø¨ÙˆÙ„ÙŠ او Úيني ÙŠÛ Ø¯Ø±ÙŠÙ… د دريو خدايانو بولي .
بيا ØØ¶Ø±Øª علي (رض) ÙØ±Ù…ايلي دي Ú†ÙŠ دوه Ù†ÙØ±Ù‡ به Úما په سبب په هلاکت Ú©ÚšÙŠ لويږي :
اول : هغه Ú…ÙˆÚ© Ú†ÙŠ Úما په Ù…ØØ¨Øª Ú©ÚšÙŠ Ø¥ÙØ±Ø§Ø· او تر ØØ¯ØªÙŠØ±Ø¦ کوي او Úما مدØÙ‡ په هغو شيانو سره کوي Ú†ÙŠ هغه په ماکښي موجود ندي .
دوهم : هغه سړئ Ú†ÙŠ له ما سره بغض کوي او د دÙÚšÙ…Ù†Û Ù¾Ù‡ وجه پر ما باندي بÙهتان وايي .
( رواه Ø£ØÙ…د ) .
پوه سه ! Ú†ÙŠ اول قسم خلګ عبارت دي له Ø±ÙˆØ§ÙØ¶Ùˆ او شيعه ګانو څخه Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي په شان Ú©ÚšÙŠ او دده په Ù…ØØ¨Øª Ú©ÚšÙŠ دونه Ø¥ÙØ±Ø§Ø· او تر ØØ¯ تيرئ کوي Ù„Ú©Ù‡ څرنګه Ú†ÙŠ نصاراوو د ØØ¶Ø±Øª عيسی (ع) په شان Ú©ÚšÙŠ کړئ دئ .
او دوهم قسم خلګ عبارت دي له خوارجو څخه ØŒ Ú†ÙŠ له ØØ¶Ø±Øª علي سره د Ø¯ÚšÙ…Ù†Û Ù¾Ù‡ وجه ÙŠÛ Ùˆ ده مبارک ته د Ú©ÙØ± نسبت کاوئ ØŒ او داسي ØªÙØ±ÙŠØ· ÙŠÛ Ø¯Ø¯Ù‡ مبارک په شان Ú©ÚšÙŠ کړئ دئ Ù„Ú©Ù‡ څرنګه Ú†ÙŠ يهودانو د ØØ¶Ø±Øª عيسی (ع) په شان Ú©ÚšÙŠ کړئ وو .
( Û¹ ) : مولانا ØØ³ÙŠÙ† واعظ کاشÙÙŠ (رØÙ…Ø© الله تعالی عليه) په « روضة الشهدآء » Ú©ÚšÙŠ ÙØ±Ù…ايلي دي Ú†ÙŠ إمام Ø£ØÙ…د ÙØ±Ù…ايلي دي Ú†ÙŠ د هيڅ ØµØØ§Ø¨ÙŠ Ù¾Ù‡ ÙØ¶ÙŠÙ„ت Ú©ÚšÙŠ دونه روايتونه Ùˆ ماته په ثبوت ندي رسيدلي Ù„Ú©Ù‡ څونه Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي (رضوان الله تعالی عليه) په شان Ú©ÚšÙŠ راته ثابت سويدي ØŒ همدارنګه مولانا مذکور ذکر کړيدي Ú†ÙŠ تولد دده مبارک دننه په خانه کعبه Ú©ÚšÙŠ سوئ دئ ØŒ او دغه شر٠نه تر ده له مخه نه له ده څخه وروسته چاته ØØ§ØµÙ„ سوئ دئ ØŒ Ù„Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ يوه عربي شاعر ÙØ±Ù…ايلي دي :
  ولدته ÙÙŠ Ø§Ù„ØØ±Ù…٠المعظم٠أمه         طابت Ùˆ طابَ وليدها والمولدÙ
   بيــــــت :
ګوهر Ú†Ùˆ پاک بود Ùˆ صد٠نيز پاک بود     Â
آمـــــد ميــــانه ÙŠÙ€ÙŠÂ ØØ±Ù…٠کعبه دروجـــود
      کعبش زي Ùيض کعبه ØµÙØ§ داشت لا جرم
بر دوش سيد دوجــــهان جلــــوها نمــودÂ
Ù…ØØªØ±Ù…Ùˆ وروڼو ! سلسله د بيان د ÙØ¶Ø§Ø¦Ù„Ùˆ د ØØ¶Ø±Øª علي (رضوان الله تعالی عليه) په تقرير او ØªØØ±ÙŠØ± Ú©ÚšÙŠ Ùˆ پائ ته نسي رسيدلائ نو کوم Ú…Ù‡ Ú†ÙŠ مي ذکر Ú©Ú“Ù„ په هغه سره Ø¥Ú©ØªÙØ§ کوم ØŒ خو په مختصر ډول Ùˆ دريو نورو خبرو ته Ú«ÙˆØ±Û :
( Û± ) خبر داده Ú†ÙŠ د نورو ØµØØ§Ø¨Ù‡ کرامو له نومو سره صر٠« رضي الله عنه» ويل Ú©ÙŠÚ–ÙŠ او دده مبارک له نامه سره « کرم الله وجهه » هم ويل Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ Ø¯Ø¯Û Ø¯ÙˆÛ ÙˆØ¬ÙŠ دي :
اوله وجه ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ ده مبارک په هيڅ وخت Ú©ÚšÙŠ Ùˆ بوت ته سجده نده Ú©Ú“Û .
دوهمه وجه ÙŠÛ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ Ú†ÙŠ Ú©Ø§ÙØ±Ø§Ù†Ùˆ به له ده سره د سختي دÙÚšÙ…Ù†Û Ù¾Ù‡ وجه دده په شان Ú©ÚšÙŠ داسي ويل « سوَّد الله وجهه» نو مسلمانانو Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ù¾Ù‡ رد Ú©ÚšÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي له نامه سره دا وينا شروع Ú©Ú“Ù‡ Ú†ÙŠ کرم الله وجهه .
Ù…ØØªØ±Ù…Ùˆ مسلمانانو ! مسلمان ته پکار ده Ú†ÙŠ په صØÙŠØ ډول په إسلام ÚØ§Ù† اګاه Ú©Ú“ÙŠ ØŒ خصوصًا Ùˆ علماوو ته ØŒ داخبر مي په Ø¯Û Ø®Ø§Ø·Ø± درته ÙˆÚ©Ú“Ù‡ Ú†ÙŠ ما له ايران سره په يوه مرکه Ú©ÚšÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي له نامه سره د « عليه السلام » جمله په بار بار ÙˆÙŠÙ„Û ÙˆÙ‡ نو ډيرو ملايانو او طالبانو ته له Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±ÙŠ څخه خورا کرکه پيدا سوÛوه Ø› ÚÚ©Ù‡ د Ø¯ÙˆÛ Ù¾Ù‡ معلومات Ú©ÚšÙŠ دا خبره وه Ú†ÙŠ عليه السلام د ØØ¶Ø±Øª علي له نامه سره ويل د Ø±ÙˆØ§ÙØ¶Ùˆ کار دئ ØŒ ÚÚ©Ù‡ په ØÙ‚يقت Ú©ÙŠ دغه جمله د نبي له نامه سره ويله Ú©ÙŠÚ–ÙŠ ØŒ خو Ù…ØØªØ±Ù…Ùˆ ! اصلي اسلامي ØµÙˆØ±ØªØØ§Ù„ دغه ډول ندئ په Ø¯ÙˆÛ Ú©ÚšÙŠ Ú†ÙŠ Úيني له ما سره مخامخ سويدي نو وروسته له Ø¯Û Ú†ÙŠ په Ø¯Û Ø¨Ø§Ø¨ مي له أصلي اسلامي هدايت څخه اګاه کړيدي دا توصيه مي هم ورته Ú©Ú“ÛØ¯Ù‡ Ú†ÙŠ Ùˆ عالم او طالب ته پکار ده Ú†ÙŠ په صØÙŠØ معنی له إسلام څخه ÚØ§Ù† باخبره وساتي ، دا يو بل خصوصيت د ØØ¶Ø±Øª علي دئ Ú†ÙŠ دده له نامه سره « عليه السلام » هم ويل کيدلائ سي ØŒ بلکي دده د Ø§ÙˆÙ„Ø§Ø¯Û Ù„Ù‡ نومو سره هم عليه السلام ويل کيدلائ سي .
ØµØ§ØØ¨ د ØªÙØ³ÙŠØ± مظهري Ú†ÙŠ هر ÚØ§Ø¦ په خپل کتاب Ú©ÚšÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي نوم ذکر کوي Ù€ عليه السلام ـ ورسره وايي .
په تاريخ طبري Ú©ÚšÙŠ Ú†ÙŠ هر چيري د ØØ¶Ø±Øª علي نوم ذکر Ú©ÙŠÚ–ÙŠ د « عليه السلام » جمله ورسره وايي .
شيخ عبدالØÙ‚ Ù…ØØ¯Ø« دهلوي په مدارج النبوة Ú©ÚšÙŠ د إمام Ø¬Ø¹ÙØ± صادق له نامه سره هم عليه السلام وايی .
ØµØ§ØØ¨ د أصول الشاشي ØŒ د أصول الشاشي په خطبه Ú©ÚšÙŠ ÙØ±Ù…ايلي دي : والسلام علی أبي ØÙ†ÙŠÙØ© Ùˆ Ø£ØØ¨Ø§Ø¨Ù‡ .
Úما په Ùکر Ùˆ ØØ¶Ø±Øª علي ته دا خصوصيت په Ø¯Û ÙˆØ¬Ù‡ پيدا سوئ دئ Ú†ÙŠ رسول (علي الصلوة والسلا) وده ته ÙØ±Ù…ايلي دي :
أنت مني بمنزلة هارون من موسی إلا أنه لا نبي بعدي ( کذا ÙÙŠ المشکوة ) .
( Û² ) خبر داده Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي ( رض) او د معاويه په Ù…Ù†Ú Ú©ÚšÙŠ Ú†ÙŠ کومي شخړي راغلي دي نو په Ø¯Û Ø¨Ø§Ø±Ù‡ Ú©ÚšÙŠ د أهل السنت والجماعت ØŒ خصوصًا Úموږ د Ø£ØÙ†Ø§ÙÙˆ مَوقÙ٠دادئ Ú†ÙŠ په Ù‡ØºÙˆÛ Ù¼ÙˆÙ„Ùˆ شخړو Ú©ÚšÙŠ ØØ¶Ø±Øª علي پر ØÙ‚ ؤ او ØØ¶Ø±Øª معاويه په إجتهاد Ú©ÚšÙŠ خطا وتلئ ؤ ØŒ او مقصود د دواړو ØÙ‚ Ùˆ Ù…Ù†Ú ØªÙ‡ راوستل ؤ ( أنظر شرØÙŽ Ø§Ù„Ø¹Ù‚Ø§Ø¦Ø¯ ØŒ نبراس ØŒ Ø´Ø±Ø Ù…Ù‚Ø§ØµØ¯ وغيره ) .
( Û³ ) خبره داده Ú†ÙŠ کوم ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي په باره Ú©ÚšÙŠ راغلي دي Ú†ÙŠ يوه برخه ÙŠÛ Ù…Ø§ درته ذکر Ú©Ú“Ù‡ په Ù‡ØºÙˆÛ Ú©ÚšÙŠ Úيني داسي ØØ¯ÙŠØ«ÙˆÙ†Ù‡ سته Ú†ÙŠ شيعه ګان ÙŠÛ Ù¾Ø± Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Ù‡ باندي دليل ګرÚوي Ú†ÙŠ د إسلام د پيغمبر څخه وروسته ØÙ‚دار په Ø®Ù„Ø§ÙØª سره ØØ¶Ø±Øª علي ؤ ØŒ خو دا استدلالات د Ø¯ÙˆÛ ØºÙ„Ø· دي او په ترمذي ØŒ مدارج النبوت او په کتابو د عقائدو Ú©ÚšÙŠ د Ø¯ÙˆÛ Ø¬ÙˆØ§Ø¨ÙˆÙ†Ù‡ سويدی .
په ØÙ‚يقت Ú©ÚšÙŠ شيعه ګان Ø¯Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±ÙŠ مصداق دي Ú†ÙŠ :
 پنج ÙˆÙŠÙ†Û Ø´Ø´ نه وينÛÂ
يعني Ø¯ÙˆÛ Ùˆ هغو Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ«Ùˆ ته ګوري Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª علي په شان Ú©ÚšÙŠ راغلي دي او له هغو Ø§ØØ§Ø¯ÙŠØ«Ùˆ څخه سترګي پټوي Ú†ÙŠ د نورو درو Ø®Ù„ÙØ§ÙŠÙŠ Ø±Ø§Ø´Ø¯ÙŠÙ†Ùˆ په باره Ú©ÚšÙŠ راغلي دي ØŒ Ù„Ú©Ù‡ Ú†ÙŠ د ØØ¶Ø±Øª أبوبکر په شان Ú©ÚšÙŠ يو دا مبارک ØØ¯ÙŠØ« راغلئ دئ Ú†ÙŠ بخاري وغيره ÙŠÛ Ø±ÙˆØ§ÙŠØª کړئ دئ :
ما طلعت الشمس بعدالنبيين علی Ø£ÙØ¶Ù„ من أبي بکر .
 ( والسلام Ùˆ من الله التوÙيق ) .